Meeleven met mijn moeder
Mijn moeder was niet erg empathisch en ik troost me met het idee dat meer mensen van haar tijd dat niet waren. Misschien klopt dat beeld niet en wil ik me er toch even aan vasthouden.
"Jullie hebben de oorlog niet meegemaakt!"
Wij hadden de oorlog niet meegemaakt en konden niet indenken wat dat precies moest zijn geweest. Kennis over de oorlog kwam later as via de tv naar binnen. Soldaat van Oranje, dat was onze eerste kennismaking. Denk ik hardop.
Jammer vind ik nu dat ze zo weinig vertelde over de oorlog en vooral die oorlog daar in het oosten. Nee die hadden wij niet meegemaakt. Hoe het moet zijn wanneer je nauwelijks eten hebt, of dat je als kind van 12 voor je moeder moet zorgen omdat die erg verzwakte was. Mijn opa overleed uiteindelijk door de slechte longen die hij "aan de oorlogstijd had overgehouden." Dat was destijds de diagnose.
Dat is me wel bijgebleven.
"Je weet pas wat het is, wanneer je het zelf meegemaakt hebt."
Dat was een ander gedachte van haar dat niet echt een gedachte was, maar meer en wederom een gevoel. Een soort boosheid die door haar leven liep was een plattelands-weg waarover je loopt en niet door hebt dat er andere straten of wegen zijn die al verhard zijn, en waar je makkelijker beweegt.
En inderdaad wanneer je ouder wordt begrijp je de dingen beter. Ik kwam vaak met een kwajongens-repliek dat niemand alles kan meemaken, en mooie dooddoener waarmee ik de retoriek even op een voorsprong zette en het gesprek pauzeerde. Wat heb ik daar nu een spijt van, maar ik bemerk ook dat het nauwelijks anders had kunnen zijn. Je bent jong en weet van niks en je zoekt dekking tegen een gedachte die je niet wil horen. Waar je misschien nog niet rijp voor bent.
Eenzaamheid, herken ik nu. Hoe moet het voor haar geweest zijn al die jaren alleen. Of gewoon voor mensen die weinig contact hebben en verdwijnen in hun eenzaamheid. En wetende dat de wereld erom heen dan denkt, "ja ik begrijp het," en gewoon verder gaan met hun leven.
Bang om ziek te worden. Het is een van de motieven waardoor buitenlanders repatriëren naar hun geboorteland. Iets wat ze nooit hebben beseft dat dat zou komen. Dat beeld dat je bang bent.
Mijn moeder was een sterke vrouw, schrijf ik wat abstract, zonder met een goed detail te komen van die sterkte. Maar misschien was het dit: dat ze niet bang was. En dat bedoel ik, minder bang dan gemiddeld mensen zijn, in bepaalde specifieke situaties. [Daar staat tegenover dat ze vooral de laatste jaren heel erg bang was wanneer ik aan het stuur zat in de auto]
Dat niemand alles kan meemaken geloof ik nog steeds. Of je gaat scheiden of je gaat niet scheiden, maar beide kan niet. Either-Or. Of je bent 40 jaar getrouwd met dezelfde partner of je hebt vier huwelijken achter de rug. Je hebt of wel of geen kinderen, met een beperkt aantal tussen-smaken. Niemand begrijpt deze andere, behalve in normatieve zin. Dat waar het meeste van is, men het beste begrijpt.
Oorlogen zijn relatief schaars, en uit recente lectuur (William James) denk ik dat vaker voor oorlog sport in de plaats is gekomen. De opkomst van de sport - als industrie - heeft oorlog relatief in de schaduw gezet. Nu is er wederom een tijd met meer dan gemiddeld oorlog, vooral omdat ze dichterbij is gekomen. Maar nog steeds is het allemaal redelijk ver weg. Te ver om echt te begrijpen. Omdat je het niet echt hebt meegemaakt.
--
Reacties