Eat the Rich (P.J. O'Rourke)
What the... waar komt die titel vandaan, is het eerste wat je denkt bij dit boek. Dat blijkt een songtekst te zijn: Songs of the Economic Advisers:
Kill the poor, Eat the rich, Screw every other son-of-a-bitch.
Republican Party Reptile, Holidays in Hell, Parliament of Whores (1991)
Give War a Chance ... On the Wealth of Nations: Books That Changed the World (2007)
Er is dus naast een (onderzoeks)journalist, of zoals op wikipedia te lezen valt: political satrist (dus) ook nog een entertainer aan het woord. Want het boek is zeer knap geschreven, het begint namelijk zo:
I had one fundamental question about economics: Why do some places prosper and thrive while others just suck? It’s not a matter of brains. No part of the earth (with the possible exception of Brentwood) is dumber than Beverly Hills, and the residents are wading in gravy. In Russia, meanwhile, where chess is a spectator sport, they’re boiling stones for soup. Nor can education be the reason. Fourth graders in the American school system know what a condom is but aren’t sure about 9 × 7.
Die ene fundamentele vraag kan hij niet beantwoorden en hij denkt dat hij niet de enige is; over liefde of dood handelt 90% van de informatie [mijn vertaling] en over economie dat 90% van het leven uit maakt - je kan niet even ontspannen zonder iets te kopen, en dan heb je al geld nodig - en daar weet in feite niemand wat van. Economieboeken helpen hem niet veel verder... toch kom je er later achter dat hij zijn klassiekers wel kent wanneer hij schrijft:
But money is not a puppy; it’s not a specific thing. Money is a symbol of things in general, a symbol of how much you want things, and a symbol of how many things you’re going to get. Money is a mathematical shorthand for value (and per Alfred Marshall, we seem to burn the stuff).
Dus wat doet hij, als een goed journalist: hij trekt zelf de wereld in. De reis begint bij Wall Street en die beurshandel krijgt niet geheel begrijpelijk, al zijn lof. Het zijn goede mensen. in tegenstelling tot de reis naar Albanië. Voor zijn reis legt hij zijn eigen visie vast die hij wil checken dat te veel overheid niet goed is, maar te weinig overheid ook niet economisch slim is. Aan het eind van het Albanië-avontuur denkt hij dat het puur de situatie is, die Albanië van Wall Street onderscheidt, want hij ziet een eenvoudig gezin met vader, moeder en dochter van een jaar of vier. Dat zijn eigen familie zou kunnen zijn, totdat hij merkt dat de vader de vraag van de dochter - mag ik ook roken - beloont met het aansteken van een sigaret. Die zij gretig aanneemt.
Cultuur - zo heeft hij eerder uitgelegd - kan het verschil toch ook niet maken. Want in Tibet is er armoede, alle hoogstaande cultuur ten spijt, en op de lokale shopìng mall is het een zooitje, maar dat maakt blijkbaar niet uit.
Zweden werkt wel, ondanks de grote hand van de overheid en in Cuba waar even veel zo niet meer overheid is, werkt het niet. Daar is het concept van "Jobs" helemaal verdwenen. "Mensen werken gewoon niet."
Zijn reizen stoppen niet daar. Rusland krijgt, hoe kan het ook anders, aandacht, maar ook Tanzania, Hong Kong en Shanghai. De conclusie komt toch uit een andere hoek dan je het zou verwachten: de bijbel.
As a foundation for a political system, fairness may be no virtue at all.
The Old Testament is clear on this point. The Bible might seem an odd place to be doing economic research, especially by someone who goes to church about once a year, and only then because that’s when my wife says the Easter Bunny comes. However, I have been thinking—in socioeconomic
terms—about the Tenth Commandment.
Het tiende gebod wordt zijn economische leer:
Gij zult niet begeren uws naasten huis; gij zult niet begeren uws naasten vrouw, noch zijn dienstknecht, noch zijn dienstmaagd, noch zijn os, noch zijn ezel, noch iets, dat uws naasten is. Sleutelwoorden: respect, gerechtigheid, tevredenheid, soberheid, matigheid, duurzaamheid
(Holyhome.nl)
...of zoals de schrijver ons wil doen geloven:
The Tenth Commandment sends a message to socialists, to egalitarians, to people obsessed with fairness, to American presidential candidates in the year 2000—to everyone who believes that wealth should be redistributed. And the message is clear and concise: Go to hell.
If you want a donkey, if you want a pot roast, if you want a cleaning lady, don’t bitch about what the people across the street have. Go get your own!
Dat laatste is duidelijk geen vraag. De journalist heeft zijn antwoorden al gevonden. Regel het zelf! Twintig jaar voor de climax in het neo-liberalistisch denken, was hij toch wel een beetje zijn tijd vooruit.
--
Reacties