Mathijs tegenover Alex

Een vraag die me al heel lang bezighoudt is wat nu de beste beleggingsmethode is, en dan vooral als het gaat om de verschillen top-down versus bottom-up. Waar heeft een aandelenbelegger meer aan: aan bedrijfseconomische of aan macroeconomische inzichten?

Aangezien ik met deze vraag al worstel sinds ik me amateuristisch met beleggen bezighoud en ik dit methodisch verschil al bij een grote fondsbeheerder ben tegengekomen besloot ik me direct in te schrijven voor een  presentatie van een bekende econoom (Mathijs) die door alex georganiseerd werd in Marbella, Spanje.

Zonder dat ik het op dat moment besefte stonden twee beleggingsvisies lijnrecht tegenover elkaar: Mathijs met zijn macro-visie, alex (vermogensbeheer) met haar bottom-up benadering die afkomstig is (of raaklijnen heeft met) de methode van Syb van Slingerlandt.
Zelf ben ik ook geneigd naar een bottom-up benadering. Ik denk dat bedrijven en jaarverslagen een schat aan informatie opleveren en dat koersen van aandelen dan ook veel signalen afgeven over de stand van de economie. Maar daar gaat het nu niet om.

De presentatie was allereerst een groot succes. Mathijs bleek een zeer relaxe spreker met een groot inlevingsgevoel en wist het publiek (jullie zijn allemaal ex-ondernemers, toch) goed te betrekken in zijn verhaal. Een macro-econoom, gepromoveerd al werd niet duidelijk waarin, en die zijn carriere begonnen was bij het maandblad FEM, zoals hij vertelde: "dat werd overgenomen door Elsevier die het direct kapot maakte." Een betoog begon dus met economie in de vorm van bedrijfseconomie. En met de nodige humor. "Ze wilden alleen het addressenbestand" en ... "ik ben niet kwaad". Mathijs weet perfect te timen, bijvoorbeeld wanneer hij een grafiek laat zien en het thema onroerend goed bespreekt laat hij ter afsluiting vallen "dat was het moment waarop ik mijn huis kocht". Hilarisch, ter lering en de vermaak, beter kon het dus niet.

Inhoudelijk kwam impliciet ook cultuur aan bod, waardoor ik nog enthousiaster werd. Niet had hij een manier gevonden om toepasselijke kunststukken als achtergrond en introductie voor zijn themas te gebruiken ("kijk maar op het rijksmuseum punt nl en vervolgens op kunststudio. Mag je commercieel gebruiken"). Maar ook kwam cultuur impliciet ter sprake als het ging om de angsten van de Duitsers (voor inflatie) en de Amerikanen (deflatie). Bij de eerste was deze angst vooral institutioneel ingegeven door de Deutsche Bank. Maar toch. Zelfs peer-pressure kwam aan bod.

In chronologische volgorde ging de presentatie over de crisis, over het stadium waar we nu aangekomen zouden zijn en Mathijs doorspekte zijn verhaal met vragen aan het publiek. "Denkt u dat de crisis voorbij is of nog niet?" Velen antwoorden instemmend, anderen niet en mijn buurman - ook een Hans (wat ook een cultuurindicatie is van het leeftijdsniveau want de naam Hans is onder jongeren nauwelijks meer in gebruik) voegde er de vraag aan toe: hoe kan de crisis afgelopen zijn met zo'n hoge werkloosheid? Over dat probleem, en vooral de vraag of werkloosheid op een structureel hoger niveau zou kunnen uitkomen na de crisis kwam niet meer ter sprake. Logisch, gegeven het groot aantal andere onderwerpen.

Volgens de grafieken en macro-economische analyse van Mathijs was de crisis ten einde of in ieder geval op zijn retour. De Nederlandse economie groeide weer, weliswaar minder en hij liet zien dat het BBP-niveau een stuk lager was en gaf daarmee inzicht in de beleidsproblematiek van de regering. "Veel mensen houden zich nog vast aan een BBP-cijfer van voor de crisis, maar dat is irreeel en dus zijn die bezuinigingen nodig, omdat er minder inkomsten zijn." Daar had niemand een vraag over.

De Spaanse rente was ook op een (acceptabel) niveau gekomen van voor de crisis en de econoom zette de tijd stil ten tijde van de zomer van 2012. We kregen een grafiek van de Spaanse rente "die op zijn top stond" (maar impliciet komen we hier het eerste manco van de macro-economie tegen, omdat je deze top pas achteraf kan zien op de grafieken). Mathijs gaf ons toen aan wat het belang was van de legendarische woorden van Draghi. "i'ĺl do whatever it takes..." en vooral dat nooit iemand (zoals Trichet) voor hem die retoriek had gebruikt. Daarom was het zo succesvol.*
Hij gebruikte de metafoor van de kapitein op een schip in noodweer en die zou beweren tegen zijn bemanning of eigen het publiek, "nou ik weet niet wat ik zal doen en of dit gaat werken." Nee, deze kapitein was vastbesloten. (Algemene) economen die opgegroeid zijn met speltheorie herkennen dit mechanisme. het lijkt sterk op bluffen, maar wanneer de andere partij niet zeker weet of het wel of niet bluf is kan hij beter oppassen! Daarom was dit niet eerder voorgekomen en kon Soros tegenover de BoE zijn gang gaan. De ECB is echter toch van een ander kaliber.

"En de Spaanse rente daalde sindsdien." Voor beleggers het moment om in Spaanse aandelen te stappen (dat zei hij er niet bij, maar dacht ik). Nu is misschien het moment om eruit te gaan. BBVA daalde (-8%?) tijdens de presentatie door de problemen in Argentinië en de "prima del riesgo" zal wel niet nog lager worden... Maar dit is een zijspoor.

De storm van de crisis ging liggen en ook de presentator zelf gaf toe "dat hij heel pessimistisch was geweest." Het instapmoment voor beleggers was dus toen de BBP-groei maximaal negatief was (2009).

Toen kwam de PMI ter sprake. Deze worden gepubliceerd oor Markit en "voorspellen de conjunctuur". Een PMI boven de 50 geeft groei aan en 55 of hoger mag dus als positief worden gezien. Zo kregen we een weliswaar met lichtgroene balkjes (de verwachting) inzicht in de groei, nog beperkt maar wel positief! Als kunstwerk kwam toen Alva met zijn tiende penning ter illustratie van de Nederlandse druk om te bezuinigen. 10, 12 miljard extra bezuinigingen "waren nodig." Toch is Mathijs er niet geheel mee eens omdat hij liever had gehad dat de overheid wat meer werd afgeslankt. Een discussie die ook hier in Spanje speelt: de btw neemt toe, maar het aantal chorrizos (een denigrerende term voor "overheidsfunctionarissen" die bekend staan om hun lager productiviteit) blijft in omvang gelijk.

De grafiek van de conjunctuurcyclus volgde, met China al weer richting de top, en op achterstand de VS, GB en nog verder achtergesteld de Eurozone. "Maar dat levert dus een kans op," voor verdere groei en hier maakte de spreker een link naar het huidige beursklimaat. De vraag is hoeveel van deze kennis (van conjuncturele opgang) al in de koersen verdisconteerd zit?

Mathijs, en dat konden we ook al op 't FD lezen (schrik niet dit is een positief bericht) is positief als het gaat om de crisis. Toch zijn er ook gevaren:

Een. De credit crunch. de kredietverlening aan banken komt maar niet op gang. Ook hier een cultuurelement, want dit is typisch Nederlands.In de VS zijn ondernemers veel minder afhankelijk van bankenkrediet.
Twee. De afbouw van het monetaire experiment (van voornamelijk de FED, maar ook ECB en niet te vergeten Japan). De nadruk ligt hier op "experiment" ook de "forward guidance" van "we houden de rente lang op een laag niveau" is vol van risico's, want "Centrale bankiers hebben een timings probleem. Ze zijn of te laat of te vroeg." Dat vond ik een zeer sterk argument dat ik dan wel niet eerder zo had gehoord of me had laten beseffen. Sterk, en voor beleggers een essentieel inzicht om rekening mee te houden. Een soort zichtbare hand, die zich een keer gaat overspelen.
Drie. De bankenunie als onderdeel van de eurocrisis en o.a. de vicieuze cirkel van Spaanse banken die Spaanse schuld opkopen...
Vier. Het inflatie / deflatiedebat. Vooral dit laatste kreeg veel aandacht, en dat bleek ook typisch een gevoelig onderwerp. Er kwamen vele reacties. Volgens Mathijs kan je de uitkomst niet weten. Hij refereerde aan bovengenoemde beleidsdilemma van de CB's (te vroeg of te laat inspelen) maar de inflatie van nu rond de 1% vraagt attentie.

En zo kwam goud (en Willem ter sprake, ("ja wel een vriend, Nee, ik ben het niet altijd met hem eens"). Volgens Mathijs is goud puur speculatief. "Je moet altijd maar weer een andere gek vinden die het voor een hogere prijs wil kopen." Er waren geen vragen!

Nog een cultuurelement kwam ter sprake bij het thema deflatie. "Ik maak die fout ook wel eens door te spreken over - geld in de economie pompen." En ook het "alles wordt goedkoper" en "consumenten gaan wachten met besteden," klopt niet. Deflatie, kregen we te zien was een resultante van een afnemende productie, die leidt tot werkloosheid, lagere lonen, lagere prijzen en dalende investeringen (zoiets, ik kon de figuur niet precies zien). Hoe het dus zat met die hoge werkloosheid en mogelijke deflatie werd niet duidelijk. Ook het Japan-scenario kwam ter sprake, maar daar hoefden we niet bang voor te zijn.

De oorsprong van angst zat - volgens een nieuwe grafiek - mogelijk wel in het beleid van de Fed. De titel van deze sheet luidde: Aanval op deflatie leidt tot ongelukken. Dit is de VS met eerder genoemde cultuur ten tijde van Greenspan en resulteerde in het Greenspan patroon: crisis (Azie in '98, dotcom in 2000 en Lehman in 2008) "leidt tot"; rente op nul en vervolgens ontstond er een koersexplosie (bubble) die later implodeerde. Niet zozeer een VS cultuur want Paul Volcker deed nog het omgekeerde. Was Greenspan puur reactief t.o.v. zijn voorganger, toen hij vlak voor de 1987 crisis aantrad?
Zeer geestig was MB's vinding van de psychiater: "die zou wel weten wat er met deze (VS) patient aan de hand was." Op de kunstzinnige achtergrond zagen we Icarus die zijn vleugels verloor door de hitte van de zon.

We zitten dus nu aan de "leiband" (nog een kunststuk) van Bernanke . Als kort intermezzo kregen we toen te horen dat de beurs op 394 punten (nagerekend, min 2,5%) stond.

Ook was het geen overbodige luxe dat we nog attent werden gemaakt op het feit dat QE of monetaire verruiming geen geld toevoegt aan het systeem. "geld is pas geld wanneer banken het lenen aan particulieren of bedrijven." In mijn woorden is QE een vorm van financial engineering waar kort- en langlopende leningen uitgewisseld worden. Ook hier is nog wel meer over te zeggen, vooral het feit wat die beurs dan precies doet stijgen, maar de presentatie liep al uit, overigens met duidelijke impliciete toestemming van het aandachtig luisterende publiek.

Hier stopte de overwegende macroeconomisce insteek en kwamen er wat meer fait-divers aan bod. Onder de titel "apenhersenen" ging MB meer als journalist in op het verschil tussen beleggen en speculeren aan de hand van een grafiek waarin de Buy-and-hold-belegger (BaH) vergezeld werd door twee andere beleggers die elk één dag uitkozen om niet in de markt te zitten. Diegene die de slechtste dag wist te ontwijken deed het vier keer beter dan BaH, de andere die de beste dag miste kwam vijf keer lager uit met zijn rendement. Een belangrijke les. "Apen kunnen stokken gooien, maar weten niets van statistiek (en dus van beleggen)" Zo kwamen ook nog wat behaviour finance elementen aan bod.

Ik was toen al lang en meer dan tevreden met de presentatie en begon me af te vragen hoe het nu zat met mijn vraag: moet ik nu een macro-economisch model aan mijn systeem toevoegen of houd ik het op puur bedrijfseconomische analyse naast technische analyse natuurlijk?

Dit antwoord kreeg ik impliciet van Kaspar de directeur van alexspanje. Hij merkte wel dat hij een spreker uit het andere kamp had uitgenodigd en waar het publiek ook nog eens zeer enthousiast over was. Aan de hand van de vraag "zijn aandelen nu duur" zette hij zijn visie uit op aandelen-beleggen. En die visie heeft natuurlijk alles te maken met alex vermogensbeheer. Ik had zelf al eens gelezen dat deze methode gebaseerd is op de aandelen selectie van eerdergenoemde Syb en ben er zelf van gecharmeerd. Hierbij ging hij in op de koerswinst-verhoudingen om het aandelen selectieproces en de vraag inzichtelijk te maken. Hij gaf een voorbeeld met de aandelen Volkswagen ten opzichte van USG en vroeg het publiek welk aandeel "duur" genoemd" mag worden. Met een koers-winst over 2014.

In detail kan je hier nog wel een discussie over voeren, want juist die KW over 2014 is afhankelijk van verwachtingen. Los van het feit dat het ene bedrijf duurder is dan het andere kan het zo zijn dat de hele verwachting over 2014 weggevaagd wordt door een nieuwe China, of Emerging Market-crisis. Juist het aandeel volkswagen namelijk is sterk gegroeid door China waar nu de risico's zitten. Een andere macro-econoom Kees de Kort vertrouwt die Chinese cijfers voor geen cent.

En daarom - snel afsluitend - denk ik dat je als bedrijfseconoom (dat ik niet ben) beter zal kunnen beleggen dan als macro-econoom. Deze eerste zal namelijk eerst naar de winst- en koersontwikkeling van een aandeel als Volkswagen kijken en afleiden waar het heen gaat met de sector en de economie, o.a. door China. De bedrijfseconoom - verzin ik erbij - zal misschien ook net iets meer realiteitszin hebben als het gaat om aandelen.

Dus, mijn conclusie is dan ook beter bottom-up dan top-down, maar het kost wel het nodige huiswerk, of je moet alex vermogensbeheer (!) inschakelen. Hoewel ik deze presentatie voor geen goud had willen missen, denk ik toch "Laat die macro-economen maar lullen." Doe je huiswerk, lees verslagen en kijk naar de koersontwikkeling, dan zie je wel welke kant het opgaat.

-- dec 2015
* - de kracht van de woorden van Draghi lijkt nu ca. drie jaar later te zijn uitgewerkt na een eerste QE verlaging depositorente en verlenging van het opkoopprogramma...

Reacties

Populaire posts van deze blog

Typisch Spaans: Balay

Voorbij goed en kwaad (Nietzsche)

Begraven of cremeren?