Pascal in het Midden-Oosten

Via de radio luister ik naar een verhaal over Jean de la Labadí, een Franse gereformeerde predikant, en voormalig katholieke priester en oprichter van een eigen sekte (dan wel een leider die volgers of navolging kreeg), de Labadisten.  

Dezelfde verteller - Alex Stam - houdt een verhaal over een miljoen Belgen die naar Nederland migreerden voor de eerste wereldoorlog, toen Nederland nog ca. "zes of zeven" miljoen inwoners telde, - "iets dat bijna niemand meer weet," die in gymzalen en kerken opgevangen werden.

Er schijnt ook een boek uit te zijn over de vergelijking van de huidige immigratiegolf in Nederland met de situatie in de Gouden Eeuw, maar dat verhaal kon ik niet zo snel terugvinden.

Zelf lees ik op dit moment een boek van een Canadese filosoof die ergens schrijft dat waar vroeger, aan het eind van de middeleeuwen of zelfs ergens tot voor de negentiende eeuw, "iedereen geloofde," terwijl dat nu geheel andersom is. Nu gelooft niemand. In het westen dan.

Ik probeer een beeld te schetsen van de geloofsdistributie en zelf dacht ik aan een dergelijk overzicht, dat de wereld bestaat uit:

• 1000 christenen
• 1000 moslims
• 500 chinees religieuzen
• 500 spirituele Indiërs
• 500 niet gelovigen
• 500 diverse Afrikaanse gelovigen 

Opgeteld kom je dan op 4 duizend en dat vertegenwoordigt 8 miljard mensen. Dit is natuurlijk een grove schatting en niet erg serieus, en dat komt om dat deze oefening me te binnen schoot nadat ik aan het borrelen was geweest en daar hadden we het over Joden.

Voor het overzicht komt er dan dit bij:

• 2 joden

 Ik vroeg me af hoe het kwam dat die Joden zo succesvol waren; je ziet ze in alle belangrijke (succes) tellingen - zoals de Nobelprijzen - terugkeren. En het verhaal van mijn gasten was dat de Joden altijd op de vlucht moesten en dat heeft ze - via een sociaal Darwinistische gedachte, slim of intelligent gemaakt.

Via een soortgelijke gedachte zou je kunnen denken dat die 1000 moslims die nu op christenen jagen, hun kruistocht beter kunnen stoppen, want je wordt niet slimmer van al dat jagen. Het is pure emotie, terwijl als er op je gejaagd wordt moet je altijd iets bedenken. Intelligentie dus. Als het gaat om het ontwikkelen van intelligentie - en een geloof in Darwin in het sociale leven - kan er beter op je gejaagd worden dan dat je zelf jaagt.

Maar goed borrelpraat dus.

Echter, ik moest ook denken aan Arjen Lubach die ook een verhaal had: "als ik grappen maak over de Islam, moet ik de rest van mijn leven beveiligd worden." In andere varianten lees je: Lubach brandt zijn vingers niet aan de islam.

Toch wel bijzonder.

In het boek van eerder genoemde filosoof, over het verdwijnen van het geloof in een officiele religie, vond ik deze passage:

• De beroemdste gelegenheid voor dit bezwaar was de aardbeving in Lissabon van 1755. En de beroemdste articulatie ervan is waarschijnlijk Voltaire's in Candide, die laat zien hoe deze reactie geen gevoel van vroomheid hoeft te voeden. 
• Integendeel, het kan worden gebruikt om het hele idee van Providence in het proces te brengen, en daarna, geloof in God als zodanig. 
• Dit is misschien het belangrijkste effect geweest in de afgelopen twee eeuwen. Een veel voorkomend bezwaar tegen ongeloof tegen het christendom is geweest dat het een kinderachtig goedaardige kijk op het menselijk leven biedt, waar alles uiteindelijk goed zal komen, iets dat de echt volwassen persoon niet kan geloven, en bereid is te doen zonder, de moed te hebben om de realiteit onder ogen te zien zoals het is. 
• Dit was in feite een van de belangrijkste motoren die degenen die van deïsme overgingen naar exclusief humanisme in de achttiende eeuw belemmerde.
• Gedeeltelijk bewerkt dit een eenzijdige definitie van het christendom in termen van voorzienig deïsme, met name in de context van verontschuldiging, zoals Buckley heeft aangetoond. Het toont het belang van de volgorde van historische gebeurtenissen en de sleutelrol van deïsme bij de ontwikkeling van het moderne debat. Maar het is ook enigszins gerechtvaardigd door de voortdurende plaats van een liberaal, schoongemaakt christendom, dat niet helemaal weet wat te doen met lijden.
• Er is iets diep in dit bezwaar. Deïsme of christendom wordt belast met [het] onrealistische; maar er is hier ook een moreel bezwaar. Onrealisme hoeft niet altijd een morele fout te zijn. Sommigen kunnen zelfs christenen of anarchisten bewonderen voor hun utopische hoop, en hun bereidheid om te vechten voor dingen die anderen herkennen als onmogelijk om te bereiken. 
• Maar in het geval van Panglossiaans optimisme wordt het onrealistische gehouden om onvolwassenheid, een gebrek aan moed en onvermogen om dingen onder ogen te zien.
• ...

Het verband met het geheel van het betoog is natuurlijk belangrijk, maar in het licht van wat er vandaag de dag gebeurt is het toch wel opmerkelijk. 

Mijn tafelpartner heeft weinig achting voor filosofen, maar staat wel open voor serieuze inzichten vanuit de filosofie, zoals dat er iets van een gulden-middenweg zou moeten zijn. We overleven niet als we de extremen zoeken.

Of grappen maken over de islam tot die extremen behoort weet ik niet. Misschien.

Zelf vind ik het bijzonder dat de ene groep afscheid neemt van officiële religies - maar wel enthousiast zijn energie stort op het geloof in andere zaken - en dat er dan zeg maar 1 miljoen mensen met hun fanatieke en gesluierde geloof immigreren in een land van zes miljoen inwoners die zelf niet meer geloven, en waarvan de hoofdkomiek zegt dat het goed is.

Pascal heeft ons op een rekenkundige wijze manier attent gemaakt op het gevaar van niet geloven voor christenen. Daar komt tegenwoordig dus een ander risico bij, namelijk dat je verkeerd gelooft of een ander geloof relativeert, via een grap.

--

2015/01/religie-bron-van-al-het-kwaad