Oriana Fallaci

Vorig jaar, het begin 

Ergens vorig jaar begon ik me te verdiepen in deze journaliste Oriana Fallaci (OF), waarbij de aanleiding een artikel van een historicus was die over haar schreef, ik meen, als een soort memorandum.*

Inmiddels ben ik een jaar verder, en lees ik nog wat aantekeningen na, hier wat rommelig opgetekend:

Ze werd geroemd om haar moed, ze was een ‘raddraaier van de redelijkheid’ had kritiek op de islam. Ze was - dat is een bekend patroon - eerst Florentijnse, en dan pas Italiaanse, dat hoor je veel in Zuid-Amerikaanse landen. De achtergrond van haar leven was te zien in de oorlog en het fascisme vooral in Italië. Ze had een goede relatie met moeder, maar schrijft niet over "Tosca", haar naam.

Dan, slaat ze - de biografe - een groot motief om te schrijven over: 

- Of begon medicijnen te studeren. Haar ouders vonden schrijven onmogelijk om te overleven (om van te leven) dus begon ze medicijnen, maar ze had er te weinig mee. Dan vertelt ze over dat haar vader in de krant - die gewoon in de kiosk te kopen is - leest over Hitler en Mussolini. Dat maakte indruk. Ze is heel intelligent maar ze zet zich ook dubbel ze hard in - "want ze moet het opnemen tegen jongens" (daar blijkt later de nodige symboliek in te zitten). En ze haalt zeer hoge cijfers voor Latijn, Grieks, en dergelijke (klassieke talen), maar toch ook iets lagere cijfers voor wiskunde en natuurkunde waardoor de medicijnenstudie in een ander licht valt.

... Die klassieke talen, zouden ook goede basis vormen voor het schrijven omdat je dan de mens door en door kent.  Het "compromis" journalistiek werd akkoord gevonden, thuis. Ze ziet in Jack London haar rolmodel, en de ingrediënten: Reizen en Schrijven.

Dan over zoektocht naar Monroe. [die passage roept op dat moment in het boek de vraag bij me op: is ze nu meer schrijver van verhalen is (want dat schrijf de biograaf, ze wil verhalen vertellen, lees Melville, en ... is autodidact)... en ze blijkt la vroeg mee activistisch dan onderzoekend.]

Ze krijgt een column aangeboden en mag dan naar de VS. En de historicus* schrijft vervolgens over haar latere ontwikkelingen en veel over de islam. [in zekere mate is ze hier pionier waar de rest van Europa nog slaapt. Maar hoe moet je deze visie en confrontatie met de islam nu precies plaatsen, dat is me nog onduidelijk].

Quotes - en andere weetjes:

• Ze is een briljante maar "unruly" leerling op het Liceo Classico Galileo, middelbare school, maar een ramp voor leraren. En haar filosofieleraar zei dan: Let's hear what the ball-breaker has to say or else she'll complain that we are sensoring her... [A house full of books]
• Ik denk dat succes een cadeau is dat de jongeren toevalt, schrijft ze later wanneer ze beroemd is. "Napoleon, was al napoleon toen hij 27 was, , Alexander de grote was dood op zijn 32ste. Rimbaud had zijn beste boeken geschreven toen hij 16 was. [The kid and the paper]
• Welles is de eerste de een van haar geheimen wist te ontcijferen - haar mogelijkheid om scherpe journalistieke instincten te verhullen achter haar vrouwelijke deceptieve masker. Mata Hari was ook knap / mooi. Elk van deze twee kundige spionnen hebben mannen gebruikt voor hun voordeel. [Discovering America]
• Die dag realiseerde ik me dat de problemen van mannen geboren worden  uit economische, raciale en sociale omstandigheden. De problemen van vrouwen komen maar vanuit een oorsprong: hun vrouw zijn. 
• ... In Pakistan, she has her first painful encounter with Islam, ... op een bruiloft gelegenheid in Karachi ..Een klein meisje huilt n Oriana probeert haar te troosten en is diep geroerd over die trieste bruid...  [beide: Around de world]
• In Penelope at war, laat ze zien hoe ze haar seksualiteit zou willen hebben: ze claimt het recht op sex met wie ze maar wil, ... ze geeft toe dat ze seksuele organen en wensen heeft als een man. [Penelopes revenge]
• Alle westerse journalisten complimenteren haar met haar moed. Maar Francois (haar nieuwe vriend) zegt niks. In zijn manier om de wereld op te meten staan moedigen en lafaards tegenover elkaar, en haar handeling van moed werd geregistreerd, meer niet. [Saigon and so be it]
• In een boek dat ze leest van Blaise Pascal, stuit ze op de passage: de mens is noch een engel nog een barbaar. en diegene diehandelt als een engel is meestal de brute. het is gevaarlijk de mens met een bruut te vergelijken zonder zijn grootsheid te laten zien. [Saigon and so be it]
• Over feministen (een beweging waar ze mee breekt): feminists get angry when they see that you don't hate men as they do. Well hell, i like men a lot... [A man of few words]
• Over het boek, Interview with history: dit is een boek over macht, een libertarisch boek over macht. (het boek werd een best-seller)
• Over interviews houden: for her an interview is never neutral. It is an encounter, a collision, sometimes a lovestory...
• Ik heb een graag in eenzaamheid van de Sorbonne, heeft ze ooit een journalist gezegd. Ze houd ervan om alleen te zijn, dan is ze nooit verveeld. Pas onder mensen is ze dat wel...
• In Italie moet je dood zijn om geaccepteerd te worden... Ze schrijft met de woede die uit de actie komt die ze verbeeld en haar voorbeelden zijn Italo Calvino en Natalia Ginzberg.   [allen: The great silence]

Dan, "nu." Lees ik opnieuw over haar.

Deze biografie heb ik in delen gelezen en herlezen, en vooral ging ik op zoek naar dat ene element over de Islam, om daar de waarheid over deze journalist te vinden. Was ze door haar journalistieke vindingrijkheid op het probleem van de Islam gestuit of is het toch iets anders, en nadat ik het boek nu wegleg denk ik het laatste. Als lezend dringt toch de essentie van deze professional op die qua loopbaan veranderd is, van journalist van celebrities, naar echte onderzoeksjournalist, maar dat niveau enkel als aspiratie heeft. Ze is teveel activistisch in haar doen en in haar carrière, en wilde haar bekendheid gebruiken om veranderingen teweeg te brengen in de wereld. Als Italiaanse en vrouw in een mannenwereld - iets dat heel duidelijk word in het verhaal - heeft ze wel een grote rol gekregen, maar toch ook een waar juist haar charmes niet weg te denken waren. En in een tijd waar het feminisme uitgroeide tot een tak waar je rekening mee moest houden, kwam ze ook met culturen in aanraking waar dat feminisme tot middeleeuwse proporties was teruggebracht. [Op X zie je veel vergelijkende verhalen over het Iran van de Shah toen vrouwen nog vrijelijk en zonder sluier over straat konden lopen en de tijd van de Ayatollas nu].

Alles duidt erop dat Oriana een persoonlijk gevecht is aangegaan in deze mannenwereld, en waar ze een missie heft gevonden om haar activistische houding op te botvieren. Echt een profetisch werk over mogelijk "het Probleem" van de Islam vind ik er niet in terug. Het kwam wel goed uit dat de Islam als religie twee miljard zielen heeft gewonnen in de afgelopen decennia en daarin lijkt het dat de journalist gelijk heeft gekregen, als het gaat om gelijkheid tussen man en vrouw en feminisme. Ze was trouwens geen echte feminist maar had zelfs een hekel aan vrouwen die hun vrouw-zijn met hun activistische houding opgaven. 

Biografisch, en dus vergelijken met talloze andere biografieën, was Oriani Fallaci duidelijk een product van haar tijd, ook wel een uitzondering, maar ook weer typisch Italiaans (haar oorsprong), waar stijl als de essentie van het leven wordt gezien. En kan is het product dus zo'n soort journalist.

Qua leiderschap - ook een vast ingrediënt in biografieën - is haar leiderschap ook meer problematisch juist omdat ze wel als leider gezien werd qua persoon, en dan als vrouw in een mannenwereld waar ze een eigen positie kon innemen, maar een echte leider in de journalistiek is ze niet geweest, meer een volger.

Ook qua veranderingen - de factor change in de biografie - likt het meer dat ze mee kon surfen op een trend van feminisme dan dat ze het feminisme een nieuw gezicht heeft gegeven. Hoe zou Oriana in deze wereld van social media hebben overleefd en welke rol zou ze dan gehad hebben? Als influencer in de nieuwe wereld of toch meer als serieuze journalist dichter bij de mainstream media?

-- meer lezen:

• The unmasking of Oriana Fallaci (Santo Arico)
• Oriana Fallaci's eyes (Sandro Sechi)
• Brief aan een nooit geboren kind (Oriana Fallaci) 

--
Kissinger-over-leiderschap

* -  "Oriana Fallaci, de vrouw met het leeuwenhart," Wim Berkelaar, https://wimberkelaar.com/2015/04/03/oriana-fallaci-de-vrouw-met-het-leeuwenhart/