Literatuur. Vraag en Aanbod

Ik vond een interessante column in de volkskrant over de rol van literatuur en dan vooral over de vraag of literatuur als leidraad kan dienen voor het goede leven?

Een conclusie van de schrijver - Bart Smout - die de vraag verbindt met het afnemend aantal jeugdige lezers, was dat je literatuur niet als het eten van spruites moet verplichten, "omdat het goed voor je zou zijn":

Literatuur als leidraad voor het goede leven? Alsjeblieft zeg. De aantrekkingkracht van literatuur ligt er juist in dat zij kan spelen met de morele orde, de boel overhoop kan halen, vastgeroeste opvattingen op het spel zet. Goede boeken kunnen puinhopen in het denken aanrichten en zo nieuwe uitzichten creëren.
Door het morele gelijk van de literatuur te benadrukken krijgt ze een zure spruitjeslucht. Bovendien reduceer je literatuur ermee tot een flauw lesboek waarmee vaste normen en waarden wat vaster worden aangeduwd. Wil je de ontlezing tegengaan? Mijn advies: ga eens samen met middelbare scholieren passages uit American Psycho lezen. Daar houd je ongetwijfeld wat pasgeboren literatuurliefhebbers aan over. 

Literatuur is onderdeel van onze cultuur.  In het bovenstaande artikel gaat het om de literatuurconsumptie, maar men mag ook de literatuurproductie niet vergeten. Om Spanje als voorbeeld te nemen, vraagt menig deskundige zich wel eens af waarom de Spaanse literatuur na de gouden eeuw enkel nog maar bergafwaards is gegaan; het niveau van Lope de Vegas en Cervantes komt nooit meer terug.

Een dergelijke discussie over de rol van literatuur - maar evengoed over de rol van andere kunsten, zoals theater - gaat vaak niet zonder het concept van de canon. Is er nu wel of niet een lijst op te stellen van boeken die men gelezen zou moeten hebben.
Zo heb ik nooit Joyce gelezen en kan ik me ook niet door een Faulkner heen worstelen. Ik heb zelfs pas recentelijk Clockwork-orange gelezen, terwijl ik vroeger enkel de film had gezien. Ik moet zeggen, het boek heeft meer dan de film een grote indruk op me achter gelaten.
Maar ben ik nu een beter mens nu ik wel het boek heb gelezen, terwijl ik tot nu toe alleen de film had gezien?

Ik heb er verder eigenlijk geen mening over.

Wat ik wel weet is de parallel tussen literatuur en (organisatie) cultuur. Mag je verwachten dat een organisatie beter functioneert naarmate de medewerkers een hoger algemene ontwikkeling hebben?

Een afirmatief antwoord hierop lijkt het meest plausibel. Maar dan komt het pas. Wie zorgt voor die culturele vorming? Of terug naar de maatschappij: wie leert jongen mensen te lezen en het lezen van literatuur? Dat zijn de leraren wiens salarisen continue gekort worden.

Net als in het bedrijfsleven zegt men dat algemene ontwikkeling gestimuleerd moet worden ter algemeen nut. Maar de budgetten voor scholing en opleiding liggen continue onder vuur.

Het juiste evenwicht tussen vraag (naar literaire consumptie) en antwoord (productie) is moeilijk te vinden. Op dit moment is de vraag naar populaire lectuur (tinten grijs) groter dan de vraag naar "echte" literatuur. Maar wanneer het andersom zou zijn - zoals vroeger - zorgt dat m.i. niet tot een betere wereld.