Dagelijks emotiemanagement

Mijn halve leven heb ik wel aan psychologie en emoties gewijd - hetgeen te vertalen is als: daar heb ik het nodige tijd in gestopt - en meestal heb ik ze wel onder controle en ik weet ook welke moment er zijn dat dit niet zo is. Die komen weinig voor en dan denk ik, ach eens of twee keer per jaar heb je dat.

Om daar nu coaching voor te zoeken. 

Maar onlangs zat me toch meer dwars. En dan zit het ergens onbewust, natuurlijk. Ik kan er dan geen vat op krijgen wat die sterke emotie aanstuurt. En het blijft rondzingen zodat het beest ook niet gaat liggen. 

Dus is het misschien tijd voor een update. Ook zat ik te twijfelen of dit specifieke boek over dagelijks emotiemanagement [José Mestre e.a.] niet naar een nieuwe eigenaar op zoek kan. En toen kwam ik opeens een aardig model tegen. Ik had het boek dus nooit gelezen.

Maar het begint met een model, waarvan ik de modelmatige fundamenten (niet de functionele) goed ken: een matrix  met twee dimensies en (dus) vier vectoren die ons gedrag stuurt zo zegt deze theorie:

• Positieve  versus  negatieve waardering 
  
• Actief / wakker versus Passief / kalm
• Hoge energie / hoge controle versus Lage energie / lage controle
• Gunstig versus obstructief

Dit model dat in de inleiding even genoemd wordt, krijgt pas later een gedetailleerd vervolg.

Emoties bevatten informatie, en zijn op te delen in primaire en secondaire (of sociale) emoties. Deze laatste zijn geleerd op basis van sociale interactie. De basisemoties zijn:

angst (voor verlies en met een direct toekomstige impact), walging (verwerping en ontwikkelen van een sociale houding), woede (behoud of terugwinnen van het verlies), verdriet (verlies of falen), verbazing (van iets wat men niet verwacht) en vrolijkheid (benadering of bereiken van een doel).

Bij woede is een korte uitleg over de relatie met cardiovasculaire ziektes, voor de triade: woede, vijandigheid en agressie. De sociale  of secundaire emoties zijn b.v. anxiety-angst, schaamte en schuld. Een van de vele quotes die hier ruimte krijgt is van Krishnamurti die meende "dat de primaire oorzaak van wanorde in onszelf te danken is aan de zoektocht van de realiteit die anderen ons voorgeschoteld hebben." 

Schuld en schaamte wordt ingeleid met een quote van Rousseau (zie onder)

Quote Voltaire: De lippen gehoorzamen niet goed als het hart murmelt.

Quote Rousseau: hij die bloost is al schuldig; de echte onschuld voelt nergens schaamte voor.

Een ander model is dat van James J. Gross en Thompson (2011) laat schematisch zien hoe ene mens van een situatie, aandacht richt, een waarde oordeel maakt en een antwoord op de situatie voorbereid.

Het doel van emotiemanagement - hier gaat het natuurlijk om - is vrij eenvoudig: verhogen of verlagen  van de duur of magnitude van een emotie. Eenvoudiger kan je het haast niet stellen. Bij negatieve emoties wil je dat het stopt (de situatie verandert), bij positieve... (niet).

Amy Morin werd beroemd toen ze na een depressieve periode een brief aan zichzelf schreef met dertien punten die emotioneel sterke personen nooit zouden doen. De brief op haar blog ging viraal en bereikte 50 miljoen mensen, waarop ze haar ideeën verder uitwerkt in een boek dat in 40 landen vertaald werd (youtube...). De "checklist" zoals je deze lijst kan noemen bevat  aanbevelingen zoals:

• - als je arousal / staat van opwinding hoog is, overschat je je kansen**
• - hoge niveaus van anxiety verspreidt zich naar andere gebieden. Wanneer we ons zorgen maken om iets, maken we al snel over meer dingen zorgen.
• - ...

 Zij stelt dat dankbaarheid tonen (bijna een cliché inmiddels) belangrijk is, als ook je persoonlijke macht behouden; niemand anders dan jezelf heeft de schuld (en geef anderen geen controle), accepteer uitdagingen, concentreer op dingen die je kunt beïnvloeden, houd een gezonde grens in de gaten...

Het emotierad van Genève staat in de eerste figuur en in het geval van therapie om emoties te beheersen gaan de schrijvers in op modellen van anderen zoals dat van Mennin en Fresco. Of dat van Mestre y Guil (beiden auteurs van het boek). Het model van Posner, Russell en Peterson (gebruikt actief het Rad)

Een idee om dit te begrijpen is - uitgaande van een positie / emotie op het rad - is om het niveau van opwinding te onderzoeken. IS dat hoog, dan zoek je een tegengestelde emotie waarbij dit niveau laag is en visa versa.

Voor mij is dit voldoende, maar op het internet is er veel meer over dit model te vinden. 

-- Affective Sciences in een speciaal opgerichte (opleiding / faculteit) in 2005, Genève en biedt een multidisciplinaire focus van de verschillende studies die met emoties van doen hebben, om ze  beter te begrijpen wat emoties zijn.

* - Emotion Regulation in Psychotherapy. A Practitioner's Guide, Robert L. Leahy, Dennis Tirch, and Lisa A. Napolitano

** -  Teveel opwinding vooraf, teveel depressie achteraf?

Wanneer je dat wiel bekijkt en dan vooral de nord-zuid-as zoals ik die maar noem, dan moet ik opeens denken aan het gezegde:

- under promise, over deliver.

Of in psychologische termen:  wanneer je teveel verwachtingen wekt, kan je ze dan ook (nog) waar maken?

--
2023/11/irrationele-en-niet-rationele