Hoe voorspelbaar wil je het hebben?
Ik merk soms irritatie wanneer ik me in negatieve termen over de Nederlandse cultuur uitlaat. Dat doe ik soms onbewust, maar die cultuur wordt je steeds meer duidelijk hoe verder je van Holland verwijderd. Dan wel in tijd als in afstand. Maar soms is afstand ook niet echt nodig. In België zie je al zo veel verschillen met Nederland.
Wanneer me gevraagd wordt wat nu precies het verschil is tussen Nederland en in dit geval Spanje, dan begin ik bijvoorbeeld dat Nederland vlak is. Dat is natuurlijk de natuur. Er zijn geen (echte) bergen, en afstand van 100 km overbrug je in een uur of het nu in Zeeland is of in Groningen.
Even doorpratend kwam ik op het idee van voorspelbaarheid. De Nederlandse cultuur is in grote mate voorspelbaar. En men doet er alles aan om die voorspelbaarheid te vergroten. Nederlanders kunnen slecht omgaan met onzekerheid, in ieder geval in vergelijking met andere culturen.
Terwijl ik dit schrijf moet ik denken aan het overlevingspakket. Dat is er gekomen op de toenemende onzekerheid en catastrofale ontwikkelingen. Stroom die dagen kan uitvallen, of andere gebeurtenissen die tot chaos kunnen leiden. Zo'n oplossing past natuurlijk bij een zeer individualistische cultuur. Maar het geeft ook aan dat men zich in die cultuur wil voorbereiden. Dat zijn op zich positieve ontwikkelingen. Maar het is niet de enige manier.
Waar ik die voorspelbaarheid zie, is moeilijk te zeggen en dat maakt wetenschappelijk onderzoek lastig. Ik heb ook niet naar de Hofstede-dimensie gekeken, al is omgaan met onzekerheid wel een item volgens mij.
Maar neem belasting betalen. Nederlanders gaan gewoon akkoord met een belastingdienst die voordat het jaar begint al met een voorheffing komt. Dat vinden we prima. Ook de vele regels die er zijn op andere gebieden. Of het project om "koppen" bij voetbal te willen te verbieden daar bij hoort weet ik niet zeker. Maar het is wel iets dat hier op lijkt. Koppen is slecht - vooral bij kinderen - en dus moet je het afschaffen, maar dat heeft ook te maken met de voorspelbaarheid die daarmee toeneemt, want de koppende voetballers lopen eerder dementie op. Een probleem in de toekomst dus. Het leven van het kind valt te sturen en bij te stellen. Ik heb niet onderzocht of andere naties ook met dit probleem aan de gang zijn gegaan. Ik kan me niet voorstellen dat men in Brazilië kinderen niet meer wil laten koppen, en dat men daar dan zegt: "van onze kinderen blijf je af." Maar die kinderen blijven niet eeuwig kind...
De omvang van het land heeft hier zoals ik begon natuurlijk mee te maken. In drie of vier uur reis je door het land, en dan kan centraal ook veel geregeld worden. Ook het ontbreken van bergen helpt mee aan die voorspelbaarheid.
De energietransitie is denk ik ook een mooi voorbeeld waar Nederland voorspelbaarheid voorrang geeft. De overheid werkt volledig mee om die overgang naar warmtepompen te begeleiden, of naar elektrisch rijden, maar wat gebeurt er vervolgens? De bedrijven komen in opstand en daarmee valt de hele energietransitie in het water. Al die zonnepanelen waar ons beloofd is dat het goud de woonkamer in zou komen, zijn nauwelijks meer rendabel, of de elektrische auto's zijn veel zwaarder, kunnen niet langer gesubsidieerd worden en leiden vervolgens tot meer wegenbelasting, waardoor anderen weer in opstand komen en vele regels verder komt er een nieuw evenwicht in het innovatieve landschap, dat Nederland ook zo goed kenmerkt.
De reservering in de hospitality business zou je hier ook bij kunnen betrekken. Laatst ging ik in Nederland op een terras was drinken en toen kwam de ober naar ons toe met de vraag of we ook iets gingen eten. Om een verhaal kort te maken, de tafel die we hadden genomen, was voor vier personen en wij waren met zijn tweeën. Deze tafel houden we eigenlijk voor grotere groepen, zei de jongeman wat onhandig. De tafel naast ons, ook voor vier personen bleef gedurende het gehele bezoek leeg. Het imago van het establishment liep wat mij betreft wel een deuk op, want ik voelde me niet echt als gewaardeerde klant.
Maar los van die voorbeelden of uitleg, wanneer je dus in feite een cultuur hebt die mee voorspelbaar is dan bij andere landen, dan kom je bij de essentie van de Nederlandse relatiecultuur, die bestaat bij het adagium van
- afspraak = afspraak.
Onlangs sprak ik iemand die me vertelde dat hij zich wel kon vinden in mensen die het asperger-syndroom hebben omdat die alles precies op hun manier georganiseerd willen hebben. Het liefst met zo min mogelijk afwijkingen. En naarmate je ouder wordt sta je minder open voor andere vormen van organiseren en houd je je aan de platgetreden route. Misschien? Dat doet me denken of de ene samenleving ouder is dan een andere, en daarmee minder flexibel? Maar dit is een ander thema. Of de metafoor van de lopende band, vraag ik me af of met al die AI-agents en hulpmiddelen het leven niet nog voorspelbaarder moet worden gemaakt?
Reacties