Ontwikkeling Nederland en economie in 100 jaar (2)
vervolg van ... Ontwikkeling Nederland en economie in 100 jaar (1).
1960 begin van een nieuw decennium
Welvaartsstaat. Stop wederopbouw, woningnood nog schrijnend. Einde aan de geleide loonpolitiek. Loongolven. Geleidelijk aan doen koelkast, wasmachine, telefoon, televisie en auto hun intrede in de huishoudens en het straatbeeld. De vrije zaterdag wordt ingevoerd. Door de toegenomen vrije tijd [en duurder worden van producten en lonen?] ontstaat een doe-het-zelf-cultuur. De Black & Decker.
Televisie verandert interieur woonhuizen.
Azië. Vietna guerrillabeweging Vietcong. In 1964 bombardementen op Noord-Vietnam (VS). De Volksrepubliek China steunt politiek en militair Noord-Vietnam. In 1966 Culturele revolutie, Roerganger Mao.
Derde wereld. De groene revolutie, toename rijstproductie door veredeling, bemesting (kunstmest) en irrigatie. President John F. Kennedy geeft opdracht Peace Corps, om scholen te bouwen en de landbouw te verbeteren. Kennedy (en Shriver) geven met hun ontwikkelingshulp een voorbeeld dat door veel Europese landen spoedig wordt nagevolgd.
Afrika. Kolonisatie ten einde. Apartheid in Zuid Afrika.
Koude Oorlog...
In 1965 wordt begonnen met de bouw van Lelystad (1967 eerste huizen). De eerste mediterrane invloeden op de Hollandse keuken treden op. De paprika en de knoflook doen hun intrede, alsmede de Franse kaas.
Scheep-, lucht- en ruimtevaart. Ontwerper Wernher von Braun voor een testmodel van de Saturnus V-raket. De Apollo 11-missie bracht de eerste mensen op de maan. Vanaf 1960 cirkelen er kunstmanen in vaste banen rond de aarde. Weersatellieten maken weersvoorspellingen mogelijk. De ruimterace tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie, met als hoogtepunt de eerste maanlanding.
In de burgerluchtvaart nemen straalvliegtuigen de intercontinentale verbindingen over. het meest verkochte vliegtuig ter wereld is in deze jaren de Fokker Friendship.
Vrouwen. Voor het eerst treden er vrouwelijke minister-presidenten aan: in 1960 Sirimavo Bandaranaike opp Ceylon, in 1966 Indira Gandhi in India en in 1969 Golda Meïr in Israël. De Amerikaanse Betty Friedan publiceert in 1963 het boek The Feminine Mystique en Joke Smit in 1967 in Nederland het artikel Het onbehagen van de vrouw. Daarmee geven ze de aanzet tot de tweede feministische golf.
Gezin. Introductie van de anticonceptiepil in 1962. Protestjaar 1968 : Jongeren komen in opstand tegen de starre verhoudingen in de maatschappij.
Wetenschap en techniek. Van 1960 tot 1963 Milgram Experiment. IC's worden ontwikkeld wat de rekenmachine binnen bereik van (vooralsnog rijke) particulieren brengt.
Natuur en milieu. Het Wereld Natuur Fonds wordt opgericht. In 1962 verschijnt het boek Silent Spring (Rachel Carson over DDT).
Radio en televisie. De eerste kleurentelevisie en hifi-radio. De commerciële zee zenders, Radio Veronica. ... De televisieserie "De bezetting", gepresenteerd door Lou de Jong, maakt eindelijk de gebeurtenissen in het bezette Nederland bespreekbaar in de huiskamer. In de tweede helft van het decennium komt er in Nederland een tweede net. Met als gevolg dat het gezin moet kiezen: Nederland 1 of Nederland 2: de Rudi Carrell Show of een natuurfilm? Met Peyton Place (1964-1969) doet de soapserie haar intrede in de Nederlandse huiskamer.
Taal en cultuur. Kenmerken van het postmodernisme in de beeldende kunst zijn: eclecticisme, kritiek op instituten, deconstructie, relativisme en massamedia. Stromingen in de film zijn de Nouvelle Vague in Frankrijk en de 'spaghettiwestern' van Sergio Leone.
De Esperantobeweging wordt verdeeld door de Ata-ita-crisis. The Beatles voor de VARA-TV in Treslong, Hillegom op 5 juni 1964
Sociaal-economisch. Vooral Twente en Noord-Brabant worden getroffen door de textielcrisis als de industrie uitwijkt naar lagelonenlanden als Tunesië en Turkije. De armenzorg wordt hervormd tot sociale bijstand door de gemeentes. In België ontstaan daartoe de Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn, in Nederland de Sociale Diensten.
Stakingen in Frankrijk, mei 1968. Snelle economische groei in het Westen; opkomst van Japan als economische grootmacht. De groei van de economie leidt tot krapte op de arbeidsmarkt en tot de oprichting van uitzendbureaus, die studenten, huisvrouwen en andere tijdelijke krachten verhuren aan bedrijven met een tijdelijk vergrote vraag naar personeel. In Nederland is Randstad een pionier in deze branche.
Jongerencultuur. Provo en Flowerpower.
Medisch. In 1968 breekt de Hongkonggriep uit die tot 1970 ongeveer 1 miljoen mensen het leven kost.
De eerste transplantaties van long (Mississippi, 1963), hart (Kaapstad, 1967) en alvleesklier (Minnesota, 1968) worden uitgevoerd.
Innovatie. Het nieuwe materiaal formica wordt vooral gebruikt voor tafelbladen die vaak en snel moeten worden gereinigd, zoals keukentafel en tafeltjes in cafetaria's. De vulpen met inktpatroon, de balpen en de viltstift vinden algemene ingang en zorgen voor schrijfgemak. Koffiefilters en theezakjes worden populair.
Verkeer. Renault introduceert de auto met achterportier: de hatchback. Japanse automerken als Toyota, Datsun en Suzuki veroveren een flink marktaandeel in Europa met kleine en goedkope wagens.
(bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/1960-1969)
1970 begin van een nieuw decennium
Terrorisme. Rote Armee Fraktion in West-Duitsland, de Rode Brigades in Italië en het Japanse Rode Leger ook in Zuid-Amerika (Tupamaros in Uruguay , Monteneros in Argentinië). Vliegtuigkapingen (o.a. PLO). Treinkaping door Zuid-Molukse jongeren: in 1975 en in 1977
Voortgezette deconfessionalisering. Stijgende werkloosheid en massale stakingen. Het kabinet-Den Uyl (1973-1977) symboliseert de politieke polarisatie tussen links en rechts. Spreiding van macht, kennis en inkomen is het motto. Prins Bernhard komt in opspraak door de Lockheed-affaire. Een regeringscommissie komt in 1974 met het advies, om de rijksdiensten beter over het land te spreiden, en zo de economie te stimuleren in regio's die kampen met bedrijfssluitingen. PTT naar Groningen en het Centraal Bureau voor de Statistiek naar Heerlen.
Innovatie. Kwartsuurwerken worden voor het eerst gangbaar en verdringen in korte tijd in veel marktsegmenten de mechanische uurwerken goeddeels. Op de boerderij verschijnt de ligboxenstal.
Oude industriesteden in de USA en Europa raken in verval. Dit proces wordt veelal gekenmerkt door de-industrialisatie, ontvolking of vervanging van de bevolking, herstructurering, verlaten gebouwen, hoge werkloosheid, gebroken families, gebrek aan politiek engagement, misdaad en een desolaat, onherbergzaam stadslandschap.
De Nederlandse regering probeert de suburbanisatie in banen te leiden door het aanwijzen van groeikernen, zoals Alkmaar en Hoorn voor Amsterdam, Zoetermeer voor Den Haag en Spijkenisse voor Rotterdam.
De bloemkoolwijk doet zijn intrede. Woningen worden dicht op elkaar gebouwd in soms grillige straatpatronen. Zo komen er overal woonerven waar de voetganger het nu eens voor het zeggen heeft en de auto gast is.
De heemtuin komt in zwang. In plaats van gemaaide gazons met strakke borders gaat men in stadsplantsoenen de natuur de vrije hand geven. Voorbeelden zijn de heemtuin Ommoord en de heemtuin Rucphen.
Het toerisme neemt een vlucht. Veel mensen kopen een tweede huisje in een afgelegen regio en de watersport wint aan populariteit. De turfroute wordt geschikt gemaakt voor de pleziervaart.
Verkeer
De overheid probeert de verkeersveiligheid te verbeteren door maatregelen als de draagplicht van valhelmen door bromfietsers en autogordels door automobilisten. De periodieke autokeuring APK en het blaaspijpje worden ingevoerd. Al deze "regelzucht" stuit op heftige weerstand van "wakker Nederland".
Een tegenbeweging komt op gang onder aanvoering van De Telegraaf en VVD-minister Neelie Smit-Kroes. De RAI en de BOVAG voeren de reclamecampagne Blij dat ik rij en hun stickers sieren de bumpers van vele toerende gezinnen.
In Japan wordt in etappes de Sanyo Shinkansen in gebruik genomen, de tweede hogesnelheidslijn die Tokio met de andere metropolen verbindt.
Milieu. Het Rapport van de Club van Rome waarschuwt in 1972 voor het opraken van fossiele brandstoffen. Door politieke oorzaken lijkt dat ineens actueel als de wereld in 1973 wordt geconfronteerd met de oliecrisis.
De moderne fosfaat-houdende wasmiddelen krijgen de schuld van de waterverontreiniging en spuitbussen en oude koelkasten dragen bij aan de verspreiding van chloorfluorkoolstofverbindingen, de veroorzakers van het gat in de ozonlaag.
Terwijl de Deltawerken hun voltooiing naderen en Rijkswaterstaat bouwt aan de afsluiting van de Oosterschelde, ontstaat een coalitie van vissers, watersportliefhebbers en natuurvrienden, die de zeearm open en het water zout willen houden. Een tegenbeweging stelt de veiligheid van de Zeeuwen voorop. Als de PPR in 1974 dreigt het kabinet-Den Uyl te verlaten, wordt de dijkbouw stilgelegd en een commissie benoemd. Deze komt in 1976 met een tussenoplossing: de afsluitbare pijlerdam. Het project wordt daarmee zesmaal zo duur, maar dan hebben de Zeeuwen ook wat.
Vrouwen. De tweede feministische golf manifesteert zich in Nederland met de stichting van moedermavo's, met VOS-cursussen en met de actie "Baas in eigen buik" van Dolle Mina.
Opening van vluchthuizen (in België) en blijf-van-mijn-lijfhuizen (in Nederland), voor slachtoffers van huiselijk geweld.
Het tijdschrift Story is in 1974 het eerste roddelblad in Nederland. Als dit blad al snel een oplage van vele honderdduizenden haalt, verschijnen er meer titels, zoals Weekend, Party en vooral Privé.
Gezondheid
Het begrip hyperventilatie wordt bekend en vindt direct grote groepen patiënten. De lijders aan de kwaal wordt aangeraden om bij een aanval in een plastic zak te ademen.
De psychologie maakt veelvuldig gebruik van de sensitivitytraining, een groepsproces waarin de patiënten / deelnemers worden aangemoedigd om onbeperkt hun gevoelens "in de groep" te gooien.
Geleidelijk raken meer jongeren verslaafd aan heroïne. In Nederland ontstaat de idee dat de markten van soft- en harddrugs gescheiden zouden moeten worden. Het bezit van kleine hoeveelheden hasj en wiet zal niet langer worden vervolgd.
In 1972 doet zich in Joegoslavië de laatste epidemie van pokken in Europa voor. In de volgende jaren worden Azië en als laatste Oost-Afrika pokkenvrij verklaard. Het wereldwijd laatst bekende geval doet zich in september 1978 voor in Engeland, als Janet Parker, fotografe bij de medische faculteit in Birmingham, waar het virus wordt bewaard, de ziekte oploopt en eraan overlijdt.
Vooral onder jonge mensen is er grote belangstelling voor alternatieve geneeswijzen en gezonde voeding. De Zwitser Alfred Vogel brengt behalve vele plantenextracten ook muesli op de markt. In Vlaardingen ontwikkelt Cornelis Moerman een dieet tegen kanker. Het kruidenvrouwtje Mellie Uyldert heeft 'een middeltje tegen elke kwaal'.
Media. Er zijn 'grensverleggende' programma's op televisie die willen breken met de bestaande 'burgerlijke' cultuur (onder andere van Wim T. Schippers).
Jeugdcultuur. Disco, punkmuziek en reggae. En popmuziek
Economie. De oliecrisis van 1973 werpt een schaduw op het gehele decennium. Het zorgt definitief voor een einde van een groot deel van de Nederlandse industrie. Een tweede crisis en een rapport werpt een schaduw over het leven van velen. Voorspeld wordt dat de olievoorraden snel zullen opraken.
De auto-industrie van de VS wordt op haar knieën gedwongen door goedkope Japanse import, die zuiniger auto's levert. De VS reageren, maar erg laat. Het is een periode waarin veel automerken verdwijnen, evenals een groot deel van de Britse auto-industrie. In Nederlands Limburg wordt begonnen met de mijnsluiting. De personenautofabriek van DAF in Born wordt overgenomen door Volvo. Door de daling van de wereldwijde vraag naar staal, als gevolg van de oliecrisis, daalt de staalproductie met een derde. Het verlies aan banen in de kolen- en staalindustrie kan slechts ten dele worden opgevangen door een groei van banen in de dienstensector.
Informatica. De overgang van het industriële tijdperk naar het informatietijdperk begint met de toenemende digitalisering van gegevens en het belang van verbonden netwerken.
In het bedrijfsleven dringt de minicomputer door tot de afdelingen, waarmee het monopolie van het mainframe en zijn beheerders wordt doorbroken. In 1975 wordt de Altair 8800 ontwikkeld. In 1977 introduceert Apple de Apple II. Softwarebedrijf Microsoft.
Techniek. De US Steel Tower wordt voltooid in 1970. Met 256 meter (64 verdiepingen) is het de hoogste wolkenkrabber van Pittsburgh. De stalen constructie wordt opzettelijk aan het weer blootgesteld om het effect van corrosie op het nieuwe materiaal cortenstaal te demonstreren. Ook in de civiele techniek wordt weervast staal toegepast, onder andere in bruggen. De langste brug is de New River Gorge Bridge in West Virginia uit 1977 met een hoofdoverspanning van 518 m. Het gebruik van cortenstaal in deze constructie brengt onder andere de uitdaging met zich om ervoor te zorgen dat de laspunten in hetzelfde tempo zullen verweren als de rest van het staal. Dat de brug niet geschilderd hoeft te worden, is een voordeel.
De zakjapanner vindt brede verspreiding onder scholieren.
Wetenschap. In 1971 en 1972 Vondst homo rudolfensis in Oost-Afrika.
Trends. Nouvel Cuisine, mediterrane producten in de winkels, de kleurentelevisie vindt algemene ingang. Het dekbed in de plaats van wollen dekens.
Recreatie. In 1971 opent het Magic Kingdom, het tweede Disney-park. Het groeit in de loop der jaren uit tot het best bezochte attractiepark ter wereld.
(bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/1970-1979)
1980 begin van een nieuw decennium
Terugval in wereld door oliecrisis. Islamitische Revolutie in Iran (gijzeling van Amerikaans ambassadepersoneel). De Russische inval in Afghanistan zijn grote spanningen in de wereld van 1980. Het decennium van respectievelijk Margaret Thatcher, Ronald Reagan en Helmut Kohl.
Toonaangevend op wetenschappelijk economisch gebied wordt de Chicago School onder leiding van Milton Friedman. Deze stroming wil de aanbodkant van de economie bepalend maken, en de staatsinvloed terugdringen. Ook de dictaturen in Zuid-Amerika, zoals die van Augusto Pinochet in Chili, hangen deze school aan.
Premier Thatcher beperkt vakbonden flink. Tijdelijke persvrijheid: Solidarność. Hervorming in Oost-Europa. In Polen breken grootschalige stakingen uit, en de regering ziet zich gedwongen de onafhankelijke vakbond Solidarność (Solidariteit) toe te staan. Na de dood van Konstantin Tsjernenko in 1985 wordt Michail Gorbatsjov de nieuwe partijleider in de Sovjet-Unie.
Koude Oorlog. De Sovjet-Unie valt Afghanistan binnen (eind december 1979), om het communistische bewind daar te steunen. De plaatsing door het Warschaupact van de SS-20-middellangeafstandsraketten gericht op West-Europa leidt tot het NAVO-dubbelbesluit om deze te beantwoorden met de installatie van Pershing II-raketten
Kabeltelevisie. De massale werkloosheid, en met name de jeugdwerkloosheid, wordt bestreden door arbeidstijdverkorting en vervroegde uittreding, in ruil voor inlevering van loon door de werknemers. Zo herstelt het Nederlandse bedrijfsleven zijn internationale concurrentiepositie en komen banen vrij voor jonge werklozen.
Het illegale roulettespel Golden Ten wordt razend populair. De regering bestrijdt de illegale gokhuizen onder meer door de opening tussen 1985 en 1989 van vijf nieuwe Holland Casino's.
Ontvoeringen uit de top van het Nederlandse bedrijfsleven.
Techniek. 1981 gaat de eerste TGV-hogesnelheidstrein rijden tussen Parijs en Lyon. Diensten als Teletekst (omroep), Viditel (PTT) en Minitel (Frankrijk) bieden informatiediensten.
Opkomst homecomputer. Apple Macintosh en vooral de IBM Personal Computer, die draait onder MS-DOS. Intranet. De eerste onderlinge verbindingen van verschillende intranetten in de VS met behulp van het al langer bestaande ARPANET. Introductie van de autotelefoon. Ook met startnummer 06. De faxmachine om informatie te versturen per telefoon.
wetenschap. Monsanto is een van de eerste bedrijven die een cel van een plant genetisch modificeren, in samenwerking met drie academische teams (in 1983) en het is een van de eerste die veldproeven met genetisch gemodificeerde gewassen uitvoeren (in 1987).
Van 1984 tot 1992 doet de Franse historicus Pierre Nora onderzoek naar plaatsen van herinnering in Frankrijk. Met het concept lieux de mémoire introduceert hij herinneringsplaatsen, waar de mens in verbinding staat met het verleden.
Scheepvaartcrisis door grote scheepswerven in Korea en Singapore die goedkoper zijn dan de Europese.
Medisch. HIV in 1982. Opkomst verslaafden (heroïne) en het vervangende middel Methadon.
Jeugdcultuur. Kraakbeweging. Ten gevolge van de economische wereldcrisis heeft een generatie schoolverlaters nauwelijks kans op de arbeidsmarkt. Zij worden de Lost Generation genoemd. angst kernoorlog. Het algemene pessimisme wordt door Wim de Bie* en Kees van Kooten vertaald in de term 'doemdenken'. De walkman gaat het straatbeeld beheersen. In de Nederlandse steden komen coffeeshops als gedoogde verkooppunten van softdrugs.
Stad en land. De suburbanisatie zet door in de postindustriële maatschappij, ook in België en Nederland. Zo wordt Almere het toevluchtsoord voor arbeiders uit Amsterdam.
De volkswijken in de grote steden worden bevolkt door grote gezinnen uit de islamitische wereld, die steeds minder gastarbeider en steeds meer werkloze immigranten zijn. Als reactie ontstaan het Vlaams Blok van Filip Dewinter en de Centrumdemocraten van Hans Janmaat.
Het Friese rundvee en het roodbonte IJsselrundvee worden op grote schaal vervangen door de Holsteinkoe. Deze geeft meer melk maar minder vlees.
De groei van de veeteelt wordt enigszins ingedamd door Europese regelingen zoals de melkquota en het verbod om stalmest uit te rijden over het weiland. Ze moet voortaan in de bodem worden geïnjecteerd.
Natuur en milieu. Het Brundtland-rapport pleit in 1987 voor een duurzame ontwikkeling, waarbij een eerlijker verdeling van de welvaart over de wereld zal bijdragen aan een schonere leefomgeving.
In de bij Harrisburg gelegen Kerncentrale Three Mile Island vindt in 1979 een storing plaats die bijna leidt tot een melt-down. De Kernramp van Tsjernobyl zorgt in 1986 voor verspreiding van een enorme hoeveelheid radioactief materiaal in de lucht. In veel Europese landen gaan plannen voor nieuwe kerncentrales in de ijskast. In Nederland leidt een brede maatschappelijke discussie tot dezelfde uitkomst.
Greenpeace voert actie op de wereldzeeën tegen vervuiling. De zure regen veroorzaakt sterfte van bossen. De uitstoot van ammoniak en stikstof moet worden teruggebracht. Veehouders worden beperkt in het uitrijden van mest op hun land en nieuwe auto's worden voorzien van een katalysator.
De sanering van de Europese visserij wordt voortgezet. Er komt een sloopregeling voor vissersschepen en er komen beschermde visgebieden, zoals de scholbox, een reservaat in de Noordzee dat in 1989 wordt ingesteld ter bescherming van jonge schol.
Opkomst van de new age-beweging.
Innovatie. De cd verovert snel de muziekmarkt. Introductie van de magnetron. De home computer wint terrein. De geldautomaat wordt snel populair bij het publiek. De isolerende Trespa-platen aan de gevels bepalen het uiterlijk van de goedkopere nieuwbouwhuizen in dit tijdvak.
Trends. De Rubiks Cube. De videorecorder en videotheken. In huis en kantoor zijn verticale lamellen de nieuwe trend in zon- en inkijkwering. Exotische groenten en vruchten worden ruim verkrijgbaar, zoals de courgette, de aubergine, de avocado, broccoli, kiwi en lychee.
Doorbraak van het kraslot, de fruitautomaat en zijn illegale broertje de bingo. Recreatie. In Europa openen veel attractieparken (meerdere) dark-rides in hun park. In navolging van de Amerikaanse Disney-parken... Ongeveer halverwege de jaren 90 eindigt deze trend.
(bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/1980-1989)
1990 begin van een nieuw decennium
Kernstopverdrag (Comprehensive Test Ban Treaty) in 1996 hebben staten beloofd te stoppen met kernproeven. Gruweldaden begaan tijdens de Joegoslavische Burgeroorlog en de Rwandese Genocide.
Boris Jeltsin, president van de Russische federatie voert een democratische grondwet in met persvrijheid. Maar de economische shocktherapie van zijn premier Jegor Gajdar leidt tot ontwrichting van de maatschappij en tot schaamteloze zelfverrijking van enkele 'oligarchen'. Ten slotte veroorzaakt de roebelcrisis wereldwijd een scherpe daling van de beurskoersen.
Ook Joegoslavië is een staat die in deze tijd in stukken uiteenvalt. Slovenië en Kroatië verklaren zich in 1991 onafhankelijk, Macedonië volgt later dat jaar, en Bosnië in 1992. Alleen Servië en Montenegro blijven over.
De Duitse hereniging krijgt gestalte door de aansluiting van het oosten bij de Bondsrepubliek. Op initiatief van de Franse president François Mitterrand wordt de Oost-Europa Bank opgericht. De Duitse economie heeft grote moeite met de omschakeling en loopt vast. De landen van de Europese Gemeenschappen bouwen de Economische en Monetaire Unie op en voeren in 1999 de Euro in als giraal betaalmiddel.
Golfoorlog (1990-1991).
Medisch. De behandeling van aids. Pfizer brengt Viagra op de markt. Vanaf 1993 mag asbest niet meer worden verwerkt. Een nieuw antidepressivum Prozac wordt in korte tijd zeer populair. Het Montignac-dieet is in zwang bij mensen die willen afvallen. Een nieuwe "volksziekte" is de muisarm of RSI.
Samenlevingscontract. Ontstaat een beweging tegen zinloos geweld.
Informatica. Na de kantoren gaan nu ook de woonhuizen van de meeste mensen in het Westen beschikken over een computer. Microsoft verovert met zijn besturingssysteem Windows vrijwel een monopolie positie. Het populaire tekstverwerkingsprogramma Word Perfect wordt verdrongen door Microsofts Word en de internetbrowser Netscape legt het af tegen Microsofts Internet Explorer.
Het wereldwijde computernetwerk dat bekendstaat als internet beleeft in de jaren negentig zijn grote doorbraak. In 1994 wordt het World Wide Web Consortium opgericht. Met e-mail , Usenet-nieuwsgroepen en IRC. Zorg over de millenniumbug, Y2000.
Wetenschap. Genetische manipulatie en geboorte van stier Herman. Een zoogdier , schaap Dolly gekloond. Ruimtetelescoop Hubble
Lucht- en ruimtevaart. De Nederlandse vliegtuigfabriek Fokker wordt overgenomen door het Duitse DASA (Daimler-Benz). Vier jaar later moet het bedrijf sluiten, ondanks aanhoudend sterke vraag naar zijn producten.
Economie en infrastructuur. De overgang van Oost-Europa naar het kapitalisme opent voor de West-Europese industrie een lage lonen gebied op relatief kleine afstand.
Na het drama van de scheepsbouw steken de Nederlandse overheid en de banken geen vinger meer uit om industrieën te helpen. Zo raken onder andere Fokker, DAF en Hoogovens in buitenlandse handen. De Nederlandse kapitaalverschaffers investeren liever in Disneyland Parijs en in de Kanaaltunnel.
Nederland besluit in 1992 tot de aanleg van de Betuweroute om goederen uit de haven van Rotterdam af te voeren naar het Ruhrgebied. In 1998 wordt met de aanleg begonnen.
In het bedrijfsleven raakt het leasen van bedrijfsmiddelen als machines, telefooncentrales en auto's in zwang. De opkomst van internet en mobiele telefonie zijn mede de oorzaak van een sterk opbloeiende wereldeconomie en navenant stijgende beurskoersen met een absolute top rond de eeuwwisseling.
Er komen nieuwe elektronische betaalsystemen op de markt, zoals in 1995 het Belgische Proton, in 1996 de Nederlandse chipknip en de tegenhanger de Chipper, en in 1997 in Hongkong de Octopus card, die ook in het openbaar vervoer kan worden gebruikt.
Innovatie. De mobiele telefonie met GSM als standaard begint halverwege de jaren negentig aan een ongekende opmars. Tegen het jaar 2000 is het gsm-bezit algemeen verspreid. In veel scholen maakt het traditionele schoolbord plaats voor het whiteboard. De Deutsche Bundesbahn neemt een netwerk van Intercity-Exprestreinen in gebruik als Duitse variant van de TGV.
Trends. Skeelers, Gameboy, PlayStation, Karaoke, Bungeejumpen, mountainbike, Tamagotchi,, Pokémon, de flippo, Nike.
(bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/1990-1999)
2000 begin van een nieuw decennium en nieuw millennium
Mondiaal. Nederland voert als eerste land ter wereld het homohuwelijk in. Enkele epidemieën verspreiden zich snel over de wereld (o.a. SARS, H5N1 (een vorm van vogelgriep) en Mexicaanse griep).
De euro, ingevoerd op 1 januari 2002. Nederland (2000) en Duitsland (2002) legaliseren de prostitutie. Uitbreiding van de Europese Unie met tien landen uit het voormalige Oostblok in 2004 en Roemenië en Bulgarije in 2007. Met Turkije wordt onderhandeld over toetreding. Stopt. De mediamiljonair Silvio Berlusconi domineert de Italiaanse politiek. Rusland wordt weer een autocratie onder voormalig KGB'er Vladimir Poetin.
De moorden op Pim Fortuyn (2002) en Theo van Gogh (2004) brengen grote spanning in de samenleving. Paul Scheffers artikel 'Het multiculturele drama' stelt in 2000 dat de vreedzame integratie van grote stromen immigranten een illusie is geweest. De politicus Geert Wilders stapt in 2004 uit de VVD om vrijuit te kunnen ageren tegen Turkse toetreding tot de Europese Unie. In 2001 begint in Rotterdam de eerste voedselbank. Er volgen er meer, vooral in 2005 neemt het aantal toe. Nieuw stelsel van ziektekostenverzekering.
Economie. Mislukking beursintroductie World Online.Internationaal knapt in 2000 de internetzeepbel. Hoogovens en British Steel, samen Corus geheten, worden overgenomen door het Indiase Tata Steel. Chinees staal tegen dumpprijzen op de markt. Internationaal doen zich grote fraudegevallen voor in de toppen van het bedrijfsleven (Enron), Lernout & Hauspie (Belgie), Ahold en Royal Dutch Shell verliest door een schandaal omtrent oliereserves 8% van zijn beurswaarde.
De kredietcrisis begint in 2007 in de Verenigde Staten, waar veel hypothecaire leningen "giftig" blijken te zijn. De handelsbank Lehman Brothers valt in september 2008. Nationalisatie ABN AMRO (2008) van Fortis
Wetenschap en techniek. Internet en online betalingsdiensten zoals PayPal en iDEAL. In de natuurkunde en wiskunde worden grote vorderingen gemaakt met deeltjesfysica, kwantummechanica en kosmologie waarin steeds exotischere theorieën de boventoon voeren zoals varianten van de snaartheorie en het concept van het multiversum. De materiaalindustrie, medische industrie en de biologie beginnen steeds meer met nanotechnologie te werken. De ontwikkelingen in de biotechnologie leiden tot meer begrip van het DNA wat weer leidt tot toegepaste genetische technologie en toepassingen in onder andere voedselindustrie en de gezondheidszorg.
Medisch. Robotchirurgie.
Natuur & milieu. De documentaire An Inconvenient Truth van Al Gore komt uit (2006). Rookverboden.
Innovatie. De digitale camera. Senseo (Philips en Douwe Egberts). Mobiele telefoon. e-readers. Lcd- en Plasmaschermen vervangen steeds meer de beeldbuis van televisies en computerbeeldschermen.
Trends. Google is de zoekmachine van de massa geworden. Big Brother. Weblogs. Nadat in Engeland in een BBC-productie Winston Churchill tot "grootste Brit aller tijden" is gekozen, wordt het idee onder meer in Frankrijk (Charles de Gaulle), Nederland (Willem van Oranje), België (pater Damiaan) en Griekenland (Alexander de Grote) overgenomen.
Tabloidformaat voor kranten. Routenavigatiesysteem.
(bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/2000-2009)
2010 begin van een nieuw decennium
De Europese Raad krijgt een vaste President, de Belgische oud-premier Herman Van Rompuy. De bankencrisis wordt een landencrisis met Griekenland, Ierland (november 2011) en Spanje (juni 2012). De autonome regeringen van Schotland en Catalonië ijveren voor afscheiding van respectievelijk het Verenigd Koninkrijk en Spanje.2014 ontstaat SEPA, Single Euro Payments Area en International Bank Account Number (IBAN). De financiële en de vluchtelingencrisis. De relaties met Rusland bereiken een dieptepunt door de annexatie van de Krim. Door de vergrijzing en de hogere levensverwachting dreigen de pensioenen onbetaalbaar te worden. In veel Europese landen wordt de pensioengerechtigde leeftijd van 65 jaar losgelaten. Occupy Wallstreet
De woningmarkt stagneert door onzekerheid over de hypotheekrenteaftrek, laagconjunctuur en bezuinigingen van de overheid. Er is grote leegstand van kantoren en de bouwwereld kwijnt weg. De boven Oekraïne neergeschoten vlucht MH-17 eist het leven van 193 Nederlanders.
De natuur heeft steeds meer te lijden van de stikstofdepositie door intensieve veehouderij, verkeer en industrie. het Programma Aanpak Stikstof wordt bedacht om bouw en landbouw in gang te houden, maar als dit door de Raad van State wordt verboden, ontstaat de stikstofcrisis.
Opkomst van de Tea Party-beweging (o.a. Sarah Palin). WikiLeaks. Onbemande vliegtuigjes (drones) worden door het Amerikaanse leger, behalve voor verkenning, ook ingezet voor liquidatie van extremisten.
Energie
Kernenergie wordt in het begin van het decennium weer aanvaardbaar als alternatief voor centrales die fossiele brandstoffen verstoken. Finland besluit tot de bouw van een kerncentrale en Zweden tot de vervanging van zijn verouderde kerncentrales door nieuwe. De Duitse bondsregering van Angela Merkel wil de voorgenomen sluiting van haar kerncentrales uitstellen. De kernramp van Fukushima doet de stemming echter omslaan: Duitsland besluit om electorale redenen juist tot vroegtijdige sluiting van zijn atoomcentrales, het getroffen Japan overweegt de kernenergie af te bouwen en de Nederlandse regering geeft het plan op om bij Borssele een tweede centrale te bouwen. De bevolking van Italië wijst in een referendum de invoering van kernenergie af.
Richtlijn 2003/30 van de Europese Unie stelt dat tegen 2010 5,75% van de totale Europese energieconsumptie bio-energie moet zijn, in 2015 15% en in 2020 20%. Deze doelstelling staat echter ter discussie; er zijn zorgen over de effectiviteit en duurzaamheid van de biobrandstoffen. Daarbij speelt bijvoorbeeld de concurrentie met voedsel een rol.
Vanwege de hoge olieprijs is het rendabel sommige Nederlandse olievelden met vernieuwde technieken opnieuw te gaan exploiteren. Bij Schoonebeek begint men daar in 2010 met behulp van stoominjectie mee. Bij deze manier van winning worden geen jaknikkers meer gebruikt. Wel staan er 15 meter hoge moderne pompen in het veld. De olie uit het Schoonebekerveld wordt niet zoals voorheen naar Pernis vervoerd, maar per pijpleiding naar de 50 km verderop gelegen BP-raffinaderij bij het Duitse Lingen.
De mogelijke winning van schaliegas roept in Europa grote weerstand op, terwijl in de Verenigde Staten deze techniek al volop in bedrijf is. Duitsland besluit de exploratie wettelijk onmogelijk te maken en wil ook inspraak in de Nederlandse procedures.
Het Nederlandse kabinet wijst in de Energieagenda van 2016 waterstof aan als nieuwe energiebron. Vooral in Groningen en Zeeland worden initiatieven ontplooid om deze techniek te ontwikkelen.
Innovatie en techniek. Met de introductie van de iPad in 2010, doet de tablet zijn intrede. Led vervangt binnenshuis en op straat de gloeilamp, die als verspiller van energie uit de schappen wordt verbannen. Aanleg van glasvezelkabel voor snel dataverkeer. De 3D-printer wordt operationeel. Contactloos betalen wordt steeds gebruikelijker. Doorbraak van de VR-bril voor particulier gebruik, zoals bijvoorbeeld de Oculus Rift.
Verkeer en vervoer. Naar Duits voorbeeld sluiten veel Europese steden de binnenstad af voor vervuilende oude auto's of scooters.
Natuur en milieu. Er treedt een onverklaarbare bijensterfte op in de wereld, die grote gevolgen dreigt te krijgen voor de bestuiving van gewassen. De wereldzeeën blijken zwaar te zijn vervuild door minuscule plastic deeltjes.
Natuurrampen. Op 12 januari 2010 wordt Haïti verwoest.
Antropogene rampen. Ernstige schietpartijen met automatische wapens, vaak gepleegd door verwarde, psychotische of radicale daders, maken vele willekeurige slachtoffers. Zo worden er in 2011 dodelijke aanslagen gepleegd in het Nederlandse Alphen aan den Rijn (april), in Noorwegen (juli) en in het Belgische Luik (december).
Trends. De smartphone. Opkomst van sociale media. De elektrische fiets is populair. Streaming media komen in massaal gebruik. De muziekdienst Spotify.
Medisch. MERS-infecties. Uitbraak van ebola in Guinee in februari 2014.
Wetenschap en techniek. Bij het natuurkundig onderzoekscentrum CERN bij Genève wordt in 2012 met behulp van de LHC het bestaan van het higgsboson aangetoond. In 2010 wordt het genetisch materiaal van de Neanderthaler ontcijferd. De conclusie is opzienbarend: het DNA van de Neanderthaler maakt deel uit van het erfelijk materiaal van de huidige Europeanen.
Recreatie. Het gaat financieel slecht met veel attractieparken in Europa. Parken van Parques Reunidos en Compagnie des Alpes, zoals Bobbejaanland, Walibi Belgium, Avonturenpark Hellendoorn, Attractiepark Slagharen en Walibi Holland, verkeren in zwaar weer. Disneyland Paris krijgt een kapitaalinjectie van het Amerikaanse moederbedrijf om een faillissement te voorkomen.
Het Duitse Europa-Park wint bekendheid in steeds meer Europese landen. Het park is tevens verkozen tot een van de beste attractieparken ter wereld. (bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/2010-2019)
-- 27 maart 2023, vandaag is Wim de Bie overleden
Reacties