Over Humanisme (1)

De dood van Vaclav Havel heeft door de crisis in Europa te weinig aandacht gekregen, lees ik en hoor ik om me heen. Hij was nog een humanist. Een zeldzame verschijning in deze tijd. Misschien een goed moment om het humanisme eens onder de aandacht te brengen. Dit was ik al van plan na het lezen van een boek van Peter Sloterdijk die de aanval inzette op de icoon van het humanisme van de laatste jaren: Jürgen Habermas. Als het gaat om humanisme, denken wij dan al snel aan Erasmus.

Maar waar begon het humanisme precies mee?
Volgens Javier Garcia Gibert was dat ten tijde van de Grieken in de geschriften van Homeros, De Illias, is de eerste vorm van humanisme aanwezig. Een zeer sprekend voorbeeld dat we allemaal wel kennen.

Na de dood van Hektor, bezoekt de oude Priamos de jonge Achilles in diens tent om hem de uitlevering van Hektors' lijk te vragen. Tegenover de context van het wrede gevecht tussen beide strijders waarbij de eerste het leven laat, willigt Achilles  het verzoek van de vader van Hektor in zodat zij in Troje de dode zoon kunnen eren (een ritueel). De tegenstelling is perfect om het humanistische moment te tonen: ten tijde van oorlog waar niets menselijk is, kan men toch enige menselijkheid tonen.

Het lijkt me een mooi begin om zicht te krijgen op wat humanisme precies is.

Vervolg: Cicero. (De reeks eindigt met de stelling: Waarom het Humanisme niet werkt).