De dochter van Tex

Verf geeft kleur aan het leven
 zoals hier in Buenos Aires,
maar de armoede verdwijnt er niet door

Wanneer oude leiders over de nieuwe toekomst (s)preken, dan mag men op zijn minst op zijn hoede zijn. Mensen veranderen voortdurend. Onlangs hoorde ik Marjanne Sint op de radio. Ze vertelde dat ze geen affiniteit meer had met de PvdA en nu d66 stemt. Vooral door Europa. Wouter Bos spreekt inmiddels met een consultants-jargon (KPMG) over zijn rol in de financiële crisis (#dewit2). En laatst was Paul Polman van Unilever aan het woord over duurzaamheid. Tex Gunning van akzo nobel doet ook mee. De grootste gemene deler is dat al deze mensen in dit soort omstandigheden politicus zijn. En de politicus moet af en toe een preek houden. Vooral in Nederland.

Het blad Ode was de spreekbuis voor de monoloog van de heer Gunning. Hij vertelt daarin over zijn dochter. Bo.
 De wereld waarin mijn dochter opgroeit is een andere dan de wereld waarin ik ben opgegroeid. Dat is uiteraard per definitie het geval maar ik bedoel fundamenteel anders. Zij groeit op in een totaal andere werkelijkheid. Alles wijst er namelijk op dat we ons bevinden in een overgangsperiode. 
...
De wereld was maakbaar en geluk was te koop. In hun streven naar maximale winst zorgden bedrijven voor innovatie, vooruitgang en werkgelegenheid. Er was werk, we verdienden goed en konden kopen wat we wilden. Het systeem werkte perfect. Economische groei was de nieuwe religie. Groei was goed! De belangrijkste drivers van deze ongelimiteerde groei waren de ogenschijnlijk onuitputtelijke voorraden van onze planeet. De groei van de afgelopen decennia kon tot stand komen dankzij goedkope energie, goedkope grondstoffen, goedkoop krediet en goedkope productie als gevolg van technologische innovatie en arbeid uit lagelonenlanden. Maar de grenzen van die groei zijn bereikt....  "We moeten met elkaar eens worden over hoe deze crisis is ontstaan."

Hier aangekomen vraag ik me af hoe het lezersprofiel van Ode eruit ziet.  Gelooft de inmens intelligente lezer van het blad dit betoog of begint deze zich steeds meer af te vragen of de vergrotingen nog wel kloppen? "Grenzen aan groei bereikt," klinkt natuurlijk prachtig, maar dan uit de mond van een bedrijfsleider die nog kort geleden een van de grootste overnames (ICI) uit de bedrijfsgeschiedenis hebben gedaan en met als doel: schaalvergroting en marktmacht te ontwikkelen. Komop jongens en meisjes van Ode. Het is bijna kerst, maar laten we eerlijk zijn.
En is het einde van de energie in zicht zoals Tex ons wil laten geloven? Ik denk dat we aan het begin staan van zonneenergie waar heel Afrika mee bediend kan worden, maar niet zonder een nieuw machtsevenwicht te vinden dat nu nog in handen ligt van de Oliebaronnen. Shell zelf heeft zonneenergie als niet "commercieel" mogelijk gehouden.

Pas nu weet Europa zich tegen de suikerbaronnen te keren omdat suiker en zout verslavend is. Maar met de nieuwe zoetstof (Stevia) wordt de rijkdom ook niet eerlijker verdeeld, ondanks dat dit onkruid in Paraguay geteeld wordt. Maar de arme boeren blijven arm en de grote Voedingsbedrijven (vergelijkbaar met de akzo's van deze wereld) blijven rijk. In dit geval Cargill.

Hoe Naief kan iemaned zijn. Ik bedoel de Ode lezer. Hij mag ondanks de verniewingen op het sociale vlak niet direct reageren. Ode is een blad dat de lezer bewaard in de boekenkast, op de plek waar de andere gelovige de bijbel bewaren, terwijl ze op het werk de wereld bij elkaar vloeken.

Als je kinderen vraagt naar hun ideeën over een rechtvaardige wereld, dan komen ze aan met universele waarden die in ieder van ons resoneren: eerlijk delen, voor elkaar zorgen, respectvol zijn, de zwakkeren beschermen… Als kind voelden we haarfijn aan dat het niet deugde dat wij in rijkdom leefden, terwijl anderen stierven van de honger. Als volwassenen laten we ons in veel mindere mate leiden door die universele waarden.

Het grote probleem van de maatschappij is dat deze ook niet eerlijk is. Wanneer ik de dochter van Tex het hof maak, moet ik concurreren met andere gegadigden. Dat is een even grote moordende concurrentie en met een vrolijk kleurtje verf ik de toekomst van Tex's dochter hopend dat ze met mij haar geheimen deelt en de concurrent zal ik zwart maken. Alles heel genuanceerd. Ook de maatschappij - niet alleen de economische werkelijkheid - kent haar schaarste.

Bij AkzoNobel vragen wij regelmatig aan onze medewerkers in wat voor omgeving zij het liefst zouden willen werken en wat volgens hen de kenmerken zijn van goed gemotiveerde organisaties, en de kenmerken van leiders waar ze het liefst voor zouden willen werken. Onze mensen nemen niet meer dan tien minuten om die vragen te beantwoorden. Ze zijn uitstekend in staat om dat aan te geven. Het maakt niet uit of we die vragen stellen aan onze medewerkers in Azië, Zuid-Amerika of de VS, 9 van de 10 mensen beschrijft dezelfde menselijke behoeften en waarden. Als mensen hebben we dezelfde behoeften: we willen een waardevol leven leiden dat meer waarde omvat dan alleen economische waarde. En een zinvol leven leiden dat zin geeft en dat willen we leiden in een community met anderen. We willen leven en werken in omgevingen waar er zorg is voor elkaar, waar er integriteit is en respect, en kansen voor zelfontplooiing. 

"Ieder mens heeft een moreel kompas ... afgestemd op dezelfde universele waarden. ... ons geweten. ... besloten het werkwoord WETEN; we weten wat van waarde is... Bij AkzoNobel hebben we een verf divisie. Onze missie hebben we gedefinieerd als “Adding colour to people's lives”.

Maar misschien zijn de waarden minder veranderd dan Gunning denkt. Misschien waren deze vroeger niet zo heel veel anders dan in die van de huidige tijd, maar zijn het juist de normen die vervaagd zijn.

Ode vraagt aan iedere gastschrijver ook oplossingen. het fameuze "hoe dan wel."
Dan lees ik onder andere over Gandhi... Over Brahma Kumaris (hoe zou de wereld eruitzien als iedereen liefdevol was?) en over de basisschool Wittering.nl. Het schoolvoorbeeld.

Ongetwijfeld kan het onderwijs anders. Een andere focus, minder selectief, minder volgzaam en meer opvoedkundig. Maar wordt het dan allemaal beter?

Ok, ik zal zelf ook zeggen wat ik vind, "hoe dan wel". Laat gewoon de jeugd het werk doen, en stuur die oude knarren die al lang en breed hun geld hebben verdiend met pensioen. Waarom luisteren en kijken we nog naar Freek en Youp. Gewoon omdat ze blijven zitten en dat gaat ten koste van de vernieuwing. Doorstromen met die handel. Maar dan blijkt dat de oude garde blijft zitten. Het is veel te lekker daar in de lucht.