De systeemarchitectuur van Asml

Via #BNR luisterde ik naar een gesprek met Peter Wennink, de financieel directeur van ASML. De regio Eindhoven staat in de belangstelling. Wennink definieerde de regio als de brainport van Nederland, naast de Airport en de Seaport. Als ik zoek op het internet kom ik deze begrippen inderdaad tegen in een presentatie uit 2008 vanuit de High Tech Campus in Eindhoven.

Twee elementen uit het interview - waarvan ik het begin moest missen - beluisterde ik met extra aandacht. Allereerst de visie van de CFO over de bedrijfsarchitectuur - zonder dat begrip natuurlijk te noemen: "ASML is een systeem architect; ze is onderdeel van een grotere keten, maar is zeer sterk gefocust op waar ze goed in is, en besteedt al het andere uit. Zo doen we zaken met een groot aantal leveranciers, die allen tot de beste op hun gebied behoren, zoals een meet-en-regeltechniek-bedrijf..." Een van de kerncompetenties van Asml is om in die keten de juiste verbindingen te leggen, als ware het een systeem architect die precies weet hoe ze een geheel opbouwt uit de specialistische delen uit haar keten. Een andere kerncompetentie is de zeer specialistische kennis op het gebied van lithografie. Veel andere bedrijven gebruiken het spinmodel, maar misschien bedoelde de CFO ook dat de business van Asml zeer complex is en dat het bedrijf maar sterk kan zijn op één gebied, focussen dus. Ik vraag me af of Philips ook deze systeemarchitectuur rol erkent in haar business model. 

Het grote voordeel van dit model is dat de periferische bedrijven die in het business-model opgesloten zitten aan ASML kennis over de veranderingen in de markt en business kunnen doorgeven. Het is te vergelijken met een LinkedIn niche-netwerk.

ASML beheerst ca. 80% van de wereldmarkt en de Japanse Nikon is de enige serieuze concurrent. De vraag of Mapper Lithography nog een rol speelt in deze business werd niet gesteld.

De tweede ontdekking in het interview was de visie op leiderschap en het impliciete talent management. Bij leiderschap gaat het volgens Wennink om drie elementen:

- duidelijkheid (om wat je wil en wat het bedrijf nodig heeft. Om doelen en visies)

- respect (luisteren naar de ingenieurs in de OR, die kan je niet belazeren)

- authenticiteit.
Deze elementen lijken sterk op kernwaarden, maar geven duidelijk aan wat voor 'n soort bedrijf ASML is. Er werken veel zgn. dual.graduates. dat zijn ingenieurs met twee titels. Hoe kennis van twee vakgebieden samen gaat met het samenwerkingsmodel (systeem architectuur) werd niet duidelijk. Maar mijn inschatting is dat er naast de sterk specialistische ingenieur (single graduate) er een meer generalistische ingenieur betrokken is bij de ontwikkeling waar deze laatste als verbindende (intermediair) schakel opereert.

ASML werkt met ca. 20 tot 25% variabele krachten (kennis) die bestaan uit ZZP-ers en of andere consultants omdat de business met een hoge onzekerheidsfactor geconfronteerd wordt. Ook uit dit variabele percentage blijkt het systeemarchitectuur-denken, want door die variabele resources kan de organisatie haar kennis bijschaven. Dit is twee-richtingsverkeer: de consultant leert van ASML als organisatie en ASML leert van de consultant.
Maar hoe houdt ASML haar (vaste) talent binnen? Hoe zorgt ze voor dat verlooppercentage van minder dan 3%?   Die vraag was wat mij betreft de essentie van het interview. Het antwoord was scherp en duidelijk. Op het eerste gezicht. "Mensen identificeren zich met het succes van het bedrijf," antwoordde Wennink heel eerlijk. Er heerst een grote bedrijfstrots. Later voegde hij eraan toe dat ook aandelen en opties deel uitmaakte van de secundaire beloning.

Zie dan het verschil met Qurius waar de CEO een commitment vroeg aan haar managers om in het bedrijf te investeren. Deze regel werkt namelijk niet andersom: succes leidt tot meer succes en trots, maar het valt niet af te dwingen. Asml is nu de topwerkgever uit de regio en de ingenieur die bij ASML weet binnen te komen krijgt daardoor een hogere sociale status. Dat werkt zolang Asml die rol blijft houden. En gezien het interview en het topjaar 2011 zal het nog wel even zo blijven...

--
9 januari 2019. Mapper heeft eind vorig jaar faillissement aangevraagd (bron: Computable).
--
29 januari 2019.
De failliete Delftse chipmachinemaker wordt overgenomen van ASML. Maar ASML stopt de ontwikkeling van de machines, waar Mapper al twintig jaar aan werkt. ASML neemt het intellectueel eigendom over en biedt een groot deel van de medewerkers een nieuwe baan aan. Mapper staat bekend als de duurste start-up van Nederland en gold als een grote technische belofte. ASML denkt de techniek van Mapper te kunnen gebruiken bij de controle van de eigen chipmachines. Het is niet bekend hoeveel ASML betaalt voor de overname. (bron: FD)

-- Het nrc op 21 okt 2023.

CHIPTECHNOLOGIE... "Paniek in het Pentagon: ASML moest voorkomen dat kennis over chips in Chinese handen viel. ASML kocht in 2019 na aandringen van het Pentagon de failliete boedel van het Delftse bedrijf Mapper, om te voorkomen dat chiptechnologie in Chinese handen zou vallen."