Over iIlusies (1)

Ik lees op dit moment het boek: Illusies voor gevorderden, of waarom waarheid altijd beter is, van Maarten Boudry. Alvorens dat inspirerende verhaal samen te vatten, wilde ik eerst weten wat ik zelf al over het onderwerp ben tegengekomen op dit blog:

• Vrije wil gaat dus niet over het creëren van beslissingen los van voorgegeven waarden, maar over het selecteren van mogelijk gedrag uit een bombardement van informatie. Als er iets is gebleken na Popper, dan is het dat ook de idee van de volkomen autonome en soevereine mens een illusie is (geweest). (https://mcenv.blogspot.com/2009/11/van-rompuy-eerste-president-eu.html)
• Zwangere vrouwen hebben de illusie dat ze in het ziekenhuis veilig kunnen bevallen, maar niets is minder waar. Want in veel van de 100 ziekenhuizen in Nederland met een verlosafdeling is ’s nachts helemaal geen gynaecoloog of anesthesist aanwezig, laat staan een OK-team voor een spoedkeizersnede. (https://mcenv.blogspot.com/2009/11/van-thuisbevallen-naar.html)

optische illusies

• Groupthink is een klassiek voorbeeld van risicovol gedrag, waarbij het streven naar eensgezindheid en harmonie binnen de groep ten koste gaat van een kritische discussie. In het ergste geval krijgt de groep de illusie onkwetsbaar te zijn, en zet haar grenzeloze zelfoverschatting aan tot het nemen van grote risico’s. En omdat de groepsleden het altijd eens zijn met elkaar, en nooit een tegengeluid horen, zijn ze er ook nog eens van overtuigd dat ze moreel 'de beste' zijn. (https://mcenv.blogspot.com/2011/04/dnb-heeft-nieuw-expertisecentrum.html)
• Nederland zal zijn tekorten niet kunnen aanzuiveren met een beroep op werklozen, zoals minister Kamp (sociale zaken) wil. Dat is een illusie, betoogt Godfried Engbersen, hoogleraar sociologie aan de Erasmus Universiteit. Als voorbeeld noemt hij een mislukt werkgelegenheidsproject eind vorige eeuw. Van de 15.000 aangeschreven en actief geworven werklozen waren er na een moeizaam begeleidingstraject maar 285 werkzaam in de bloembollensector. (https://mcenv.blogspot.com/2011/10/de-politiek-heeft-weinig-vat-op-de.html)

En:

Het laatste onderwerp is inspanning dat integraal door de tekst heen al aan de orde is gekomen. Zonder inspanning komt u niet aan uw geluk. Zo eenvoudig is het. Maar ook berusting is belangrijk. Ook hier komt het gevoel terug dat ook eerder ter sprake kwam: diegenen die bepaalde zaken niet kan laten rusten wordt niet gelukkig. Soms voelt men zich onmachtig dat kan leiden tot desillusie. We kunnen niet alles veranderen en diegene die dat begrijpt slaagt voor het geluksdiploma van Russell.

https://mcenv.blogspot.com/2012/01/geluk-overwinnen.html

Maar het zijn vaak illusies. In gewone taal gezegd denkt elke ondernemer dat hij een grotere kans van slagen heeft met zijn onderneming, terwijl de statistiek hem ongelijk geeft. Het doorzettingsvermogen van de optimist zorgt ervoor dat deze het slechte nieuws naast zich zet en (de welgemeende) adviezen voor lief neemt dat zijn project niet haalbaar is.

https://mcenv.blogspot.com/2015/07/de-motor-van-het-kapitalisme.html

Bij zelfhelpboeken wordt vaak de illusie gewekt dat waar een wil is ook een weg zal zijn. Iedereen kan zenboeddhist worden. Op microniveau is dat misschien wel zo, maar de kracht van de culturele omgeving is dat die persoonlijke verandering zal tegenhouden. Een persoon zal misschien anderen kunnen overtuigen van zijn nieuwe weg, maar er is wel heel veel meer energie voor nodig om een hele groep in beweging te zetten en dan ook nog in een andere richting.

https://mcenv.blogspot.com/2015/09/psychologie-micro-en-macro.html

Timmermans schrijft over de illusie van maakbaarheid, en draagt dan dialectisch het begrip breekbaarheid aan. We zijn ook (niet) breekbaar...

Over de verdragen in de EU en dat die tot Verdraagzaamheid leiden, want zonder die verdragen verdragen we elkaar blijkbaar niet.

https://mcenv.blogspot.com/2016/05/broederschap.html

waarom brengt fintech zoveel illusie. En dat gaat terug tot de bankencrisis, het startpunt van de eigenlijke fintech-golf. 

https://mcenv.blogspot.com/2018/05/de-toekomst-is-fintech.html

De inleiding begint met een visionaire stelling dat de illusie eindigt. De grote belofte van onbegrensde groei, van dominantie over de natuur, van materiële overvloed, van geluk voor iedereen en van een persoonlijke vrijheid voor ieder was de belofte van het industriële tijdperk.

"Hiermee kwam men tot een oneindige productie en dus tot een even oneindige consumptie en men voelde zich almachtig en door de wetenschap ook nog eens alwetend. We zaten op het pad om god te worden, oppermachtige wezens. Echter deze grote belofte staat in schril contrast met het huidige trauma waarin elke falen over blijft. Want de ongelimiteerde behoefte vervulling van alle wensen leidde niet tot welzijn en ook niet tot geluk

https://mcenv.blogspot.com/2018/07/hebben-en-zijn.html

Opvallend is ook de keuze voor Friedrich van Hayek. Hij was wel echt een econoom en mijn vraag is hoe een schrijver van literatuur zich zo met deze econoom en zijn ideeën kon bezighouden. Wat is zijn motief hiervoor geweest? VL begon deze (naast Popper en Berlin) te lezen in de jaren zeventig en tachtig "na de sofistiek en illusies van het socialisme." Maar de jaren zeventig zeker waren nog volop de jaren van het socialisme, zeker in het intellectuele milieu.

https://mcenv.blogspot.com/2018/07/de-roep-van-de-stam.html

 Of natuurlijk kan een oud president van Peru Alejandro Toledo naar een Amerikaanse universiteit gaan en daar een PhD behalen, maar voor de meerderheid van de Peruanen is dat een onhaalbare droom. Een illusie en volgens de auteur, "de uitzondering die de regel bevestigt."

https://mcenv.blogspot.com/2019/01/23-dingen-die-ze-je-niet-vertellen-over.html

De eerste boze burger - over de jacht op het paradijs en andere illusies -  is geen echt boek, dat vond ik jammer want zo werd het bij de (online) bibliotheek wel "verkocht." Maar het blijft wel een mooi verhaal, en dat is wat schrijvers doen. Mooie verhalen vertellen. Dit heeft natuurlijk meer de vorm van een essay, omdat het een directe reactie is op het land van aankomst.

https://mcenv.blogspot.com/2019/02/de-eerste-boze-burger.html

Economen houden een klopjacht op emotie die de mens (behalve voor economen) typeert. Daardoor lezen mensen "om het leven te begrijpen" romans en geen economieboeken... ·en er "is geen enkele schrijver erin geslaagd de economische malaise die onze tijd vergiftigt in woorden te vangen zoals Houellebecq." Al zijn er andere werken geweest (Verloren Illusies, Balzac, Het geld, en de buit van Zola, Bel Mai van Maupassants, of De eerste man van Camus).

https://mcenv.blogspot.com/2019/04/economie-is-geen-wetenschap-1.html

Verloren illusies (Honore de Balzac). Lucien Chardon, een jonge dichter uit de provincie, droomt ervan beroemd te worden. Hij wordt verliefd op een adellijke dame, die hem meeneemt naar Parijs. Daar raakt hij al snel al zijn illusies kwijt. Zijn opportunisme bezorgt hem grote problemen in de echte wereld. Hij vlucht, overweegt zelfmoord, maar keert uiteindelijk toch terug naar de stad van zijn dromen.

Want ze leven in mediocristan, zoals financieel adviseurs, die niet gestraft worden voor hun foute voorspellingen (en thema voor Skin in the Game) en die lijden onder Spel-illusie (ze doen uitspraken op basis van theorie en niet op de extreme praktijkmogelijkheden).

Platoniciteit is "de fixatie op zuivere duidelijk omlijnde en gemakkelijk te onderscheiden objecten zoals driehoeken of sociale noties zoals vriendschap terwijl objecten met een minder heldere structuur over het hoofd worden gezien."

https://mcenv.blogspot.com/2019/06/de-zwarte-zwaan-nassim-taleb.html

Een tweede paradox is dat je met passie geen evenwicht vindt in je leven (zes). Balans is een illusie, omdat passie en evenwicht de hoofdrolspeler en tegenspeler van dezelfde film zijn. Het voorbeeld dat ze hier toepassen is dat van Gandhi, die weliswaar veel passie had om zijn doel te bereiken, maar niet het evenwicht kon vinden om met zijn zoon tot vrede te komen en hem zelfs onterfde.

https://mcenv.blogspot.com/2019/06/de-passie-paradox-stulberg-magness.html

4. Om iemands opinie te veranderen moet je eerst een zaadje twijfel zaaien.

Filosoof Robert Wilson meent dat we overschatten ons begrip van de wereld omdat we in de expertise van anderen geloven. Dit is zoals het lenen van boeken in de bibliotheek zonder ze ooit te lezen.

Dit zogenoemde onreal library effect, creëert illusie van begrip. Gebruik dit in je voordeel.

om iemand gedachte te veranderen moet je ze hun eigen twijfel laten genereren. Dit begint met modelleren van onwetendheid (modeling ignorance). Doe alsof je onwetend bent. vraag open vragen, bv. ... ik weet niet hoe de massa deportatie van immigranten zou uitwerken. en wacht voor een antwoord. Doel: je gesprekspartner komt erachter dat hij niet zoveel weet. (of je leert een goede les als hij het wel is)

https://mcenv.blogspot.com/2020/12/how-to-have-impossible-conversations.html

Geld is belangrijk voor mensen. Ze plegen soms zelfs zelfmoord omdat ze niets meer hebben of daar bang voor zijn. Het ligt toch kennelijk aan de basis van geluk. Witteveen: ‘Nee, het is de illusie van geluk. Ik vind dat de wereld veel te materialistisch is geworden. Ik zie als de dieper liggende oorzaak van de crisis dat banken zo gericht waren op snelle winstgroei, dat ze helemaal niet hebben gekeken of hun klanten de rente van hun lening wel konden blijven betalen. Dat is een heel verkeerde instelling. Hebzucht. Geld is maar één aspect van het leven en vaak ontdekken mensen dat als ze eenmaal geld hebben, ze toch het geluk niet vinden. Maar ja, helemaal niets hebben is ook niet fijn.’

https://mcenv.blogspot.com/2021/07/de-magie-van-harmonie.html

Heidegger wuifde dat idee weg. Ethiek en waarheid waren niets meer dan een mens-gemaakte illusie om ons te troosten over het feit dat er geen eeuwig leven was. Cassirer was overtuigd dat door het creëren van artistieke en culturele symbolen de mens zich boven haar eigen mortaliteit zou kunnen verheffen. Heidegger schudde zijn hoofd hiertegen: niet cultuur, maar angst.

https://mcenv.blogspot.com/2021/09/tijd-voor-goochelaars-wolfram.html

In tegenstelling tot anderen in opsluiting werden zogenaamde "gekken" vaak als dieren behandeld.

Toen ziekenhuizen voor het eerst werden opgericht, waren de mensen die daar opgesloten zaten kleine criminelen, daklozen en andere sociale verschoppelingen. In de meeste gevallen was deze opsluiting een manier om ongewenste elementen uit het zicht te plaatsen, waardoor de autoriteiten de illusie konden handhaven dat er geen problemen zijn in de publieke sfeer.

https://mcenv.blogspot.com/2019/03/madness-maatschappij.html

Hij kadert het fenomeen in onze tijdsgeest en beschrijft waar het vandaan komt. Daarbij grijpt hij zelfs terug naar de ‘acedea’, een verschijnsel dat monniken trof en dat leidde tot een verlies van geloof en een twijfel aan het systeem.  ...  “De burn-out is een heel ambigu begrip. Het verwijst naar metamorfose en catharsis. Het individu is in oorlog met de illusies, overtuigingen en dominante waarden waaraan hij niet langer wil vasthouden. Veel mensen die op zoek zijn naar een meer authentiek bestaan (…) laten zich leiden door ideeën van opbranden en zuiveren.”

https://mcenv.blogspot.com/2021/11/burn-out-filosofie-pascal-chabot-drie.html

Illusies doen alles, en het najagen ervan kan inspirerend werken, wanneer je in de stroom zit en meegevoerd wordt, en de wervelwind voelt en mee wil doen, omdat je voelt dat er geld verdiend kan worden met deze vrouw. Maar dat is gevoel. Iedere ondernemer weet dat het misschien met een illusie begint, maar vervolgens zijn er duizenden die even geïllusioneerd op pad gaan. De aandacht van de sterren om je heen is volatiel, wanneer je niet direct bereikt wat je beoogt stappen zij weer over op hun volgende rising-star.  

https://mcenv.blogspot.com/2022/03/inventing-anna-netflix.html

Erasmus mist volledig de naïeve en mooie illusie dat met een enkele klap en schop al het slechte dat op aarde bestaat ten val kan worden gebracht;  Waarom zou je dan boos worden op de wereld, denkt hij kalm, aangezien men haar alleen niet kan veranderen, aangezien dit bedriegen en bedrogen lijken tot het eeuwige en onveranderlijke van de mens behoort? 

https://mcenv.blogspot.com/2022/03/erasmus-door-stefan-zweig-2.html

--
2022/07/over-illusies-2