Waar is het Gemeenschappelijk Goed gebleven?

The Common Good is een boek van Robert Reich.

Reich is - volgens Amazon - een politiek commentator, professor en auteur. Hij diende (onder andere als Labor secretary) onder de presidenten Ford, Carter en Clinton van ´93 tot 97 en hij doceert op dit moment overheidsbeleid in Berkeley.

In een eerder geschreven boek, Saving Capitalism, for the many, not for the few (SC), schrijft hij over het fenomeen dat de middle class verdwijnt in de VS en dat dit allerlei consequenties heeft. Maar zijn belangrijkste stelling is dat het gevaar voor het capitalisme niet langer van buitenaf komt, zoals destijds ten tijde van de koude oorlog met de dreiging van het communisme, maar dat het gevaar nu van binnen opkomt: het vertrouwen in de hedendaadse (overheids)instellingen verdwijnt.
In SC beschrijft hij de vijf regels waarvan markten afhangen: eigendom, monopolie, contracten, faillissement en wetgeving (hiervoor). Ook heeft hij het over countervailing powers, een term die van Galbraith afkomstig is, om aan te geven dat in de vorige eeuw via dit mechanisme van tegenwerkende krachten een evenwicht ontstond (door instituties zoals vakbonden) maar die inmiddels geerodeerd zijn en dat proces heeft geleid tot pre-distributie: de concentratie van macht door corporaties en financiele elite, waardoor bijvoorbeeld farmaceutische bedrijven (zie verderop) de markt (prijs) manipuleren.

De grafieken over het afnemende vertrouwen in publieke instellingen staan ook centraal in zijn nieuwe boek: the common good. In grote lijnen is het verhaal dat in de jaren zestig 70% van de inwoners de overheidsinstellingen vertrouwde, waar dat nu nog maar 10 tot 20% is. De exacte cijfers doen er even niet toe. En dit geldt in soortgelijke mate ook voor andere instellingen, zoals voor banken.
Het boek opent dan ook met twee cases. Een anekdote over een farmaceutische bedrijf (Turing Pharma) dat de kosten voor een speciaal medicijn van 13,50 dollar naar 750 dollar per pil opschroefde. Capitalisme anno de 21ste eeuw dus. En als tweede het geval Wells Fargo waar de toenmalige CEO  John Stumpf iedere rekeninghouder illegaal een creditcard toezondt, waar alleen de bank nog van profiteerde en die de klanten in problemen bracht.

Zijn stelling is dan ook in dit boek: waar is het vertrouwen als gemeenschappelijk goed gebleven? Gedeelde waarden en idealen zijn nodig binnen elke maatschappij om te kunnen functioneren. Medicare en Medicaid zijn symbolen van collectieve goederen en verplegers, doctoren, sociale werkers en leraren zorgen voor veiligheid, assistentie en verspreiden de noodzakelijke kennis voor een democratie. Waar is een land zonder politie, het leger en de brandweer? Of in abstracte termen, hoe kan een maatschappij zonder vrijheid, eerlijkheid (fairness) en egaliteit (in wetgeving)?

Deze waarden stonden volgens de auteur altijd centraal in de ontwikkeling van de VS (o.a. geuit door de vierde president van het land, James Madison), maar zijn door de opkomst van andere denkers zoals Ayn Rand naar de achtergrond verschoven. Zij meent dat gemeenschappelijke goederen en distributie tot tyrrannie zal leiden. Anderen zoals Robert Nozick meent dat belasting betalen te vergelijken is met gedwongen arbeid.

Vertrouwen staat dus centraal in het boek en in  de huidige maatschappij is dat vertrouwen verdwenen dat duidelijk gemaakt kan worden via een metafoor. Denk aan een klein dorp waar iedereen gewend is geraakt om zijn deur niet op slot te doen. Men vertrouwt elkaar totdat er een dief verschijnt en een huis leegrooft. Een dergelijk incident zorgt ervoor dat het vertrouwen verdwijnt en iedereen de deur voor de ander sluit. Dat is wat er nu afspeelt in de corporate wereld waar de CEO's exorbitante salarissen verdienen en waar het gemeenschappelijk goed verdwenen is. En daarmee het vertouwen.

Er is een what-ever-it-takes-mentaliteit op gang gekomen - al in de tijd van Nixon en Watergate -  die de maatschappij heeft ontwricht.

Trump is niet - zoals je zou denken - de boosdoener in dit geheel, de huidige president is slechts het gevolg, volgens de professor. Als lezer zou je er aan toe willen voegen, hij is het symbool van wat het gemeenschappelijk goed juist niet is. Het toppunt van individualiteit en van het capitalisme in zijn slechtste vorm.

Maar niet alleen Trump.

Wie domineert de wereldeconomie? Die vraag stelt Pedro Baños Bajo in zijn boek, Así se domina el mundo, zo domineer je de wereld. En hij concludeert dat dit gebeurt door een beperkt aantal families. Te beginnen met de rijkste onder hen, de Rothschild's wiens fortuin geschat wordt op twee duizend miljard dollar. Gevolgd door het huis Saúd uit Saudi Arabie (1400 miljard), de Walton familie (152 mrd), de familie Koch met een luttele 89 mrd en als laatste de familie Mars (van de marsrepen) met een geschat vermogen van 80 mrd.
De Koch-familie noemt Reich als typisch voorbeeld van zijn anti-gemeenschappelijk goed: deze familie probeert en zorgt voor allerlei invloeden hun macht te laten gelden:

1. Political front groups pouring hundreds of millions of dollars into elections at every level of our democracy, while disguising the sources of the money.
2. Giant advertising campaigns to convince Americans climate change is a myth, the Affordable Care Act will harm them, unions are bad, and wealthy people deserve tax cuts.
3. A network of think tanks designed to come up with findings the Kochs want. For example, over $23 million for studies arguing we should abolish the minimum wage or keep it where it is forever.
4. A campaign to suppress the votes of minorities. In the last presidential election, funding white “poll-watchers” where minorities vote, leading to complaints of voter intimidation. And peddling a Voter ID bill to state legislators across the country, designed to make it harder for many to vote.
5. A nationwide effort to bust unions.  Funding anti-union campaigns in states like Wisconsin, and pushing an anti-union law that’s been used in dozens of states to undermine workers’ collective bargaining rights.
And 6. A long-term strategy to unravel America’s campaign finance laws, even organizing secret meetings with sympathetic Supreme Court justices. (bron: RobertReich.org)

Is er een weg terug? Die is er natuurlijk. Als veranderingstechneut denk ik dan als eerste dat het moment moet komen waarop de verandering momentum kan verkrijgen. Nu is het wellicht nog te vroeg, want Trump is nog maar net in het zadel. Maar de oplossing ziet Reich in virtuoos leiderschap dat vertrouwen terug moet brengen.

Zoekend op het internet naar the common good, levert nog een boek op van Jean Tirole. Daar is meer een economische en beschrijvende (en niet een politieke, normatieve) kijk op het thema, waarin de vertaling van common good richting het collectieve goed, beter lijkt. De vraag is hoe deze twee werelden in elkaar passen. Want collectieve goederen zijn in de VS nooit een symbool van de cultuur geweest zoals deze bij ons in Europa wel zijn geweest met de verzorgingsstaat. De les is misschien dat het ook daarin kan fout gaat, dat er teveel common good is. Ook dat is niet goed voor het vertrouwen.

-- (andere link naar Reich:)
2014/02/buffet-niet-happy-met-zn-coke

Reacties

Populaire posts van deze blog

Typisch Spaans: Balay

Voorbij goed en kwaad (Nietzsche)

Begraven of cremeren?