Wat is de grens tussen praktische filosofie en gewone filosofie?

 Ik was nog geabonneerd op een nieuwsbrief van een praktisch filosoof, als uitloper op een project over coaching (irrationaliteit) en ik had die nieuwsbrief nooit opgezegd. De vorige week kreeg ik nog een goede tip over een boek dat ik nog niet gelezen had, maar wanneer ik een boek nog niet ken, voel ik onterecht dat het misschien goed is en dat ik te weinig onderzoek heb gedaan, maar dat is een persoonlijke bias. Je kan gewoon niet alles weten.

Maar wat moet je nu wel en niet weten? en waar ligt de grens tussen gewone filosofie en praktische (meer levensgerichte) filosofie?

Die grens, merkte ik, ligt bij de onderstaande case, die ik dit keer [september '24] kreeg toegestuurd:

Podcast-tip: 'Who trolled Amber?' 

Deze podcast deed mijn rotsvaste overtuiging in het kritisch denkvermogen nogal wankelen. Want, als je je eigen denken niet meer kunt vertrouwen, wat heb je dan nog?
Johnny Depp en Amber Heard; waarschijnlijk heb je íets meegekregen over hun scheiding en de bijbehorende lawsuits. 
Voordat je afhaakt en denkt 'dit interesseert me niet, wat moet ik hiermee', wacht nog even. ...het interesseert me geen drol ... ook Johny Depp en Amber Heard niet Die hele scheiding, rechtszaken; het kan me gestolen worden.

Het idee van een podcast over Amber Heard (de ex van Johnny Depp die hem beschuldigde van mishandeling) sprak me dan ook niet meteen aan.  Maar; deze podcast is fantastisch...
In 6 korte, vlotte afleveringen leer je, door de kapstok van Amber Heard, hoe de online wereld op zijn duisterst in elkaar zit. En hoe dat ook jou raakt.  Op het eerste gezicht lijkt het klip en klaar; een echtpaar gaat uit elkaar, ze klagen elkaar aan. Hij wint, zij verliest.  Maar: zij wordt gevierendeeld online, op social media. ... Wat nou als blijkt dat zíj eigenlijk het slachtoffer is van een zeer geraffineerde online campagne? Wat als blijkt dat veel van de dingen die wij online zien, gefabriceerd zijn door trolls en bots? Wat als het zo is dat mensen met geld de publieke opinie kunnen manipuleren en bepalen, door achterdeurcampagnes die zéér succesvol blijken?
Waarom moesten online trolls juist háár hebben?
Daar blijkt een verrassende -ook politieke - agenda achter te zitten.
Dat fenomeen is niet nieuw ... Deze podcast duikt diep in de krochten van het internet en leert je hoe subtiel én allesomvattend online manipulatie kan zijn. Daarnaast is-ie ook gewoon goed gemaakt en makkelijk te volgen.

 

Maar waarom is dit juist een stap over de grens van gewone filosofie? Waarom besluit ik deze podcast niet te beluisteren en die van Zizek, die misschien ook op de rand ligt, wel?

Omdat de waarheidsvraag, waar het hier onder andere over gaat en wat een aanknopingspunt zou kunnen zijn met (gewone) filosofie, gaat over Hollywood en acteren. Dat als basis. Daarnaast gaat het over nieuwe media en macht, maar dat ligt daar niet ver vanaf. Het verhaal van Depp en Heard mag me gewoon niet interesseren, omdat  er geen algemene waarheid uit te destilleren valt. Het is te specifiek voor de acteursomgeving. Wat uniek is in die wereld is dat een stel bij elkaar blijft (zoals het verhaal van Joan Woodward en Paul Newman. Dat is nieuws, de rest is puur tijdloze kennis van human interest dat door de eeuwen heen niet veranderd is: machtige man wint over verliest van machtige vrouw. Of het verhaal van een scheiding in duizenden varianten, te beginnen met Kramer versus Kramer die ook het scherm heeft gehaald. niet voor niets is van deze scheiding ook een Netflix-serie gemaakt.

 

Zou ik daar naar kijken en niet naar de podcast luisteren? Waarschijnlijk omdat Netflix ontspanning is, podcasting = werk.

 

Je zou hier ook het model van Aanklager, Dader en Slachtoffer kunnen zien. Wie is slachtoffer en wie is dader of aanklager, maar dan blijft het in de persoonlijke sfeer.

Ik zocht ook naar het idee van filosofie algemeen en dan pragmatisme specifiek, ik vroeg het aan AI* wat daar nu nadelen van kunnen zijn, en kwam met een hele lijst:

• Oversimplificatie: Praktische filosofie kan soms complexe problemen te veel simplificeren, wat leidt tot oplossingen die niet volledig ingaan op de nuances van een situatie.
• Striktheid: Een strikte naleving van een bepaalde praktische filosofie kan leiden tot rigiditeit, waardoor het moeilijk wordt om zich aan te passen aan nieuwe informatie of veranderende omstandigheden.
• Conflict met persoonlijke waarden: Praktische filosofieën kunnen conflicteren met de persoonlijke overtuigingen of waarden van een individu, wat leidt tot intern conflict of ontevredenheid.
• Verwaarlozing van theoretische aspecten: Alleen focussen op praktische toepassingen kan leiden tot verwaarlozing van theoretische overwegingen, die diepere inzichten kunnen bieden in menselijk gedrag en ethiek.
• Culturele beperkingen: Praktische filosofieën kunnen geworteld zijn in specifieke culturele contexten, waardoor ze minder toepasbaar of relevant zijn in verschillende culturele settings.
• Potentieel voor misbruik: Praktische filosofieën kunnen worden misbruikt om onethisch gedrag of beslissingen te rechtvaardigen, vooral als de onderliggende principes niet kritisch worden onderzocht.
• Afhankelijkheid van context: Wat als praktisch wordt beschouwd, kan sterk variëren, afhankelijk van de context, wat kan leiden tot inconsistenties in de toepassing.
• Gebrek aan universaliteit: Praktische filosofieën bieden mogelijk geen universeel toepasbare oplossingen, omdat wat in de ene situatie werkt, niet per se in de andere situatie hoeft te werken (bron: GPT-4o).

Ik ben er nog niet uit, wat het hier is wat me nu raakt om mijn weg naar inzicht en kennis. Filosofie heeft tien thema's las ik van een filosoof en twee daarvan gaan over het Leven en over het Zelf. In hoeverre is het leven van filmsterren in Hollywood exemplarisch? Dat blijft denk ik toch de vraag. Ik zit op dit moment een groot filosofisch blog te bestuderen en daar denk ik soms ook dat veel vraagstukken niet zozeer filosofisch van aard zijn, maar gewoon een cultuurprobleem (sociologie, antropologie) aanstippen. Of gewoon toch het terrein is van psychologie.

--