Wanneer komt een bedrijf in problemen?

Wanneer komt een bedrijf in problemen, is daar een eenvoudige formule voor en waarom schrijf ik dit? Met betrekking tot dat laatste: kwam ik hierop omdat ik me afvroeg wat  er nu precies mis was met een bepaald programma. Is dit nog van deze tijd? Nee, was het antwoord leek me, en wat er mis was volgde al snel.

Er is een herkenbaar symptoom voor een bedrijf  in problemen, maar vaak zijn deze symptomen voor buitenstaanders niet zichtbaar, laat staan herkenbaar. Op de tv is dat allemaal veel eenvoudiger.

Gevoel / emotie.
Het gevoelselement staat op de voorgrond. Een bedrijf komt in problemen door overmatig geloof in eigen kunnen en dat slaat om in hoogmoed. Het bekende gezegde "hoogmoed komt voor de val," is daarbij leidend.
Op persoonlijk vlak - de zelfstandige ondernemer, onderneming - komt dit maar al te vaak voor en de persoon in kwestie komt in de problemen omdat hij zijn (m/v) eigen kunnen overschat en niet meer luistert naar de wereld (mensen) om hem heen en het zelf beter weet. In een dergelijk proces luistert hij steeds meer naar zijn eigen stem en verliest hij het contact met de werkelijkheid.

In feite is de politieke wenteling van Fortuyn een voorbeeld van zo'n proces. Heersende politici waren hoogmoedig overtuigd van eigen kunnen maar verloren de grip op de werkelijkheid. Pim Fortuyn heeft die realiteitszin terug op de agenda gezet.

Binnen bedrijven gaat dit via een subtiel proces waarin ervaren medewerkers (professionals) ook steeds meer overtuigd worden van hun eigen kwaliteiten. De experts verdienen elk jaar een salarisverhoging, eventueel een bonus en met het toenemen van het salaris groeit dan wel het ego, dan wel de overtuiging in eigen kunnen. Dit wordt gevoed door een situatie waarin het bedrijf steeds meer verdient (winst maakt) en er ontstaat een vliegwieleffect: het gaat goed, de werknemers voelen zich goed en het zelfvertrouwen groeit. Men denkt dat alles autonoom tot stand is gekomen en dat er een directe verbinding ligt tussen eigen inspanning en het resultaat van het bedrijf.
Externe omstandigheden spelen geen rol in die evaluatie. Bij beleggen speelt dit effect des te groter. Bij een financiele instelling die veel verdient bij een beurshausse zorgt dit effect ervoor dat beleggers (professional) gaan geloven dat de winst puur door eigen merites tot stand is gekomen.

De ontnuchtering komt natuurlijk wanneer de hausse eindigt (op de beurs) of dat de kiezers plots hun stem uitbrengen op een concurrent (politiek).

Een bedrijf komt dus langzaam in problemen wanneer dit gevoel niet onderkend wordt. Problemen ontstaan ten tijde dat het goed gaat, ver voor de verandering in de marktomstandigheden. De ervaring van de professional zorgt ervoor dat deze niet bijleert en vertrouwt dat zijn kennis ook in de nabije toekomst voldoende effectief is om succesvol te blijven.

En dan veranderen dus de marktomstandigheden. Met kleine stappen kwam de groei en met grote stappen komt de achteruitgang. De ervaren professionals zijn zich in eerste instantie van geen kwaad bewust. De bewustwording groeit geleidelijk naar het moment waarop het te laat is.

Het bedrijf is dan in problemen gekomen. En dan het vervolg. Men krijgt aandacht voor cultuur, want cultuur en kernwaarden gaan o.a. over gevoel...