Consensus versus compromis

Algemeen - consensus versus compromis

Dit beoordelingsartikel biedt een onderwerpgericht overzicht van de staat van compromis in de politieke theorie, waar een compromis in toenemende mate wordt besproken als een veelbelovende benadering voor het omgaan met meningsverschil in de politiek en de samenleving. Gezien de groeiende literatuur over compromis is een systematische benadering van het onderwerp te danken. De eerste paragrafen zijn gericht op het verduidelijken van het concept van compromis, terwijl de rest van het artikel verschillende perspectieven biedt op die aspecten van een compromis die aan debat kunnen worden gedebatteerd.

In zijn meest fundamentele zin kan een compromis worden opgevat als een vorm van overeenkomst die het doel heeft om tegenstrijdige opvattingen of claims te herbergen. 1 Als zodanig wordt compromis in toenemende mate in de politieke theorie besproken als een legitieme benadering van het omgaan met meningsverschil in de politiek en de samenleving (Baume en Novak, 2020b; Bellamy, 1999, 2012; Gutmann en Thompson, 2012; Mansbridge et al., 2010; mei 2005; Rostbøll en Scavenius, 2019; Warren en Mansbridge, 2016; WEINSTOCK, 2006, 2006, 2013). 2 Maar afgezien van een brede erkenning dat een compromis een legitieme benadering kan vormen voor het omgaan met meningsverschil, wordt de literatuur over compromis gekenmerkt door significante verschillen en controverses - wat niet verrassend is, gezien de complexiteit die inherent is aan het onderwerp van een compromis. Dit beoordelingsartikel is bedoeld om licht te werpen op de complexiteit van het compromis door de centrale kenmerken van compromis en tweede te verduidelijken door belangrijke geschil-aspecten te identificeren. 

... 

Compromis versus consensus

Deze sectie onderscheidt een compromis van consensus. Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen beide concepten omdat ze significante kenmerken gemeen hebben en daarom gemakkelijk in de war zijn. Net als consensus is compromis een mogelijke reactie op meningsverschil of conflicten. En net als consensus kan een compromis aan de "oplossingzijde" worden geplaatst binnen het spectrum van mogelijke antwoorden op onenigheid. Als mogelijke oplossingen voor onenigheid, verschillen zowel compromissen als consensus van reacties die de status quo van meningsverschil of conflicten handhaven (Bellamy et al., 2012).

Maar hoewel compromis en consensus beide potentiële oplossingen vormen voor onenigheid, zijn ze niet dezelfde soort oplossing. In tegenstelling tot een compromis, vereist consensus dat de partijen een meningsverschil van gedachten veranderen over de controversiële kwestie. Als een consensus wordt bereikt, betekent dit dat de niet mee eens -partijen de overeenkomst als beter beschouwen dan (of minstens zo goed als) hun initiële posities (Bellamy et al., 2012; Weinstock, 2006, 2013). Compromis daarentegen wordt gekenmerkt door het feit dat niet mee eens -partijen hun tegengestelde opvattingen vasthouden. Zoals Daniel Weinstock (2013: 540) het zegt: "Het telt niet als een compromis wanneer u van gedachten verandert." In een compromis gaan niet mee eens dat de partijen hun claims aan de eisen van de andere partij gedeeltelijk toegeven, maar ze zijn het niet eens met de eisen van de andere partij. 4

Daarom kan worden gezegd dat consensus onenigheid in epistemische zin oplost, terwijl compromis in praktische zin onenigheid oplost, dat wil zeggen door negatieve gevolgen van voortdurende meningsverschil te voorkomen. Zoals Manon Westphal (2019) aangeeft, regelen compromissen een bepaald conflict, maar lossen ze de onderliggende meningsverschillen niet op. Maar hoewel de partijen bij een compromis het oneens blijven over een controversieel probleem, kan een compromis voorkomen dat hun meningsverschil in een volledig conflict spiraalt.

...

Hoe compromissen te sluiten?

Traditioneel wordt compromis beschouwd als het resultaat van onderhandelingsprocessen waarin de betrokken partijen onderhandelen over de best mogelijke uitkomst. Deliberatieve processen daarentegen waarin de deelnemers redenen voor hun respectieve opvattingen uitwisselen, worden alleen geschikt geacht voor het bereiken van consensus. Deze traditionele visie is diep verankerd in de dagelijkse taal, waar een compromis vaak gekoppeld is aan onderhandeling of onderhandelingen. Bovendien is deze visie ook vertegenwoordigd in de academische literatuur, bijvoorbeeld wanneer Van Paris (2012: 469) stelt dat “onderhandelingen kunnen leiden tot een compromis dat de kosten en risico's van conflicten, exit of arbitrage vermijdt, terwijl beraadslaging kan leiden tot een consensus over wat een eerlijke oplossing is '(nadruk in originele oplossing). Evenzo verbindt mei (2018: 150) een compromis met onderhandelen door te benadrukken dat "compromis het paradigmatische kenmerk van onderhandeling is." Vanuit dit perspectief is het idee dat we een compromis kunnen bereiken door te onderhandelen of onderhandelen met onze tegenstanders, terwijl beraadslaging alleen vereist is als we naar een consensus streven.

...

België is een klassiek voorbeeld voor de consociatiedemocratie, ook gezien de centrale plaats van compromis voor het opvangen van de taalkundige splitsing tussen de Nederlandse en Franstalige bevolking (Bogaaards, 2020). De precieze rol van een compromis in consociatie -democratieën, en vooral de rol van consensus, vereisteEs verdere verduidelijking. Kris Deschouwer (2006: 904) benadrukt bijvoorbeeld dat de "fluctuatie tussen conflict en compromis een fundamenteel kenmerk is van de Belgische consociatiedemocratie" en dat de afhankelijkheid van de elites van complexe compromissen succesvol conflictbeheer in België verklaart. 17 In tegenstelling daarmee benadrukt Dave Sinardet (2010: 348) dat "besluitvorming door consensus" de kern vormt van het Belgische consociatialisme, en dat conflictregulering "gebaseerd is op consensus tussen partijelites" (Sinardet, 2010: 355). 18 Gezien de centraliteit die wordt toegeschreven aan zowel compromis als consensus, moet toekomstig onderzoek hun respectieve rollen verduidelijken in de context van consociatiedemocratieën (bron: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10331511/)

De VS - de Republikaanse partij gebruikt het consensus model

... en de democraten een coalitiemodel (dat meer een compromis-model ondersteunt)?

Niet elke coalitie is een compromis

"We gaan er vaak van uit dat politieke partijen, in Nederland en elders, compromissen sluiten om coalities te vormen. Na het tonen van sterke, onverzettelijke overtuigingen tijdens de campagne, veranderen politici in professionele compromissluiters wanneer ze willen regeren. Het compromis zou de enige manier zijn om macht te verwerven en te behouden. Maar is dit wel zo? Zijn Nederlandse politieke partijen de kunst van het compromis meester? En wat betekent het eigenlijk om een compromis te sluiten?

... Conflict

Wat is een compromis? Het woord compromis betekent eigenlijk ‘wederzijdse belofte’, wat aangeeft dat het gaat om een onderlinge toezegging tussen partijen. Een compromis begint met een conflict, een situatie waarin individuen of groepen eisen hebben die niet tegelijkertijd kunnen worden gerealiseerd. Dit kunnen onverenigbare waarden en principes zijn, conflicterende materiële belangen, of territoriale aanspraken.

Ik geef toe omdat jij toegeeft - .... Het compromis is een van de manieren om een conflict op te lossen.

Hoe kom je tot een compromis? Door wederkerigheid te zoeken. Compromis is een besluitvormingsprocedure gebaseerd op wederzijdse concessies. ...

De moeilijkheid bij het sluiten van compromissen is de ondoorzichtigheid van de onderhandelingen. De eerste concessie is een sprong in het diepe, zonder zekerheid dat de wederpartij hetzelfde zal doen. Partijen kunnen bovendien alleen vertrouwen op hun subjectieve beoordeling van de waarde van concessies. Er is geen ‘rechtvaardige prijs’ van bovenaf die de eerlijkheid van de deal garandeert.

In plaats daarvan dansen compromissluiters de tango van enerzijds concessies geven en anderzijds geleidelijk hun verliezen aanpassen. Daarbij moeten ze op elkaar zijn afgestemd, maar ook in gedachten houden wat ze niet willen opgeven, wat hun integriteit zou compromitteren.

... Je eerst duidelijk voor ogen hebben waarom je compromissen wil sluiten. Als je enige motivatie is om een conflict te vermijden, dan is een minimale concessie om tot een compromis te komen voldoende.

Maar je kunt ook andere redenen hebben om compromissen te sluiten, zoals respect voor je tegenstander en de wens om een langetermijnrelatie van vertrouwen te koesteren. Op dat moment kan het gerechtvaardigd zijn om aanzienlijk meer toe te geven, maar altijd met het oog op wederkerigheid – het is de wederkerigheid van de concessies die een gedeeld gevoel van rechtvaardigheid en vertrouwen kan opbouwen bij compromissluiters.

Teleurstelling - De meeste partijen lopen volkomen teleurgesteld bij een compromis weg, vanwege het pijnlijke besef van de gemaakte concessies. ... het gevoel... dat jouw opoffering aan de andere kant gelijk wordt gedeeld. Een goede compromissluiter streeft immers naar een eerlijke verdeling van verliezen. ...

Wat een goede compromissluiter nooit doet, is zijn claim grof overdrijven om zijn verlies te minimaliseren.... Compromissluiters onthouden zich hiervan; ze geven namelijk oprecht om de andere partij en om de rechtvaardigheid van de uitkomst. Maar ze doen ook niet aan zelfopoffering. Compromissluiters hebben principes, maar zijn zich ook zeer bewust van hun eigenbelang en het doel dat ze nastreven. Een eenzijdige concessie zou een nederlaag of overgave zijn, geen compromis.

Wondermiddel - Tegelijkertijd zijn compromissen natuurlijk geen wondermiddel. Beslissingen genomen op basis van compromissen zijn niet altijd de beste beslissingen. Hoewel ik er trots op ben een goede compromissluiter te zijn, wou ik ook vaak dat ik mijn standpunt had gehandhaafd en mijn wil had doorgedrukt – want, uiteindelijk had ik gelijk!...

Het spreekt voor zich dat het opbouwen van stabiele coalities waardevol kan zijn voor de continuïteit van de regering. Maar er bestaat ook zoiets als ‘rotte compromissen’ in de politiek, wanneer een overeenkomst je kernwaarden en principes verraadt. Een compromis kan daarbij neerkomen op medeplichtigheid.

Compromissen komen minder vaak voor dan we denken - Nu zul je inzien waarom niet elke coalitie een compromis is: coalities lijken vaak eerder op keiharde onderhandelingen, voornamelijk gedreven door eigenbelang en gericht op het behouden en handhaven van macht. Kiezen voor hard onderhandelen kan op de korte termijn helpen om iets te krijgen, maar legt niet de basis voor duurzame relaties van respect en vertrouwen.

Dit betekent echter niet dat er geen compromissen worden gesloten in de politiek. ...

De kunst van het compromis .... Elk compromis houdt echter een zekere vorm van moreel verlies in...

Niet elke coalitie is een compromis – en dat is heel begrijpelijk. Compromissen sluiten is een kunst die veel goede wil, afzien en creativiteit van deelnemers vereist. Het komt minder vaak voor dan we denken, maar onder de juiste omstandigheden kan het bijdragen aan een beter politiek klimaat. Het is één ding om alleen gelijk te hebben [versus gelijk krijgen, denk ik er altijd bij], maar iets heel anders om collectief en rechtvaardig te beslissen.

Verder lezen

• Fumurescu, Alin. 2013. Compromise?: A Political and Philosophical History. 
• Margalit, Avishai. 2010. On Compromise and Rotten Compromises. 
• Rouméas, Élise. 2021. “The Procedural Value of Compromise.” Social Theory and Practice  

(bron: Élise Rouméas, 26 februari 2024, universitair docent politieke filosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen, waar ze zich specialiseert in compromissen in relatie tot religie, politiek en de werkvloer, https://bijnaderinzien.com/2024/02/26/niet-elke-coalitie-is-een-compromis/)

Netimpactstrategies (afbeelding)

Deze site geeft twee voorbeelden vanhet organiseren van een feest. Bij de eerste (colatie) probeer je met een selecte groep uit alle gelederen een feest te organiseren en de teamleden moeten bij hun achterban te raad gaan en het idee promoten (mijn vertaling). Bij consensus, doet iedereen mee aan het organiseren van het feest, en dat duurt veel langer, maar dan is er een idee dat wint en dat wordt uitgevoerd.

(bron: https://netimpactstrategies.com/insights/point-of-views/coalition-vs-consensus-agreeing-on-what-to-agree-on/)