Via een tweet kom ik op deze biografie, waar deze historicus een samenvatting over schreef:
Op 20 juli 1995 stierf de Belgische econoom Ernest Mandel (1923-1995), een onvermoeibaar maar ook onverbeterlijk gelovige in het marxisme. Het wrede bolsjewistische experiment in de Sovjet-Unie schokte zijn marxistische geloof allerminst. Evenals zijn held Leo Trotski was hij een criticus van het Sovjetregime, dat het marxisme zou hebben verraden. Zelfs na de val van de Muur, toen menig al twijfelende marxist genezen werd van dit geloof, zocht Mandel nog naar ‘vernieuwing’ van het marxisme. Zijn leven werd in 2007 adequaat beschreven door biograaf Jan Willem Stutje, die echter terugschrok voor de voor de hand liggende conclusie dat dit een leven van vergeefs streven is geweest – vermoedelijk omdat hij teveel sympathie koesterde voor dit onvruchtbare denken. Naar aanleiding van zijn boek Ernest Mandel, rebel tussen droom en daad schreef ik eens onderstaand artikel.
Nieuwsgierig naar een verhaal waar die econoom dan zo fout kon zitten, probeerde ik iets meer inzicht te krijgen in deze econoom. Al snel vond ik een website speciaal over zijn werk en leven: ErnstMandel.org.
...
Toen ik echter verder wilde gaan met mijn verhaal, lag de website uit de lucht:
- Website niet beschikbaar / Deze site is momenteel geschorst. / De gegevens werden doorgestuurd naar de beheerder.
Vreemd.... Ben ik toch wel benieuwd (geworden) wat hier speelt.
Op wikipedia is [hier staat hij als "Filosoof" te boek] wel een slot te vinden:
"In 1972 publiceerde hij Het laatkapitalisme: Proeve van een marxistische verklaring, dat als zijn hoofdwerk wordt beschouwd. De Vrije Universiteit Berlijn accepteerde het als een proefschrift en verleende hij er de doctorsgraad voor. Intussen had hij naam gemaakt als denker van de generatie van '68. Dit maakte hem voor diverse regeringen een verdachte figuur: in 1969 weigerden de Verenigde Staten hem de toegang en toen hij in 1972 zijn proefschrift wilde verdedigen te Berlijn, wees West-Duitsland hem uit zodat de ceremonie te Brussel moest plaatsvinden.
Mandel bleef altijd geloven in de mogelijkheid van revolutie. Hij verwelkomde (met enige reserves) de glasnost en perestrojka in de Sovjet-Unie en hoopte dat de omwentelingen in Oost-Europa rond 1990 een democratisch socialisme zouden brengen. Al in de jaren 80 waarschuwde hij voor de schuldenberg die zich in het kapitalistische westen werd opgestapeld. Hij overleed in 1995 te Brussel aan een hartaanval.
[Hij] werd bekend als een popularisator van het marxisme, vanwege zijn boeken over het laatkapitalisme en de langegolftheorie, en vanwege zijn actieve rol in de leiding van de Vierde Internationale, en de Belgische afdeling ervan, de Revolutionaire Arbeidersliga (RAL), de latere Socialistische Arbeiderspartij (SAP). Buiten het trotskistische milieu was zijn invloed merkbaar in de kring van neomarxisten rond de New Left Review. In Nederlandse universiteitssteden was zijn "Inleiding in de marxistische economie" (1964) bij linkse studenten zeer populair als eerste inleiding in het marxistisch denken.
Binnen de economische wetenschap was Mandel een exponent van de hedendaagse golventheorieën. In combinatie met onder meer zijn visie op de tendentiële daling van de winstvoet heeft Mandel een belangrijke plek ingenomen in het debat destijds. Ook was hij een drijvende kracht achter de voortdurende uitdieping van de arbeidswaardeleer, en trachtte hij nieuwe visies over waardecreatie, zoals die van Robert Langston [die op WP niet verder uitgewerkt is, en ook niet te vinden is op internet], te populariseren (https://nl.wikipedia.org/wiki/Ernest_Mandel).
Waarom vraag ik me af, geloven juist de marxisten in de lange gold theorie. Zit hier ene Russisch idee achter, want die theorie komt ook voor bij Kondratieff?
De historicus eindigt met:
- "Het meest grotesk bleek zijn communistische geloof in 1980, toen in Polen onder leiding van metaalarbeider Lech Walesa (foto) een staking uitbrak op de scheepswerf in Gdansk. Die staking was gericht tegen het communisme. En nog had Mandel niets in de gaten: hij hoopte dat de stakers een beter, ‘trotskistisch’ socialisme zouden nastreven. Toen het communisme ten onder ging, bleek het failliet van dit revolutionaire leven, dat op niets was uitgelopen. Het wordt helder beschreven door biograaf Jan Willem Stutje, die echter nooit de harde en enig mogelijke conclusie uit zijn biografie durft te trekken: dit was een leven van vergeefs streven."(bron: https://wimberkelaar.wordpress.com/2020/07/20/een-leven-van-vergeefs-streven-de-eindeloze-illusies-van-ernest-mandel/)
Over de lange golven (en relatie met het marxistische denken), wil ik meer weten.
"Voor zover er tijdens een bepaalde “lange golf” een hegemoniale kapitalistische mogendheid bestaat, zal haar papiermunt (later: papiermunt en bankgeld) “zo goed als goud” zijn, hetgeen de wereldmarkt verruimt en een langdurige expansie stimuleert. Maar in zover geen enkele kapitalistische mogendheid zulke onbetwistbare hegemonie uitoefent, zal haar papiergeld niet meer als internationaal betalingsmiddel ongerept blijven, zal een groeiende graad van wanorde het internationale muntstelsel kenmerken, zullen handelsoorlogen plaatsvinden enzovoort. Al die verschijnselen remmen de economische expansie af." (https://www.marxists.org/nederlands/mandel/1991/1991langegolven.htm)
--
Reacties