Kennis is onmacht
(Over)specialisatie is hierbij het primaire probleem. Men weet op de vierkante millimeter precies hoe het zit, maar heeft vaak geen oog meer voor het geheel en voor eenvoud; het boerenverstand, “common sense” ontbreekt.
Maar het is niet alleen specialisatie. De financiële specialisten noemen zichzelf financiële ingenieurs. Hoe meer intelligentie hoe beter. Je ziet het zelfs als bedrijfslemma’s. Een klant heeft m.i. meer behoefte aan boeren slimheid: “slim met uw geld,” of desnoods: “smart with your money.” Maar nee, het moet duurder op kennisniveau. Nu ziet men de Rabo als uitzondering. Het bedrijf is niet minder kennis-intensief, maar men vergeet de essentie: de coöperatieve structuur en misschien wel de achtergrond: boerenverstand gebruiken.
Maar het gaat niet alleen over de financiële wereld waar men de weg kwijt is. De linker hand weet niet wat de rechterhand uitvoert. De producten zijn te moeilijk. Men snapt het niet meer. Kan…, maar er is ook geen overzicht en vooral: men is de basis uit het oog verloren. Middelbare schoolkennis is weg en vervangen door universitaire concepten: het gaat in managementvlak alleen nog maar over randverschijnselen: spiritualiteit, de zin van de organisatie, coachen, macht... Maar de basis: wat moeten we doen, wat betekent productiviteit, daar heeft niemand het nog over…
Bank = Ziekenhuis = crisis? Vergelijk een ziekenhuis nooit met een gewoon bedrijf. Een ziekenhuis is anders en alleen dure adviseurs, interim managers en medisch specialisten met organiseren als hobby weten hoe het zit. Dat blijkt wel, menig ziekenhuis ligt er anno 2008 nog stuurloos bij. De basiskennis – op middelbare schoolniveau – ontbreekt m.i. Door dure termen ziet men door het bos de bomen niet meer.
Nu heb ik me daar zelf ook schuldig aan gemaakt. In plaats van “de bedrijfsarchitectuur van het ziekenhuis,” zou ik als titel gekozen moeten hebben: “Het ziekenhuis als bedrijf: hoe moeilijk kan het zijn” of “Een slimmer ziekenhuis.” Of gewoon bovenstaande titel: “intelligente specialisten, dom ziekenhuis.” De inhoud van het boek zou niet anders zijn. De toon misschien wat luchtiger.
Het probleem is typisch Nederlands. De specialisatie ten spijt heeft Nederland kennis verheven boven geld. Kennis is status. Waarom innovatie zo moeizaam gaat? Omdat de universiteiten in Nederland de macht in handen hebben. Zonder de steun van een universiteit doe je tegenwoordig niets. Kennissen zijn belangrijker, maar alleen als ze ook drie titels hebben. Logisch dat men weer begint te verlangen naar ondernemers die hun middelbare school niet afgemaakt hebben… Het begint al op de middelbare school. In Nederland kan je niet intelligent genoeg zijn. Gymnasium is goud, VWO+ is zilver … Nederland is nergens elitair, behalve als het om kennis gaat.
Kennis en kennissen zijn zonder gebruik niet meer dan een loze silo. Zonder stroom sta je in de file.
Het verschil tussen intelligentie en slimheid is dat de laatste praktische toepassingen zoekt. “Handig.” Deze aansluiting is men kwijt. Het gaat tegenwoordig alleen nog maar om de kennis en intelligentie, en niet meer om de praktijk. De L.T.S. is opgeheven. Ambachtelijk werk vindt men te min. Denk in die context nog even aan het immigratiedebat.
Geen wonder denk ik dan dat managers niet meer durven te managen. Er is altijd wel kritiek en iemand die het beter weet. De manager moet tegenwoordig zes titels hebben en 40 jaar praktijk ervaring. En de laatste trend is dat men op de middelbare school al het vak management en organisatie gaat geven. Welke leraar geeft dat vak vraag ik me dan af? En… wat moest daarvoor dan het veld ruimen? Laat mensen eerst iets doen, en kijk dan of ze later willen en geschikt zijn als manager, maar ga ze niet op hun 14e al lastig vallen met management en organisatie. Nog meer theorie.
Natuurlijk ziet men wel dat het anders moet. Recent op deze site een prachtig voorbeeld: Een onderneemster versus een “burocraat.” Maar noem de ondernemer niet een vorm van “nieuw leiderschap”: het is gewoon terug naar common sense. Even vergeten wat je allemaal gestudeerd hebt en weer rustig nadenken over klant, business en organisatie. Wederom het ziekenhuis is een perfect voorbeeld: de klant komt bij de specialist (business) en omdat deze specialist maar 8 uur mag werken en een bedrijf continuïteit nodig heeft, zijn er minimaal twee specialisten (organiseren). Willen de beiden specialisten een andere scalpel gebruiken? Laat ze dan het verschil maar eens aan een boer uitleggen: wat merkt de klant daarvan? Het kost namelijk geld! Etc, etc… een ziekenhuis is complex? Ja ik geloof het, maar kinderen opvoeden dat is pas echt moeilijk!
“Het is tijd voor de Rabobank,” die kreet is er al enige tijd. Het is nu ons grote voorbeeld. Ik wil het graag geloven, maar dan vooral omdat het model staat voor boerenverstand. De massale trek naar de stad heeft ons allen niet goed gedaan. Misschien wordt het tijd om weer eens het platteland op te zoeken.
-- Oude column, niet eerder gepubliceerd
Reacties