Denk niet aan een olifant

Denk niet aan een Olifant, waar ken ik dat van? Hoe zat het ook al weer? Was dat niet een boek, dat wanneer je niet wil dat men ergens aan denkt je er zelf niet over moet beginnen? Maar hoe het ook al weer precies zat...
Vaak heb je dat met boeken. Een boodschap is soms zo duidelijk en kort dat hij als een spelt in je vinger prikt, je wordt wakker. Maar de pijn blijft helaas niet, je vergeet het ook snel weer.

Als samenvatting en dan gericht op persoonlijk handelen, zou je kunnen zeggen: wanneer je een idee wilt verkopen richt je dan niet op iets waarmee je de toehoorder al in een hoek drukt waar hij niet meer uitkomt, en jouw boodschap evenmin.

Toch is dat het niet helemaal. Het boek is geschreven rond het belang van metaforen. Dat als eerste. De schrijver George Lakoff is een taalkundige en heeft zijn theorie van het gebruik van metaforen onderzocht of getoetst via hersenonderzoek. Onze hersenen werken met beelden en het zijn juist die beelden die werken als een filter omdat we het beeld op een of andere manier belangrijk zijn gaan vinden. Omdat het aansluit bij wie we zijn.

Iedereen gebruikt wel metaforen en wanneer je er echt op let, dan zie je ze ook overal, ze schieten als paddenstoelen uit de grond.

De toepassing van het boek is echter volledig gericht op de Amerikaanse politiek. De voorbeelden zijn al gedateerd want het is een werk uit 2004. En Bush was destijds president. Hij gebruikt - en dit is een tweede pijler in het boek - de metafoor van de strikte vaderfiguur. (strict father). In de theorie van Lakoff zijn er in de VS, maar wellicht in het algemeen ook, slechts twee politieke modellen: die van de strikte vader versus de voedende ouder. Deze laatste is een bekende opvoedkundige typering, terwijl de eerste een variant is van de autoritaire opvoedmethode. Lakoff zet beide tegenover elkaar omdat hij in zijn eigen onderzoek omtrent de politieke verschillen in de VS het conservatieve kamp wist te typeren met de strikte vader typering en de progressieve waarden vooral bij de voedende ouder aansloten.

De republikeinen zijn volgens zijn theorie sterk ontwikkeld door een gedeeld waarde systeem waar de vader centraal staat. Volgens deze theorie is de wereld per definitie slecht en moeten kinderen "goed" gemaakt worden door het te leren wat discipline is. De vader beschermt en onderhoud de familie in deze gevaarlijke wereld en leert kinderen het verschil tussen goed en kwaad. het kind moet dus gehoorzamen, en de vader is een morele autoriteit.

De theorie gaat nog veel gedetailleerde in op diverse zaken van de cultuurverschillen tussen beide kampen, namelijk dat de conservatieven veel beter georganiseerd zijn, en via think thanks hun boodschap hebben voorbereid in het politieke leven, via FRAMING. Zij gebruiken dus al sinds de jaren vijftig framing-methoden waarin hun metaforen aansluiten op de waarden van de republikeinen.

De progressieven daarentegen zijn veel minder goed georganiseerd en bestaan bovendien uit een minder homogene groep (volgens Lakoff dus) en zijn op te delen in zes subtypes. Al deze typering komen neer op het nurturant parent model. Wat direct opvalt is het genderverschil, bij de ene (vader) is deze mannelijk en bij de laatste neutraal. Bij de socialisten of progressieven (dat in de VS vele minder progressief is dan in Europa) kan zowel vader of moeder de leidende rol hebben.
In dit model zijn beide ouder verantwoordelijk voor de opvoeding, de kinderen worden "goed" geboren en door de juiste opvoeding kunnen ze zich nog beter ontwikkelen, waardoor de wereld een beter plek kan worden. Het is de taak van de ouders de kinderen te beschermen zodat deze later op hun beurt anderen kunnen beschermen.

Dit verschil in waarden - daar gaat het om - verklaart dus het verschil in stellingnamen, over een breed thema van problemen van abortus tot homosexualiteit en medicare...

Deze samenvatting is beknopt, maar op het internet is veel meer te vinden over de theorie van Lakoff (waar diverse andere wetenschappers het niet mee eens zijn, zij vinden de duale opdeling te weinig genuanceerd) maar het gaat om het idee: dat de verschillen in waarden uit beide kampen leidt tot andere communicatie. Een voorbeeld is de tactiek van Bush na 9/11. Voor een republikein en als Strict Father als Bush is het niet nodig goedkeuring te vragen aan de wereld om vergeldingsmaatregelen te nemen. Dat doe je gewoon als strikte vader, die zoekt geen compromis, noch een andere autoriteit, Nee, hij (en de VS als morele autoriteit in de wereld) doet wat hij goed acht.

Nog aardiger is deze theorie in het licht van de laatste verkiezingen. Wanneer je Lakoff leest dan is het niet zozeer dat Trump gewonnen heeft, maar dat Hillary verloren heeft. Het is de vraag of de cultuur in de VS al klaar is voor een vrouwelijke leider, dat is een vraag die ik elf al langer stelde; de eerste zwarte president was als fenomeen een veel kleinere transitie dan de eerste vrouwelijke president, want volgens Lakoff volgt ca. 40 tot 45% van de bevolking in de VS de strict father waarden. Trump is aan de ene kant een vernieuwende kracht in het politieke proces, maar aan de andere kant ook een typische strict father en daarmee heeft hij sowieso de aanhang van veel latino´s die dezelfde waarden hebben. De Clintons hebben te veel gekeken naar demographics en te weinig naar values, is dan ook de mening van Lakoff.

Een belangrijk deel van het boek over het gebruik van metaforen in taal verdwijnt hiermee overigens een beetje naar de achtergrond. Maar daarvoor kan je zoeken op het internet, metaphores in politics, o.a.

--
2018/01/cultuurtyperingen-washington-versus-new-york

--
wat zou precies de vertaling zijn van het Engelse framing? Vormen, zoals je een kind vormt door zijn gedachten in een bepaalde richting te sturen?

-- 19 juni.
Er is een nieuw boek over de verkiezingen van Clinton versus Trump en over de rol van de vrouw in de Amerikaanse cultuur: Dear Madam President, van Jennifer Palmieri

Reacties

Populaire posts van deze blog

Typisch Spaans: Balay

Voorbij goed en kwaad (Nietzsche)

Begraven of cremeren?