Zwitserlevens (de Gruyter)
Zwitserlevens is een gezellig boek. In de epiloog schrijft de journalist dat ze al weer zeven jaar vertrokken is uit het (Zwitser)land, maar dat haar verhaal nog steeds actueel is. Toch ligt de nadruk in het boek wel erg op de financiële crisis uit 2008. Omdat ze het verhaal schrijft nadat ze uit het land vertrokken was, heeft ze veel inzicht in hoe het daarna vergaan is, zoals het faillissement van Lehman.
Qua stijl valt in dit boek de nette en officiële schrijfstijl op. VWO kan met hoofdletters geschreven worden, maar de juiste spelling is met kleine letters. Zo ook voor ubs. Die wijze zie je overigens niet vaak. De journalist werkt dan ook voor de NRC / nrc.
 |
| foto pinterest Lubna |
Het boek bestaat uit vier hoofdstukken die elk een specifiek thema aansnijden. Alsof het een historische roman is, schrijft ze in de inleiding een kort overzicht wat de hoofdpersoon allemaal mee gaat maken.
In de inleiding legt ze uit wat ze geleerd heeft in haar vierjarige verblijf in het land, in Crans de ... Namelijk dat Zwitserse folklore op gespannen voet leeft met de globalisering. Het is een land van tegenstellingen: provinciaals en internationaal tegelijk. Dat hangt samen met het open en gesloten karakter van het land. Elk huis heeft een schuilkelder (gesloten) maar als land van meren en zonder een zeekust heeft het zich moeten openen voor de rest van de wereld. [over deze geografische eigenschappen schrijft ze overigens niet.] De conclusie is dat de politiek lokaal is en de economie mondiaal, "en de economie blijkt het voor als nog te winnen. Economische logica wint het van democratische beginselen en praktijken." Of dat helemaal klopt is maar de vraag, maar de tegenstelling staat er.
Bij kaasfondue voor expats staan (H1), deze professionals centraal. De Zwitserse banken behoren tot de grootste vermogensbeheerders ter wereld (een derde van het vermogen in de wereld wordt door Zwitserse banken beheerd, met ubs als belangrijkste). Geneve is, Geneve Internationale "de stad waar vredesprocessen worden beklonken." De symbolische stoel met de drie poten in Geneve refereert aan het neutrale Zwitserland om landmijnen uit te roeien. [is dit ooit gelukt?]
"Zwitserland is het meest geglobaliseerde land dat ik ken." Het contrast met het traditionalisme is dan ook groot, schrijft ze in de zelfde zin. Vandaar het kaasfondue. Ze zou graag in Geneve gewoond hebben, maar dat was te duur. De stijl van de woningen valt tegen. Alles is van dezelfde "non-descripte stijl." Ook gaat ze even in op de taalverschillen en de problemen die dat oplevert, door Franstalige en Duitstalige agenten in de samenwerking bij een demonstratie.
De expat werkt wel graag in Geneve of Zwitserland, maar woont nog liever in Frankrijk waar het goedkoper is (80% van het ziekenhuispersoneel in Geneve woont in Frankrijk...). Maar juist op het professionele vlak laat de globalisering en provincialisme zien waar de problemen liggen: Een wasmachine heeft in het land een afwijkend formaat, en daarop aansluitend komen de vele afwijkende regels - het land loopt over van de regels - die producenten het onmogelijk te maken schaalvoordelen te bereiken. Siemens produceert dus voor de Zwitserse markt een ander model. Ook hier gaat de journalist niet erg ver op in, want hier eet de Zwitser van twee wallen: wel eisen opleggen aan handel, en toch ook profiteren van de EU door veel regels te kopiëren.
De Zwitser lijkt dus behoorlijk schizofreen: extreem internationaal en extreem lokaal op het zelfde moment.
In Alles draait om geld (H2) gaat ze meer casuïstisch in op de globalisering van het land. De rijke (miljardair) Zwitserse Italiaan (Ernesto Bertarelli), de rijke Amerikaan, de sjeik, de voetballer en omdat haar man Belg is benoemt ze nog wat meer cultuurverschillen. Zo is ze wel gecharmeerd van de anarchistische inslag van de Belgen. Ze reflecteert in die passage over de Belg t.o.v. de Zwitser. De eerste heeft humor en is laconieker. uit het beeld van de Zwitser in het gehele verhaal met de overvloed aan regels en sociale controle wordt duidelijk dat een Belg er weinig plezier beleeft in het strakke land. [hier herinner ik me dat Sabena en Swissair ook nog even passeren: over de neergang van het bedrijf in 2001 is nog een film gemaakt in 2006]
De Zwitser is dan wel saamhorig en als verklaring ziet ze de ouderwetse maatschappij "met boerendorpjes en alpenweitjes... het is een super democratisch land ..." waar het dorp betrokken is bij bestuurlijke zaken.
Ze komt af en toe door het werk met interessante referenties en in dit hoofdstuk is dat o.a. met het boek van Jean Ziegler, L'empire de la Honte. Het imperium van de schaamte, waar .. Ja mensen, Nestlé anatomische ontleed wordt.
Volgens de Liberalen in het Zwitserse parlement heeft Zieglers getuigenis de ‘gedwongen miljardendeal’ (1,25 mrd dollar) die op 12 augustus tussen de Zwitserse banken en de joodse aanklagers is gesloten, in de hand gewerkt. Landverraad! Zij menen dat Ziegler met ‘het commercialiseren van de Zwitserse schaamte’ en zijn uitlatingen in Washington de Zwitserse strafwet en het Ambtsreglement voor Parlementariërs heeft overtreden. De strafwet schrijft voor ‘dat niemand de onafhankelijke positie van Zwitserland in gevaar mag brengen door medewerking te verlenen aan buitenlandse, tegen Zwitserland gerichte ondernemingen’; het parlementaire Ambtsreglement spreekt van ‘handelingen in strijd met de ambtelijke positie en werkzaamheden’. (bron: groene.nl)
Ook de filantropen zoals eerder genoemde Italiaan (genationaliseerd tot Zwitser), of de baas van Ikea (een echte gierigaard) hebben geen positieve invloed op de cultuur van het land. Want wat de globalisering heeft gebracht is een wedloop van fanatieke dorpen die elkaar beconcurreren met belastinginkomsten en of andere projecten. Doet het ene dorp iets niet dan doet het andere dorp het wel. En meestal is de uitkomst niet positief. Referenties in dit hoofdstuk gaan o.a. naar Slavoj Zizek.
Niemand stemt hier meer, heet het laatste hoofdstuk. Een soort van climax, want de democratie ligt aan gort. De economie wordt bepaald door de groten en de kleine lokaal georganiseerde kantons en dorpjes hebben nergens meer vat op.
Desondanks zijn er geen (precies twee) moskeeën in Zwitserland. Iedereen heeft een wapen net als in de VS, maar met als doel om paraat te staan, al wordt het wapen in prive-gevallen getrokken. Dan is er nog een hedgefondscentrum Pfäffikon, waar men naast Zwitsers voornamelijk Engels, Russische of Spaans spreekt.
En of de journalist hier bewust een link legt naar de cultuur dan wel als extra ingrediënt iets noemt over de "doorgeslagen macho's," heb ik dan zelf al lang de link gelegd naar de masculiene cultuur van het land. Hoe die zo gekomen is, weet ik niet. Maar ik zocht de Hofstede Index erop na en die beaamt dat beeld. Ook de mottenplaag (dicht bij wijngaarden) zou je symbolisch kunnen zien: motten die van binnenuit de kleding (de cultuur) opvreten.
Ze sluit af met een aantal referenties waaronder die van Wolfgang Streeck, Buying Time. en met de Bulgaarse politicoloog Ivan Krastev, die stelde toen al dat een van de effecten van de globalisering is dat het element economie uit de politiek verdwijnt. Dat wordt op een heel andere (bedrijfs)niveau georganiseerd.
... toch een zeer leuk en leerzaam boek je om te lezen. Je krijgt een beeld van de Zwitser. Bij mij valt het besef dat ik het land nooit zo positief zag, en ik weet nu meer waarom dat is.
-- ...
De Amerikaanse belastingdienst geeft klokkenluider Bradley Birkenfeld een bedrag van 104 miljoen dollar, ruim 80 miljoen euro. Dat maakte de Internal Revenue Service (IRS) dinsdag bekend. Het is waarschijnlijk de hoogste vergoeding ooit.
Reacties