Bericht van Wouter Koolmees

Ik krijg niet vaak post, en dan deze van de - president-directeur van de - Nederlandse Spoorwegen, dat bericht wilde ik graag lezen. 

Beste reiziger,

Wij spreken elkaar niet vaak één op één. Toch vind ik het van belang nu van me te laten horen. U bent tenslotte de belangrijkste reden waarom we bij NS doen wat we doen: Nederland voor iedereen duurzaam bereikbaar houden.

Dat is ook precies waarom ik er zo van baal dat u vandaag voor de vierde keer te maken krijgt met de gevolgen van een staking op het spoor. Daarvoor zou ik u graag mijn excuses willen aanbieden. Het is hinder die u niet verdient.

De stakingen zijn het gevolg van vastgelopen cao-onderhandelingen tussen vakbonden en NS. Hoewel van groot belang voor ons bedrijf, zijn deze onderhandelingen uiteindelijk een intern conflict waar u part noch deel aan hebt. Mede daardoor vind ik het vervelend dat u op een dag als vandaag niet van NS krijgt wat u mag verwachten.

Mijn collega’s verzorgen uw treinreis. Een vrolijke omroep in de trein, goede service op het station: het maakt een wereld van verschil. Andere collega’s zorgen er juist achter de schermen voor dat u uw trein kunt nemen; bijvoorbeeld door een dienstregeling of werkrooster te maken of te sleutelen aan de treinen.

Al die collega’s verdienen een goede beloning. Dat is ook een investering in de toekomst van uw reis. Tegelijkertijd willen we ook blijven investeren in mooie stations, nieuwe en schone treinen en het betaalbaar houden van onze kaartjes. Zaken waar u als reiziger ook wat aan heeft.

De financiële mogelijkheden voor ons bedrijf - met vijf jaar verlies op rij en ook dit jaar geen winst – zijn beperkt. Wij moeten zoals ieder ander bedrijf onze balans op orde brengen, NS kan niet structureel meer geld uitgeven dan ze heeft.

Hoe nu verder? NS was nog niet uit onderhandeld. Helaas lukt onderhandelen maar slecht als niet iedereen zich aan tafel meldt. Daarom zullen we de vakbonden nu een zogenoemd eindbod doen en hen vragen dit voor te leggen aan hun leden. Het woord is dan aan hen.

Dat de stakingen met deze stap snel tot een einde zullen komen, kan ik helaas niet beloven. Ik hoop wel dat de bonden en NS alsnog snel tot een oplossing komen. In uw belang, dat van mijn collega’s en voor de toekomst van NS.

Met vriendelijke groet,

Wouter Koolmees  

President-directeur NS

Deze mail gaf me aanleiding om toch eens dat jaarverslag van de NS te lezen, en daarin kwam ik deze passage tegen: 

• Als de treinen op tijd rijden, is dat zoals het hoort en dan is niemand blij. En dat begrijp ik. Maar ík vind het wel belangrijk om mijn waardering uit te spreken. Ik ben trots op al die NS’ers die zich met zoveel betrokkenheid en liefde voor de reizigers inzetten. Ze deden hun uiterste best om, soms onder moeilijke omstandigheden, de reizigers toch de best mogelijke reis te bieden. Ik heb er vertrouwen in dat ze hun kwaliteiten ook in de nieuwe concessieperiode tot hun recht laten komen en dat alle reizigers daarvan de vruchten plukken. Ik heet heel Nederland graag welkom bij ons in de trein.

Als de treinen op tijd rijden dan is niemand blij. Niemand staat te juichen dat de trein aankomt, maar als deze te laat komt is men ook nog boos. Dezelfde president-directeur van de NS schreef dit met enige boosheid. Of misschien verdriet.

Maar ik denk dat met de moderne hulpmiddelen hier wel wat aan te doen is.

Even vluchtig zag ik dat in 2018 er 116 miljoen euro winst werd gemaakt en in 2019 215 miljoen. De problemen kwamen dus pas hierna? In 2022 werd (wel!) 580 miljoen winst gemaakt en in 2023 380 miljoen verlies. Maar winst is een plastisch begrip in de bedrijfseconomie: er was in 2023 een afschrijving nodig van bijna 1 miljard, en daarmee is de schuldige gevonden. "Men kan niet meer geld uitgeven dan het heeft, zeker niet aan personeel, maar wel aan overnames die vervolgens niet aan grote afschrijvingen ontkomen... 

Ik ben benieuwd wat voor'n moois er nog meer te vinden is in die verslagen. Waarom maakt de NS geen winst?

Wat ontbreekt in het verslag is referentie aan een peer-groep als het gaat om salarissen. Aan welk bedrijf spiegelt de NS zich dan? Dat verhaal hoopte ik te vinden.

Wel staan de risicofactoren uitgewerkt. Logisch natuurlijk. Voor "Personeel" gaat het om:

• NS blijft in 2024 te maken hebben met personeelsuitdagingen, vooral door structurele arbeidsmarktkrapte en pensionering van medewerkers. Bij rijdend personeel zijn de risico’s deels verbeterd maar specifieke knelpunten blijven bestaan. Voor monteurs wordt een aanhoudend tekort verwacht tot in elk geval 2027. En bij Veiligheid & Service moeten we veel inspanning leveren om tekorten te voorkomen. Er zijn extra maatregelen getroffen om de instroom van nieuw personeel te vergroten en om de uitstroom te verminderen. Momenteel worden structurele oplossingen onderzocht om de vraag naar personeel verder te verlagen. Vanaf 2026 verwacht NS hier effect van te kunnen zien.
• • Extra inspanning op werving en behoud op relevante functies en het aanbieden van een inhouse opleidingstraject.
• • Specifieke maatregelen op het gebied van onderhoud & service via het "Masterplan Monteurs".
• • De vraag naar arbeid verlagen, bijvoorbeeld door materieel-inspecties door camerapalen.
• • Planaanpassingen om de maakbaarheid van de dienstregeling te verhogen.

Eerder kwam al het personeelsvraagstuk naar voren:

• Toch is er ook een personeelsvraagstuk - van ca. 21000 "collega's"; de opbouw van ons personeelsbestand. Ongeveer een derde van onze medewerkers is nu ouder dan 55. Een deel van hen zal in de looptijd van deze concessie met pensioen gaan. Hun opvolging houdt mij bezig. Niet alleen vanwege de krappe arbeidsmarkt, maar ook wat betreft hun kennis die ik graag voor het bedrijf wil behouden. Dat moeten we borgen.

-- 23 juni zochten we een reis naar Eindhoven, die beroemde luchthaven die zo slecht bereikbaar is. Zonder rijdt er wel een trein, maar hoe zat dit nu met al die stakingen, mis ik straks het vliegtuig als de NS staakt? Wat me opviel was de toegankelijkheid van de klantenservice. De chat werkt uitermate effectief:

... wordt vervolgd.

--
2018/01/prorail-ns-bedrijfskunde-bestuurskunde