De grens tussen karakter en ziekte

Waar stopt iemands' karakter en waar begint een ziekte? Bestaat er zoiets als een ziekelijk karakter? Dit is misschien een vraag voor de psychiatrie. Al zal een psychiater deze vraag niet interessant vinden. Want een psychiater hoeft geen sociale relatie met een patiënt. Maar de vraag is extra interessant voor de cultuur-nieuwsgierige die zich afvraagt waarom twee personen met dezelfde soort ziekte zich zo verscheidend kunnen gedragen.

Op een website over alzheimer vond ik deze zin:
Geleidelijk aan vinden er karakterveranderingen plaats. Soms onopvallend: iemand is steeds meer met zichzelf bezig en het sociale gedrag neemt af. Het kan ook opvallender: mensen worden plotseling achterdochtig, agressief of juist erg onverschillig. (1)

Op een andere site - over borderline - vond ik deze beschrijving:
... Soms wordt de stoornis vooral zichtbaar in interpersoonlijke relaties, waarbij mensen met deze persoonlijkheidsstoornis alleen uit zijn op eigen voordeel of plezier en daarbij de wensen, rechten of gevoelens van anderen volkomen negeren en zonder enige scrupule tegen hen liegen of hen manipuleren

Iedereen manipuleert wel eens een ander mens. Het is zelfs een eigenschap van een handels-cultuur, waar de regel van voor-wat-hoort-wat centraal staat. Dat lijkt en begint heel onschuldig maar kan uitdraaien op een ziekelijke cultuur zelfs, of als het een enkele persoon betreft een ziekelijke natuur (karakter).
Ergens kan je wel aanvoelen dat er een grens bestaat tussen het manipuleren als incident en het structureel gebruiken van andere mensen voor je eigen doel. Wanneer dit aanvankelijk vruchten lijkt af te werpen kan de persoon die het mechanisme gebruikt in een negatieve spiraal komen; hij gebruikt zijn charme om anderen te verleiden voor zijn eigen gewin en dit wordt naarmate de frequentie toeneemt opgemerkt. De persoon wordt herkent door zijn manipulatieve gedrag alvorens hij hiervan zelf bewust van is, en raakt sociaal geïsoleerd. Ergens zal er een grens bestaan waar de eerste keren over gaan naar een ziekelijke obsessie of dwang waar de persoon aan verslaafd raakt. Verslaafd aan individueel succes, maar dat leidt tot een falen op sociaal niveau. Elk nieuw persoon kan je manipuleren zonder dat deze het doorheeft, maar boven de grens van het normale relatieverkeer ligt het risico dat de persoon ontmaskerd worden door een dan inmiddels ziekelijk gedrag.
Iemand die voor het eerst een groot misdrijf pleegt verandert van onschuldige burger tot bijvoorbeeld moordenaar. Dit "proces" is onomkeerbaar. Van een ziekte kan je op zich genezen, maar de kans op genezing vermindert naarmate (vooral de psychiatrische) patiënt langer met zijn ziekte blijft leven.

Veranderen voor dit soort mensen is extra moeilijk omdat de samenleving hen al als ziek heeft bestempeld. Daar zit een duidelijke logica achter, het behoed nieuwkomer om in de val te trappen van de patiënt, bijvoorbeeld de eerder genoemde manipulator.

De grens tussen karakter en ziekte is ook te vinden in het verschil tussen vast en vloeibaar; een karakter verander je niet, van een ziekte kan je genezen.

Kan iemand ziekelijk ontevreden zijn?

Of de ziekte van een patiënt kan overslaan op een samenleving.
Kan in die gang het karakter van een samenleving veranderen? .. "Borderline Times - een maatschappijkritisch boek uit 2012, waarin hij [psychiater Dirk de Wachter] betoogt dat de scheidslijn tussen psychiatrische patiënten en gezonde mensen dunner is dan we denken...
Borderline Times is door sommigen verward met cultuurkritiek: vroeger was alles beter... U typeert de westerse mens als overprikkeld, egocentrisch en hoogmoedig... " (nrc 15 okt 2016. in Borderline Times, het einde van de normaliteit past DdW de negen criteria voor persoonlijkheidsstoornis toe op de hedendaagse samenleving, met als conclusie, de scheidslijn tussen psychiatrische en gezonde mensen is flinterdun).

Is cultuur een optelsom van mensen wiens karakter geleidelijk aan verandert?
Dat twee personen met dezelfde ziekten zo kunnen verschillen qua gedrag staat tegenover een samenleving die zo divers is en waar men toch aan dezelfde soort ziekte kan lijden.

--
(1) - http://www.levenmetalzheimer.nl/content/alzheimer/symptomen.asp
(2) - http://www.spreekuurthuis.nl/themas/persoonlijkheidsstoornissen/informatie/cluster_b%3A_extravert_en_middelpunt_van_de_belangstelling

--
2012/09/na-zwart-wit-komt-grijs.html

Reacties

Populaire posts van deze blog

Typisch Spaans: Balay

Voorbij goed en kwaad (Nietzsche)

Begraven of cremeren?