Kissinger over (politiek) leiderschap
Boeken over leiderschap gaan of over de theorie, of over de praktijk, of over de combinatie.
De krant (El País) eerst en Mario Vargas Llosa (MVL) daarna bracht me op dit boek, dat ik tot vandaag nog niet gezien had. Het spreekt me bijzonder aan, ook de samenvatting van MVL, al benadrukt deze zijn persoonlijke ervaring met een van de leiders in het boek: Thatcher. Van Nixon geeft hij aan dat deze gewoonweg niet in het rijtje van zes leiders voor zou moeten komen. Ook dat is bijzonder. MVL vindt het wel een goed boek, maar een zesde ervan klopt niet. Hoe kan het dan nog een goed boek zijn?
De uitgever faciliteert de geïnteresseerde met de volgende informatie:
Henry Kissinger analyseert hoe zes buitengewone leiders die hij heeft gekend, hun land en de wereld hebben gevormd.
'Leiders', schrijft Henry Kissinger in dit boeiende boek, 'denken en handelen op het snijpunt van twee dimensie: de eerste, tussen het verleden en de toekomst; de tweede tussen de blijvende waarden en aspiraties van degenen die ze leiden. Ze moeten een evenwicht vinden tussen wat ze weten, dat noodzakelijkerwijs uit het verleden is ontleend, met wat ze intuïtief aanvoelen over de toekomst, wat inherent gissingen en onzekerheden is. Het is deze intuïtieve greep op richting die leiders in staat stelt doelen te stellen en een strategie uit te stippelen.'
In Leiderschap analyseert Kissinger de levens van zes buitengewone leiders aan de hand van de onderscheidende strategieën van staatsmanschap waarvan hij denkt dat ze belichaamd zijn. Na de Tweede Wereldoorlog bracht Konrad Adenauer het verslagen en moreel failliete Duitsland terug in de gemeenschap van naties door wat Kissinger 'de strategie van nederigheid' noemt. Charles de Gaulle zette Frankrijk naast de zegevierende geallieerden en hernieuwde zijn historische grootsheid door 'de strategie van de wil'. Tijdens de Koude Oorlog gaf Richard Nixon de Verenigde Staten geostrategisch voordeel door 'de strategie van evenwicht'. Na vijfentwintig jaar conflict bracht Anwar Sadat een visie van vrede in het Midden-Oosten door een 'strategie van transcendentie'. Tegen alle verwachtingen in creëerde Lee Kwan Yew een machtige stadstaat, Singapore, door 'de strategie van uitmuntendheid'. Hoewel Groot-Brittannië, toen ze aan de macht kwam, bekend stond als 'de zieke man van Europa', vernieuwde Margaret Thatcher het moreel en de internationale positie van haar land door 'de strategie van de overtuiging'.
Bij elk van deze onderzoeken brengt Kissinger historische waarneming, publieke ervaring en - omdat hij elk van hun onderwerpen kende en deelnam aan veel van de gebeurtenissen die hij beschrijft - persoonlijke kennis. Het boek is verrijkt met inzichten en oordelen zoals alleen hij die kon maken, en sluit af met zijn reflecties over de wereldorde en de onmisbaarheid van leiderschap vandaag.
Het boek begint inderdaad met de uitleg over de twee dimensies, en dat laat de kapstok zien van zijn eerdere denken, of het gebruikte framewerk.
Qua overzicht en inzicht geeft de inhoudsopgave heel wat meer informatie bloot dan vele recensies en commentaren, het verbaasde me hoe goed die inhoudsopgave een gids is voor de inhoud:
Het verhaal over de onbekende leider de man die Singapore van arm land tot een van de rijkste staten in de wereld heeft gelanceerd Lee Kwan Yew is opmerkelijk, want hij was in Maleisië waar hij zijn roots had, niet welkom. Die Maleisiërs zullen gebaald hebben, zo schrijft MVL ongeveer, maar zelf denk ik dan ook dat iedere leider een product is van tijd en plaats. In Maleisië werkte zijn denken en leiderschap niet. Zo kan je het ook zien.
Op MCenV vond ik het volgende over Kissinger:
Over de EU: De functie van president is in het leven geroepen om Europa meer gezicht te geven buiten de eigen grenzen. Decennia geleden klaagde de Amerikaanse minister Henry Kissinger dat hij niet wist wie hij moest bellen bij de EU. Op de vraag wie Obama nu moest bellen bij de EU, zei Van Rompuy gevat: „Ik wacht gespannen op het eerste telefoontje.”
Over De Toren en het Plein: Bijzonder is ook het verhaal over Henry Kissinger, dat in het netwerk versus macht beeld opgaat als de eerste en machtigste netwerker. Kissinger had misschien wel meer macht dan Ford of Nixon.
Dit is een boek dat ik wil lezen... wordt vervolgd, mogelijk. Wat minimaal opvalt ook uit de volgende recensie is dat dit boek niet gewoon leiderschap betreft, maar POLITIEK leiderschap. Dat bn ontbreekt in de titel...
Voor die nu al meer willen weten, is hier een recensie (Lisa van Dusen, juli 2022):
Het zegt iets over de manier waarop het menselijk brein informatie sorteert dat als ik aan Henry Kissinger denk, ik niet in de eerste plaats denk aan zijn rol in het Amerikaanse Vietnam-beleid of aan de langdurige, pre-Silicon Valley nerd stormloop in de politiek voortgestuwd door zijn uitspraak van de frontlinies van rondtrekkend playboyisme dat macht een afrodisiacum is. Als ik aan Henry Kissinger denk, denk ik meteen aan de tijd dat ik in Manhattan woonde, dat ik hem twee keer op één dag zag - een keer aan de Upper West Side en een keer aan de Upper East Side. Het was zoals die scène in The Thomas Crown Affair - niet de klassieke Jewison-versie, de stijlvolle McTiernan-reboot - wanneer het Metropolitan Museum of Art wordt overspoeld door Magritte Bowler Hat Men, alleen in dit geval een Kissinger om elke hoek.
Al meer dan een halve eeuw is Henry Kissinger inderdaad overal. Van zijn vroege rol als adviseur van het Kennedy Witte Huis tot zijn recente - nog steeds helder op 99 - controversiële uitspraken over het eindspel van Rusland in Oekraïne, Kissinger is een stem over buitenlands beleid geweest die altijd boven het lawaai uit te horen was. Die invloed is gekoesterd tot ver buiten zijn meest prominente officiële rollen als Richard Nixons nationale veiligheidsadviseur en vervolgens staatssecretaris van zowel Nixon als Gerald Ford, door de cyclische publicatie van bestsellerboeken over actuele onderwerpen, van diplomatie tot China tot de maatschappelijke implicaties van kunstmatige intelligentie.
Het nieuwste boek van Kissinger, Leadership: Six Studies in World Strategy, is zowel een beetje een verkeerde titel en een beetje minder actueel. Als een verzameling leiderschapsportretten – ... – is het boek minder een verkenning van de psychologie van leiderschap dan een chronologie van beleidskeuzes, waarvan vele met de auteur. En omdat de vastgelegde keuzes allemaal vóór de millenniumwisseling zijn gemaakt, toen de geopolitiek drastisch werd veranderd door de diplomatie, veiligheid en de revolutionaire komst van internet, is hun waarde voor de lezers misschien eerder academisch en nostalgisch dan praktisch.
Maar leiderschap is vol van het soort anekdotische kleur dat alleen Kissinger, die in zoveel kamers was waar het zo lang gebeurde, nog kan geven over gebeurtenissen waarnaar de meeste andere getuigen al lang zijn vertrokken. Die waarde raakt de lezer geleidelijk, totdat hij 50 pagina's naar huis wordt geponst, wanneer de Gaulle Kissinger terzijde vraagt tijdens Nixons eerste bezoek aan het Élysée in 1969: "Waarom verlaat je Vietnam niet?" waarop Kissinger antwoordt: "Omdat een plotselinge terugtrekking de Amerikaanse internationale geloofwaardigheid zou schaden."
Voor critici van het realisme, de benadering van internationale betrekkingen die het meest verwant is met Kissinger, zou dat citaat – eerder gerapporteerd en ontleed – het retorische bewijsstuk A kunnen zijn in de zaak tegen zijn rol in een oorlog waarbij nog eens 20.000 soldaten werden gedood tussen het moment dat hij en de val van Saigon in 1975. Als een schema voor staatsmanschap dat het nationale belang boven alle andere overwegingen plaatst, waarbij het nationale belang in soms wrede termen wordt gedefinieerd, doordringt het realisme Kissinger's keuzearchitectuur zo grondig dat het minder lijkt op een strategische benadering dan een karakter eigenschap.
Inderdaad, zijn realistische reflexen hebben mogelijk de schijnbare ontmoeting van geesten mogelijk gemaakt die zijn relatie met Nixon definieerden, in de mate dat ze overlapten met de natuurlijke bloedeloosheid van de president. Als je terugdeinst bij het vooruitzicht 80 pagina's revisionistische hagiografie over het buitenlands beleid van Nixon te lezen, kom je er snel overheen dankzij de verrassend vermakelijke parade van eufemismen die Kissinger-marshals aanhaalt om Nixons fatale tekortkomingen te herschikken als, zo niet sterke punten, bevaarbare eigenaardigheden. "De directe omgeving van Nixon leerde dat ingrijpende uitspraken niet noodzakelijkerwijs bedoeld waren om te resulteren in expliciete acties", schrijft Kissinger over de mannen van de president. Met andere woorden, hij was een beetje gek voordat hij heel gek was. Er werden ogen gerold en er werd onderdak geboden. Of, zoals voormalig Eisenhower-assistent Bryce Harlow grapte over Watergate, volgens het citaat van de auteur: "Een verdomde dwaas kwam het Oval Office binnen en deed wat hem werd verteld."
Leiderschap gaat vaak meer over Kissinger en zijn rol in evenementen dan over de leiderschapskwaliteiten van de leiders in kwestie - niet uniek voor dit boek in het genre - en soms krimpt Watergate in tot wat lijkt te zijn, als je niet beter zou weten, een routineschandaal. De auteur verwijst niet ironisch naar Nixons 'creatieve leiderschap', naar zijn 'verbeelding voor tactische durf'
en aan de samenzwering die een bewijs is van die en andere kwaliteiten als "de Watergate-tragedie", alsof het iets was dat Nixon overkwam in plaats van een spectaculaire ondergang die hij zelf had veroorzaakt. Dat Kissinger het een halve eeuw later nog steeds in compartimenten verdeelt, voorbij zijn oordeel over Nixons status als staatsman, bewijst zowel de goedgelovigheid van zijn lezers als de geloofwaardigheid van zijn andere oordelen in dit boek een slechte dienst.
Het is interessant om nu terug te kijken op de culturele voetafdruk van Kissinger in die tumultueuze tijd. Meer dan een éminence grise, hij was een figuur van popcultuurfascinatie als de geruchten Edgar Bergen achter Nixon lang voordat Karl Rove van "Bush's brein" een chyron-ID maakte. Kissinger heeft tientallen jaren besteed aan het tegengaan van deze trope, ook in dit boek, door Nixon uitputtend af te schilderen als zijn eigen man op het gebied van buitenlands beleid.
In 1972, in een interview met de formidabele Oriana Fallaci dat zo monumentaal onverstandig was dat het het enige onderwerp was van een interview-over-het-interview dat Fallaci later deed met Dick Cavett, voedde Kissinger op beroemde wijze de perceptie dat Nixon een ondersteunende acteur in zijn eigen ambitiedrama met deze Alan Ladd-as-Shane-evocatie over de bron van zijn eigen mystiek: “Het belangrijkste komt voort uit het feit dat ik altijd alleen heb gehandeld. Amerikanen vinden dat geweldig. Amerikanen houden van de cowboy die de wagentrein leidt door alleen vooruit te rijden op zijn paard, de cowboy die helemaal alleen de stad, het dorp in rijdt, met zijn paard en niets anders.” Nixon was naar verluidt woedend. Maar niet woedend genoeg om de mythe te verdrijven door hem te ontslaan.
Voor critici van Realpolitik – de meer machiavellistische tak van realisme die Kissinger als etiket heeft gemeden en dat liberalen en idealisten zien als een soort extreme intellectualisering in theorie en extreme middel-tot-een-eindtermen in de praktijk – de consequente abstracties van de gevolgen van macht ten opzichte van elke schijnbare overweging over hoe de levens van mensen worden verbeterd of vernietigd in deze keuzechronologieën, doet weinig om die perceptie te verdrijven. De opmerkelijke uitzondering is, interessant genoeg, Thatcher, die huilde om de verliezen van Britse militairen tijdens de Falklandoorlog.
Ze bezweek ook voor Kissinger's kernargument over de toekomst van Hong Kong in de loop van eind 1982, ook tijdens een sleuteldiner op nummer 10 in november, terwijl Kissinger, als particulier, optrad als back-channel tussen de Chinese en Britse leiders . Thatcher was onvermurwbaar tegen het afstaan van Hong Kong op basis van aannemelijke toevlucht tot internationaal recht om de democratie van het financiële centrum te beschermen tegen de afzonderlijke verdragsverplichting om de New Territories tegen 1997 weer onder Chinese heerschappij te brengen. Kissinger voerde aan dat deze positie moest worden opgegeven in het licht van de – hyperrealistisch – waarschuwing dat China het eiland gewoon met geweld zou kunnen innemen. Na maandenlange druk kwam Thatcher terug op haar gelofte om Hong Kong nooit op te geven en ondertekende in 1984 de Chinees-Britse verklaring, waarmee het lot van Hong Kong werd bezegeld.
Of deze zes leiders nu vallen in de cometh the hour, de man-categorie (Adenauer, de Gaulle) of de power-of-personality bucket (Nixon, Sadat, Lee, Thatcher), ze worden meestal beoordeeld door de auteur op basis van de mate waarin waaraan ze hun unieke wil konden opleggen tegen grote overmacht - niet altijd, zoals de geschiedenis herhaaldelijk heeft aangetoond, de gezondste kwaliteit in een leider. Misschien wel het meest bruikbare deel van het boek is de conclusie, waarin Kissinger de huidige toestand van de wereld bekijkt, met name de onderbelichte rol en impact van technologie, door de lens van leiderschap. Zijn opvattingen over China, Rusland, Oekraïne en andere belangrijke dossiers die momenteel leiders in verwarring brengen, zijn de moeite waard om te verwerken, omdat - niet ondanks - de aanleg en vooroordelen die in de vorige 400 pagina's duidelijk zijn gemaakt.
Zoals leiderschapsportretten gaan, biedt Leadership in Turbulent Times door Doris Kearns Goodwin wat aantoonbaar een meer complete studie van leiderschap is, omdat het een analyse omvat van hoe de vier presidenten die de auteur heeft geprofileerd - Abraham Lincoln, Theodore Roosevelt, Franklin Delano Roosevelt en Lyndon Johnson - gerelateerd aan hun medeburgers, aan hun morele verplichtingen jegens die burgers en aan Amerika buiten zijn status als machtsinstrument.
Het kan ook relevanter zijn voor ons manicheïsche moment, geteisterd als het is door de stoet van onwerkelijke, onwerkelijke en surrealistische elementen van zoveel van de hedendaagse machtsspelletjes. Dat maakt dit ofwel de slechtste of beste tijd om een realist te zijn, afhankelijk van je perspectief. [Policy Magazine Associate Editor Lisa Van Dusen was een senior writer bij Maclean's, Washington columnist voor de Ottawa Citizen en Sun Media, internationaal schrijver voor Peter Jennings bij ABC News en een redacteur bij AP National in New York en UPI in Washington. (bron: https://www.policymagazine.ca/kissinger-on-leadership-a-realist-in-surreal-times/)]
--
Reacties