On Grand Strategy (John Lewis Gaddis)

John Lewis Gaddis is geschiedkundige en heeft talloze boeken geschreven over de (westerse) geschiedenis. Zijn laatste boeken behandelen de koude oorlog. En toen was hij klaar, zegt hij in een interview: "Ik had niks meer om te schrijven." Maar zijn naaste netwerk kwam met het idee om de stof voor een masterclass als boek te vertalen. Zo kwam On Grand Strategy tot stand. Het is een cursus die hij gegeven heeft op de Yale universiteit (New Haven, Connecticut, ten noorden grenzend aan New York).
Die cursus over leiders en grote strategieën is een logische uitloper uit zijn geschiedkundige aandachtsgebied. In het verleden zijn er vele en grote leiders geweest en het licht voor de hand om dan te analyseren hoe deze groot zijn geworden. Voorbeelden zijn de Romeinse keizer Augustus (Octavius), Napoleon, maar ook Machiavelli of recenter een president van de VS. Het unieke aan dit boek is deze keuzes voor westerse leiders in combinatie met een idee van een westers filosoof, Isaiah Berlin, die de Griekse metafoor van de vos en de egel heeft uitgewerkt. Deze analogie gebruikt hij om te begrijpen wat er in de koude oorlog is gebeurd en hoe dat heeft te maken met leidersschapbeslissingen. Het was namelijk de VS die (onder leiding van...)
 Rusland heeft gemanipuleerd om in de oorlog  (WOI) te blijven, en die keuze leidde (mede) tot de revolutie van de Bolsjewieken. Later krijgt een andere beslissing zijn effect tot de ontwikkeling van het machtige USSR. Wat Gaddis hiermee inzichtelijk wil maken is dat het korte termijn denken van leiders tot lange termijn effecten kan leiden die desastreus zijn. Het zijn precies die kenmerken, die essentieel zijn voor het herkennen van leiderschap. Namelijk dat sommigen grote ambities hebben, maar zich niet kunnen aanpassen aan de korte termijn weerstand en ontwikkelingen die tegen deze ambitie en het doel werkt. En andere leiders zien vooral het huidige speelveld, maar het ontbreekt hen aan een groot doel om door de ruis van alledag heen te kijken en doorgang te vinden naar dat doel.

Het boek beslaat tien hoofdstukken, te beginnen met een leider uit de oudheid en de filosofie van Berlin, en het eindigt opnieuw met de metafoor van de Vos en de Egel ter afsluiting.  Hier volgt een samenvatting (Blinkist):

De beste leiders verdelen hun grote ambitieuze visie met voorzichtigheid en met attentie voor details.
Plato en Dostojevski wijden hun leven aan een enkele leidende levensfilosofie en waren dus egels (volgens het model van Berlin), terwijl James Joyce en Shakespeare die hun leven veel minder zwart-wit zagen typische vossen waren. In de analogie van Berlin - toegepast op leiderschap - wordt de egel de hoog-gedreven en single-minded leider, terwijl de vos een meer voorzichtige benadering neemt die alle obstakels op zijn pad observeert.
De analogie zorgde voor een uitkomst dat de beste leiders een gezonde mix van beide karakteristieken - vos en egel - vertegenwoordigden.  Leiders aan het extreme einde van de dimensie waren dan wel teveel voorzichtig, dan wel ontbrak het hen om het volledige beeld of het overzicht (the big picture) te herkennen.

De geschiedenis geeft velen voorbeelden, zoals die van Koning Xerxes van Persie, een echte Egel, en zijn adviseur Artabanus, een typische vos. Rond 480 voor onze jaartelling, waren deze twee een invasie in Griekenland aan het voorbereiden. De vox, Artabanus was voorzichtig en zag diverse mogelijke bezwaren in de operatie. En dus adviseerde hij tegen de invasie en probeerde Xerxes te waarschuwen dat de reis te lang zou duren en dat ze waarschijnlijk zonder voedsel zouden eindigen en uitgeput tegenover de Griekse soldaten zouden komen te staan.
Artabanus had waarschijnlijk gelijk in dit geval, maar een leider moet uitkijken met deze benadering. Soms moet een leider uitgesproken en gedurfde actie ondernemen. Met eeuwige prudentie komt hij nooit in actie.
Dus, ... is de ideale leider deels Egel, en deels Vos. Zo kunnen ze alle hoeken bestuderen, terwijl ze toch bepaalde actie ondernemen.
Abraham Lincoln was zo'n leider. Hij was vastberaden om de slavernij af te schaffen, en onderzocht diverse manieren om zijn doel te bereiken, waaronder omkoping, vleierij en leugens.

De vos-egel-analogie onthult ook de ideale karakteristieken voor het maken van de beste voorspellingen. De Analogie van Berlin was als speels idee bedoeld, maar hij vond het geweldig dat zijn idee voor andere doeleinden, zoals voor de karakterisering van wereldleiders werd gebruikt. Een van de grotere toepassingen van het model was door politiek psycholoog Philip Tetlock, over expert-opinies.
Hij onderzocht diverse experts van professoren en politici tot think-tank-leden en vond dat geen enkel karakteristiek significant was als het gaat om de accuratesse van de voorspelde mening. Wat wel accuraat was, echter was in hoeverre de persoon zichzelf als Vos of als Egel identificeerde.
Vossen zijn veel beter in het doen van voorspellingen, omdat ze uit meerdere bronnen informatie tappen, alsook dat ze weten dat politiek geen wetenschap is (die je met een eenvoudig model kan analyseren). Egels aan de andere kant, vertrouwen bovenmatig op vereenvoudiging en als resultaat zijn hun predicties even accuraat als dartende apen. Daarnaast vond Tetlock dat vossen nederiger van natuur zijn, zodat ze voorzichtiger zijn, en meer factoren analyseren voordat ze tot een conclusie komen. Egels zijn veel meer het andere uiterste: ze zijn vaak koppig en twijfelen te weinig aan zichzelf. Ze passen zich minder aan, en daarmee neemt de kans af dat ze gelijk hebben. In de media echter zijn deze Egels populaire figuren, omdat ze een groot idee hebben, dat eenvoudiger te verteren is, en dus aantrekkelijker voor het publiek dan de complexe ideeën die door vossen wordt gepresenteerd.
Wat dus begon als grap werd academisch belangrijker dan Berlin zelf ooit had kunnen vermoeden.

Met een sterk plan kunnen grote leiders succes krijgen ondanks de vele begrenzingen. Maar ze zouden nooit hun wijsheid door macht moeten laten corrumperen. De geschiedenis laat echter machtshongerige leiders zien die zich laten meeslepen door hun grote ambitie, maar dezelfde historie laat ook leiders zien die hun ambities realiseren ondanks hun tekortkomingen.
Door het realistisch uitdenken van de vaardigheden die ze wel hebben, kan een leider een plan maken om die vaardigheden in te zetten om het gewenste doel te bereiken. Zoals in het geval van Octavius, de achterneef van Julius Ceasar die zijn legaat en titels erfde. Ondanks zijn jonge leeftijd, was hij wijs genoeg om te weten dat zijn beperkte militaire ervaring hem geen overwinning zou opleveren als heroïsch legergeneraal, zoals zijn overgrootvader. Maar in plaats daarvan won hij tegenover Rome's leger door de slimme tactiek om bonussen uit te betalen aan zijn loyale troepen. Octavius moest ook wedijveren met mede-pretendenten voor de troon - Zoals Marcus Antonius en Lepidus - die veel meer politiek en militair onderlegd waren dan hijzelf. Octavius stond toe om het rijk op te delen en de meest gewilde gebieden tot zich te nemen, en op deze manier een leiderschapsrol delend: wetende dat wanneer hij een van de drie heersers zou zijn, hij verder zou komen dan wanneer hij geen enkele heerser zou worden.
Deze plaats als co-leider was de perfecte positie voor Octavius, om geleidelijk en continue zijn macht te laten groeien door zijn slimheid in te zetten. Door geconcentreerd te blijven en zicht te houden op de obstakels, werd hij Rome's eerste keizer onder de naam Augustus.
Maar met de grote macht komt ook de bedreiging dat alles naar je hoofd stijgt. en velen zijn hierdoor gevallen. Dit is de reden dat grote leiders oorlog voeren vermijden als een manier om macht en glorie te bereiken. Militair theoreticus Carl van Clausewitz zegt hierover; "oorlog, is een daad om onze vijand te bedwingen onze eigen wil op te leggen." Dat zou de enige rechtvaardiging moeten zijn.. Het moet geen machtsvergrijp zijn, iets dat leidde tot de demise van Napoleon.
In 1812, wilde Napoleon de Russische tsaar een lesje leren. Hij zou de leiding nemen en plande hiervoor om Rusland snel in te vallen, het leger te verslaan en terug te keren naar Frankrijk in triomf en dat alles voordat de winter zou intrekken. Maar het glorieuze beeld van Napoleon werkte op het slagveld anders uit. Hij jaagde het Russische leger helemaal na tot aan Moscou, alleen om de stad verlaten aan te vinden, en zonder de verwachte voedselvoorzieningen. Met de vorst op hun hielen, was het onmogelijk om voedsel te vinden, en Napoleon moest zijn verlies nemen en zijn leger terugtrekken. De lange weg terug kostte duidende levens.
Was Napoleon niet bekend een superieure strategist te zijn? Zoals de schrijver zegt, "common sense is zoals zuurstof,: hoe hoger je komt, hoe dunner het wordt." Het was duidelijk dat in het geval van  Napoleon (en niet alleen bij hem) de eerdere overwinningen naar zijn hoofd waren gestegen, en dit zou zijn rijk kosten.

Aanpassingsvermogen zorgt voor stabiliteit. Je zou denken het hebben van gehoorzame volgers een teken van sterk leiderschap is. Maar wanneer deze die je orders opvolgen een homogene groep zijn met een niet aarzelende toewijding, dan kan het ook een vorm van zwakte betekenen. Want het is dit precieze scenario dat kaarthuizen heeft gebouwd in sommige maatschappijen, waar een kleine vorm van weerstand zorgde dat het met de grond gelijk gemaakt werd.
Dit is precies wat er gebeurde met de Europese kolonisatie van Amerika., waar het leiderschap van de Britse kolonies meer aangepast bleek, en daarvoor meer stabiel dan hun Spaanse tegenpartij.
Toen Elizabeth I de leiding had over de Amerikaanse kolonies in de late zestiende eeuw, had ze een vrij relaxte benadering en zou desgewenst delegeren wanneer het noodzakelijk zou zijn. Het resultaat was  dat hun onderdanen actief betrokken waren met de lokale bevolking van de koloniale bezetting en waren in afstemming met de beslommeringen van elk individuele dorp of stad. Dit leidde tot een diverse en aanpasbaar regeringssysteem, dat gereed was om veranderingen te maken die paste bij de unieke problemen van de locatie.
En dan was er Philips de tweede van Spanje (die was op zes maanden na alle 43 jaren van zijn regering in oorlog), die zijn kolonies op een strikte en uniforme manier leidde - dan wel een soort van aanbidding die uitgevoerd werd, dan wel als een stijl van regeren. Ten tijde van zijn regering zei men dat iemand vanuit Lima, naar Mexico kon reizen en zich thuis zou voelen.
Met het Spaanse rijk dat zo homogeen en on-aanpasbaar was, betekende dat het minste teken van rebellie, weerstand of tegenslag als en lopend vuur zich door de koloniën zou verspreiden.
Terwijl wanneer er een probleem in de Britse koloniën opkwam, het nauw afgestelde leiderschap klaar was op het op te lossen voordat het zich zou kunnen verspreiden.
Dit aanpasbare leiderschap betekende ook dat de VS in goede vorm was om zich te ontwikkelen nadat het onafhankelijk werd. Door de complexiteit van hun systeem van leiderschap, de vele lokale regeringen die functioneerden, waren al opgesteld voor het begin van de onafhankelijkheid, en dat was een reden waarom de VS de enige natie in Amerika werd die capabel was om succesvol de oude machten uit te dagen.
Daartegen stond dat het uiteenvallen van het Spaanse rijk een gevaarlijk machtsvacuüm in Zuid Amerika achterliet. De Spaanse ijzeren vuist werd zo hard gebruikt, dat de lokale koloniën geen enkele ervaring hadden met regeren. Siman Bolivar, de Venezolaanse revolutionaire leider, noemde dit, politiek onvolwassenheid, die was veroorzaakt door de Spaanse heersers..Het heeft ervoor gezorgd dat het continent gefragmenteerd bleef nadat het onafhankelijk werd, in plaats van een united states van Latin America. zoals hun buren in het noorden.

Teveel focus op kortetermijnwinst kan tegen langetermijnwinst werken.
Na deze historische analyse komt de schrijver in het laatste hoofdstuk terug op de vraag of leiderschap nu echt zo eenvoudig is zoals de twee categorieën stellen in het model van Berlin.
Nee natuurlijk. In de werkelijkheid zitten de meeste leiders ergens in het midden tussen beide uitersten. De geschiedenis laat zien dat  de best uitgeruste vos-achtige strategen toch het zicht kunnen verliezen op hun opties en egel-achtige fouten kunnen maken. Dit gebeurt vooral wanneer leiders teveel op korte termijn focus leggen en wanneer dat ten koste gaat van de langere termijn blik.
Het is een fout die onverwacht een toekomstige vijand kan sterken. Gedurende de WOI bijvoorbeeld, overtuigden de VS en hun geallieerden Rusland om in het conflict te blijven. Als resultaat werd zo de bolsjewieke weerstand gevormd die een succesvolle revolutie opzette in 1917. Een groot deel van hun succes was dat Russische leiders verzwakt waren geraakt door de oorlog.
Na de revolutie, leidde de VS door Herbert Hoover, een supportprogramma voor de Russische regering dat de natie hielp om de hongersnood te overleven in 1921/22. De VS steunde ook Stalins vijfjarenplan, dit leidde snel tot de vorming van zijn natie tot wereldmacht door complete fabrieken te exporteren naar het land. Inclusief die fabrieken die opereerde met Henry Ford state-of-the-art productie technieken (in de late jaren twintig was Rusland de grootste importeur van Amerikaanse goederen).
Ironisch genoeg, leidde dit tot de koude oorlog waarin de sovjet unie de eerste vijand van het westen werd. En dit is waarom een slimme leider altijd lange termijn resultaat in de gaten moet houden en daarmee conform moet handelen.
Franklin D. Roosevelt's strategie om met de SovjetUnie te onderhandelen was meestal gericht om de macht van Nazi Duitsland en het imperiale Japan te verzwakken.  Door haar geografische positie, was het vitaal van belang dat Rusland als een wig - en niet als een brug - tussen beide naties zou fungeren.
Met dit in gedachten zag FDR in 1933 de waarde in het herkennen van de USSR als een nieuw land, omdat ze hen in de toekomst misschien wel als geallieerde zouden kunnen gebruiken.
Met zijn lange termijnstrategieën, werd FDR niet verrast toen Hitler en Stalin een non-agressie-pact tekenden in 1939. Want ze waren beiden namelijk Egels. Door verder dan de initiële overeenkomst te kijken zag hij dat de toekomstige leiders  door gebrek aan respect tussen de twee singleminded leiders tot een uiteindelijke ineenstorting zou leiden. En zo gebeurde, het stortte in. En wie was er om de USSR met open armen te ontvangen wanneer dit zou gebeuren. FDR.
FDR is een ander voorbeeld van een leider die evenwicht zoekt tussen de vos-en egel karakteristieken. Hij had zijn strakke, enkelvoudige (one-track) plan om Duitsland en Japan te neutraliseren, maar hij gebruikte een variëteit aan kleine vosachtige manoeuvres om zichzelf dichter naar dat doel te bewegen.

Conclusie. Er is geen echte formule om een echte leider te worden, maar de (westerse) geschiedenis laat veel voorbeelden zien waar leiders focus houden op een groot einddoel terwijl ze verschillende opties zoeken om dit doel te bereiken. Ze blijven flexibel zodat ze rond en door onvoorspelbare situaties kunnen navigeren, zonder dat deze potentiële problemen hun voortgang ontspoort...

--
2018/07/de-vos-en-de-egel

Reacties

Populaire posts van deze blog

Typisch Spaans: Balay

Voorbij goed en kwaad (Nietzsche)

Begraven of cremeren?