Thomas Sowell - falend sociale rechtvaardigheid
Het lezen van Sowell is altijd een plezier voor diegenen die overrompeld willen worden door feiten en algemene kennis. Hij begint zijn betoog namelijk over verschillen, die juist goed te verklaren en te verantwoorden zijn. Zoals IJshockeyers die in de VS allemaal Canadezen zijn. Of basketbal, waar ongelijkheid heerst omdat negers domineren en Aziaten afwezig zijn.
In een eerder boek schreef Sowell over de valse schijn in de economie (economics fallacies). In een boek uit 2023 neemt hij een stap meer uit het economische en richting het juridische of culturele, door de vraag te stellen: Wat is er aan de hand met de ongelijkheid in de wereld?
Het boek begint met een gedachte van Jean-Jacques Rousseau (a discourse on inequality) die stelde dat de natuur gelijkheid biedt, maar dat sociale orde die gelijkheid opheft. In Istanboel - zo gaat het verhaal van de inleiding verder - overheersten in het begin van de vorige eeuw bankiers alle nationaliteiten behalve Turken. Twee van de 40 bankiers kwamen uit Turkije.
Maar ook in andere gebieden overheersen in bepaalde industrieën de minderheden: in Malasie zijn het de chinezen, in Brazilie de Duitsers, Libanese in Oost-Afrika. Italianen in Argentinië, de joden in Polen. Of de schotten in het VK.
Het meeste bier in de VS wordt gebrouwen door Duitse bierbrouwers. Dat gaat terug tot een tijdperk die bij de Romeinse tijd aansluit. Schotten staan bekend om hun Whiskey, net zoals de Fransen om hun wijn.
OOk van de joden is het bekend dat ze leiders zijn in bepaalde industrieen. In Silican Valley zijn het vrouwen die onderbetaald worden, maar niet door discriminatie, maar omdat vrouwen minder deel uit maken van de IT-populatie.
Nog opmerkelijker is dat Federale Rechters in de VS of een Joodse of een Katholieke achtergrond hebben. Wetende dat de VS dominant protestant is.
Dan is er ongelijkheid in de familie. Eerstgeboren zijn meestal het meest succesvol. Weer zo'n gegeven dat ik niet kende. En dan is er de groei- of ontwikkelingskans van kinderen in een gezin met ouders die zelf niet ontwikkeld zijn. Die achterstand halen de kinderen nagenoeg niet meer in, populair gezegd.
Het klimaat draagt bij aan ongelijkheid. Ook zo'n bijzonder detail is de kustsituatie van Afrika, die blijkt veel minder lang te zijn in vergelijking met Europa met zijn baaien en inhammen, waardoor er ... meer havens ontstonden in ons continent [naast hele andere factoren denk ik dan...]
Eerlijkheid en corruptie is ook ongelijk verdeeld. In Nederland is de kans groot dat je bij verlies je portefeuille terugvindt, in veel andere landen is men minder eerlijk in het "teruggeven." Maar ook hier spelen ook weer andere factoren.
OOk landen ontwikkelen zich verschillend, ongelijk. China was lange tijd meer geavanceerd dan Europa. En nu wederom... En hoe komt dat? HUman capital speelt hier een rol. In Europa de komst van de drukpers die ontwikkeling van onderwijs mogelijk heeft gemaakt.
Na deze ongelijkheid van kansen, gaat het in het boek verder met raciale ongelijkheid. Hoofdstuk drie heeft een afwijkende titel: falen van schaakstukken. Dat gaat over het idee van Rawls dat de overheid of het systeem moet zorgen voor gelijkheid, maar dat hij daarbij niet vertelt hoe dat dan moet. Wel gaat het op verschillende manieren niet goed, door belasting die niet gelijk is voor ieder, of het concept van inflatie wat ook een belasting is en die nog meer ongelijke krachten heeft. Het minimumsalaris is duidelijk een egaliserende kracht, ook al zijn er veel economen tegen (om andere dan verdelingsthema's: er moet eerst groei zijn om te kunnen verdelen is een bekend adagium van "rechts"). Obama en Stiglitz komen in het verhaal voor met voorbeelden hoe de 1% van de meest rijken 40% vna het inkomen ontvangt in de VS (Stiglitz - the great divide).
Kennisfalen. Hier staan o.a. Von Hayek en Benjamin Jowett [met....] tegenover elkaar. Mises verwoordt dit volgens mij nog beter met de gedachte dat straatkinderen [uit die tijd] beter in de fabriek zouden kunnen werken, omdat ze anders toch maar wandaden zouden uithalen. Het was geen taak voor de overheid om kinderen op te vangen. Von Hayek schrifjt in The constitution of Liberty over allelei vormen van kennis waar mensen waarde uit kunnen halen, bijvoorbeeld bij werk.
William Godwin heeft weer een andere visie over kennis. Maar de vraag gaat verder over wie beslissingen moeten nemen, het volk zogezegd of een selecte groep, kenners. De term elite valt niet geloof ik. Ook hier is er weer het voorbeeld van de familie waar de ouder het vaak beter weet danhet kind, terecht of onterecht. En de familie met haar zwakte en sterkte staat model voor de grotere overheid.
Maar wat is betekenisvolle kennis? Ook hier is het ongelijk verdeeld. Domme mensen kunnen problemen veroorzaken, maar soms is de briljante ingeving van een individu het resultaat van een echte catastrofe.
Woorden, daden en gevaar. Doet me denken aan Simone Weil. Grote woorden. Zoals Merito of ... in het Nederlands. Dat is een grootst begrip, dat afhangt van het voordeel dat daarbij kan komen. Mag als we terug gaan naar het biervoorbeeld; iemand die uit een Duitse familie komt het voordeel hebben in de bierverkoop?
Gelijkheid is niet altijd goed, zo laat een ander voorbeeld zien van Oeganda, dat na 1970 failliet ging toen het land de Aziaten wegstuurde. In Rusland werden onder Catalina de grote de jodenverboden om te immigreren, maar ook dat liep niet goed af [zoek hier vooral de extra details bij]
John Stuart Mill (on Liberty) geeft een argument over kennis dat aansluit op indoctrinatie van studenten, in de context van kennis die gisteren zinvol was, maar vandaag niet meer (aannsluit op de werkelijkheid).
Het eindigt met het fenomeen van positieve discriminatie (dan maar?).
En het boek sluit af met implicaties. En met een quote van de historicus Paul Johnson die zegt, dat de geschiedenis een goed tegengif is voor de contemporeane overmoed en arrogantie. [Door kennis die geen kennis bleek te zijn? IK ben de draad wat kwijtgeraakt...]
-- referenties.
- - Sam McCaig (NHL players)
- Charles Issawi (Ottoman empire)
- Andrew Gibb (Glasgow)
- Caryn Neumann (Beer America)
- Fernand Braudel (History civilization - in no nation have regions or sectors developen equally)
- Alison Booth (Birth order matters)
- Stephen Baskerville, is there a fatherhood crisis?
- Adam Smith, Von Hayek (Law legislation, liberty) , Friedman (Free to choose), ...
- Jared Diamond, Guns, Germs...
- David Landers, wealth poverty nations
- Lionell Trilling, the liberal imagination
- Edmund Burke (Speeches and letters on american Affairs)
- Solomon Grayzel, a history of the jews
- Stephan Turnstrom, America in black and white
- ...
-
-
--
Reacties