Sjoerd Kooistra

Het gaat in het bedrijfsleven om sympathie, hoorde ik een communicatie-expert zeggen. Hij vertelde dit in een column over de Bavaria-Babes-affaire. Bavaria tegen In-Bev, was als David tegen Goliath. En wie heeft er nu gewonnen, was de retorische vraag. Als Nederlander werkend in het buitenland dacht ik direct: typisch Nederlands om voor een dubbeltje op de eerste rang in de marketingarena te willen zitten. Maar ik ben geen expert en neem graag aan dat Bavaria alle sympathie heeft gekregen van de toeschouwende wereld. Budweiser was blijkbaar de onsympathieke krachtpatser.

Zo ook bij de dood van Kooistra moest ik denken aan het fenomeen sympathie en hoe dit samenging met het keiharde bedrijfsleven. Vinden we de steeds groter wordende zoekmachine nogsteeds zo sympathiek? Of de bierbrouwer in het verhaal van Kooistra? Of gaat onze sympathie uit naar Sjoerd? Wie is hier de winnaar van sympathie?

Ik herinnerde me een soortgelijke situatie enige tijd eerder aan het begin van de financiële crisis. Een van de rijkste Duitse ondernemers had zelfmoord gepleegd. In tegenstelling tot de zelfmoord van Kooistra – waar we nog niet alle feiten van over weten – had deze man geprobeerd om via een speculatieve deal met Volkswagen-aandelen zijn bedrijf te redden. Hij had namelijk geld nodig, maar niemand wilde hem nog helpen. De banken hadden de kredietkraan dichtgedraaid. Adolf Merckle stond te boek in de top 100 van Forbes meest vermogende personen. Merckle werd 74 en liet ook een brief achter. Hij was geboren in Oost-Duitsland en ging na de oorlog naar het westen en bouwde een familie bedrijf in chemie en uiteindelijk farmacie op, Ratiopharm was een van de grootste producenten van generieke medicijnen (Naast Ratiopharm bestond het bedrijf uit Phoenix en Heidelberg cement) ... Ook bij dat feit - generieke medicijnen - en de keiharde concurrentie in de pharma-wereld sta je even stil na zo’n bericht...

---
Keiharde tycoon dekte zich altijd juridisch goed in (Guus Dubbelman / de Volkskrant)

... Hij had nog één dag om twee miljoen euro over te maken aan Heineken, als aanbetaling van een schuld die was opgelopen tot 20 miljoen euro. Horecatycoon Sjoerd Kooistra stond onder grote druk, door dalende inkomsten en gerechtelijke dwangbevelen, voordat hij maandag dood werd aangetroffen in zijn huis in Ubbergen.

De dood van de grootste kroegbaas van Nederland, hij bezat circa 85 cafe's, leidde dinsdag tot veel speculatie. Zijn advocaat Oscar Hammerstein is ervan overtuigd dat Kooistra zelfmoord heeft gepleegd en houdt Heineken daarvoor verantwoordelijk. Een anoniem familielid riep tegen een horecablad dat de keiharde Kooistra moet zijn vermoord door een van zijn vele vijanden.

Sjoerd Kooistra werd geboren als zesde kind van een kroegbaas. Hij groeide op in Emmen boven een ruige tent voor de inwoners van een nabijgelegen woonwagenkamp. Hij werd pp school met de nek aangekeken. Zijn vader verhuist in 1965 naar Norg om daar een speeltuin met horeca te exploiteren. Sjoerd wordt van school gehaald en moet daar als 14-jarige aan de slag.

Op zijn 21-ste erft Kooistra die zaak. Vier jaar later, in 1976, opent hij met geleend geld zijn eerste eigen café in Groningen. Die verhuizing naar de stad wordt mede ingegeven door de homofobe houding in Norg, waar Kooistra ging samenwonen met een vriend. Begin jaren tachtig bezit Kooistra al tien cafépanden rond de Grote Markt in Groningen.

De ‘Methode Kooistra’ wordt vaak beschreven als een slimme manier exploitanten en leveranciers af te knijpen, zonder zelf partij te zijn. Kooistra kocht panden op, of café-ondernemingen, investeerde soms fors in nieuwe interieurs, en verhuurde de zaak weer door. Pachters moesten tot 30 procent van de omzet aan Kooistra afdragen. Die hield de dagelijkse omzetten van zijn café's nauwgezet bij in een schrift, en kwam in actie als een betaling uitbleef. ‘Als je er niet bovenop zit, word je opgevreten’, legde hij in de Volkskrant uit.

Vele pachters gingen failliet, waarna schuldeisers aanklopten bij Kooistra. Die verklaarde steevast niets met de gemaakte schulden te maken te hebben.

Justitie vermoedde faillissementsfraude, deed in 2005 onderzoek naar ‘Kooistra's spiegelpaleis van bv's’, maar besloot niet te vervolgen. Kooistra werd slechts veroordeeld omdat hij te weinig premies afdroeg aan het UWV.

De gemeente Amsterdam dreigde alleen nog een horecavergunning aan pachters van Kooistra te verlenen, als die zelf financieel betrokken bleef. Die concessie deed Kooistra, maar later werden de desbetreffende bv's weer overgedragen aan medewerkers. Het is de kern van het imperium van de boerenslimme Kooistra: hij trekt aan alle touwtjes, maar is juridisch geen partij.

‘Ondernemen is een hard spel’, zei Kooistra graag. ‘Een oorlog, zoals meneer Heineken al zei.’ Het lijkt niet toevallig dat juist deze bierbrouwer de strijd is aangegaan. Heineken zegt voor bijna 70 miljoen euro aan Kooistra gecommitteerd te zijn . Ook de Belgische brouwer InBev en koffiebrander Smit & Dorlas begonnen juridische procedures. Heineken wist als eerste een rechter te overtuigen dat Kooistra wel verantwoordelijk is voor opgelopen huurachterstanden.

Kooistra zag zijn imperium wankelen. Zijn pachtinkomsten zijn een percentage van de café-omzet. Die omzetten zakten gestaag door de economische crisis en het rookverbod. Tegelijkertijd investeerde Kooistra flink in nieuwe café’s. De kern van zijn bedrijf draaide verlies, schuldeisers dreigden zaken te sluiten en huizen af te pakken.

‘Ik wil dit graag goed regelen voor Dick’, zou een wanhopige Kooistra vorige week aan Heineken-directeur Philip de Ridder hebben ge-sms’t. Daarmee doelde hij op zijn 19 jaar jongere echtgenoot met wie hij naar eigen zeggen heel gelukkig was. Die bevond zich maandag op hun motorjacht nabij Ibiza.

Met hem bewoonde Kooistra huizen in Groningen, Amsterdam, Ubbergen en Marbella. Kooistra had naar eigen zeggen een afkeer van de jetset en was het liefste thuis. In een tv-programma toonde hij eens de versterkte deuren van zijn villa die hij 'mijn kluis' noemde. ‘s Lands grootste cafébaas bracht zijn avonden het liefst door in de slaapkamer, 'met wat spullen om te schrijven en een telmachientje’.

Ook toonde hij zijn favoriete dvd: The Sound of Music. 'Die kan ik dromen, dat is mijn ontspanning.

Reacties

Populaire posts van deze blog

Typisch Spaans: Balay

Economie - Teveel wiskunde, te weinig geschiedenis?

Begraven of cremeren?