Nec timide, nec tumide

In het consultantsjargon hoor je vaak over guiding principles, dit zou er een kunnen zijn: Zonder vrees, zonder overmoed of wees niet bevreesd, maar ook niet overmoedig.


Het gezegde kent geen echte eigenaar, maar volgens wikipedia gebruikte Aristoteles het in zijn boek ethica nicomachea in deel drie over het onderwerp Moed. We have already said that courage is the moderation of the mean with respect to feelings of fear and confidence, zo begint in de Engelse vertaling het hoofdstuk over moed. En het is bijzonder te noemen dat tweeduizend jaar geleden, een filosoof al zo duidelijk over rationaliteit en gevoel kon spreken. Emotionele Intelligentie is nogsteeds een struikelblok voor menig staatsman (lees: manager):

Of those who go to excess he who exceeds in fearlessness has no name (we have said previously that many states of character have no names), but he would be a sort of madman or insensible person if he feared nothing, neither earthquakes nor the waves, as they say the Celts do not; while the man who exceeds in confidence about what really is terrible is rash. The rash man, however, is also thought to be boastful and only a pretender to courage; at all events, as the brave man is with regard to what is terrible, so the rash man wishes to appear; and so he imitates him in situations where he can. Hence also most of them are a mixture of rashness and cowardice; for, while in these situations they display confidence, they do not hold their ground against what is really terrible. The man who exceeds in fear is a coward; for he fears both what he ought not and as he ought not, and all the similar characterizations attach to him. He is lacking also in confidence; but he is more conspicuous for his excess of fear in painful situations. The coward, then, is a despairing sort of person; for he fears everything. The brave man, on the other hand, has the opposite disposition; for confidence is the mark of a hopeful disposition. The coward, the rash man, and the brave man, then, are concerned with the same objects but are differently disposed towards them; for the first two exceed and fall short, while the third holds the middle, which is the right, position; and rash men are precipitate, and wish for dangers beforehand but draw back when they are in them, while brave men are keen in the moment of action, but quiet beforehand. 
...
 Though courage is concerned with feelings of confidence and of fear, it is not concerned with both alike, but more with the things that inspire fear; for he who is undisturbed in face of these and bears himself as he should towards these is more truly brave than the man who does so towards the things that inspire confidence. It is for facing what is painful, then, as has been said, that men are called brave. Hence also courage involves pain, and is justly praised; for it is harder to face what is painful than to abstain from what is pleasant. (NICOMACHEAN ETHICS    by Aristotle, translated by W. D. Ross )

Ik kwam de tekst - nec timide, nec tumide - tegen op een familiewapen. En dat is niet bijzonder want in de database van familiewapens komt deze al vier keer voor, o.a. bij een familie uit Kattendijke in Zeeland. Dit betreffende wapen is overigens in voormalig Ned-Indië ontworpen, blijkens de vertaling in het Maleis eronder, die overigens nu niet meer gesproken wordt: zoeken op Djingan, ... Oloh-oloh, levert niets op.

Nec timide, nec tumide - de middenweg tussen vrees en overmoed - vind ik een interessante levensvisie. En het zet me aan tot denken: wat mijn familiewapen zou zijn, als ik er een zou kunnen uitkiezen?

Ik vraag me wel af hoe leidend een dergelijk principe kan zijn, als symbool binnen een familie. Zouden families echt onderscheidend zijn op basis van het motto van hun wapen?
Het motto wordt buiten familiewapens ook gebruikt bij instellingen, zoals bij de Universiteit van Edinburgh...

Hoe ver soms een motto kan afwijken van toonbaar gedrag zien we bij Vincidat Utque polit (handhaaft en beschaaft). Die spreuk komt overigens bij geen enkel familiewapen (voor zover in de database) voor, wel veel gebruikt is het "Virtus" zoals in "virtus nobilitatis decus" de deugd is de glorie van de adel. Maar dat is geen echt principe zoals nec timide, nec tumide dat je dagelijks kan toepassen.


Reacties

Populaire posts van deze blog

Typisch Spaans: Balay

Economie - Teveel wiskunde, te weinig geschiedenis?

Begraven of cremeren?