Stap voor stap (in gesprek met Steinbrück)
Helmut Schmidt staat mij eigenlijk te ver weg in de zin dat ik bewust meegemaakt heb, want Schmidt was Bondskanselier van 1974 tot 1982. In zijn (auto)biografie, Der Lotse (de loods), staat op de cover het volgende:
- Geen enkele andere politicus haalt zulke hoge kijkcijfers voor zijn televisieoptredens, en niemand verkoopt zoveel boeken als hij. En hoewel zijn kanselierschap (1974 - 1982) lang geleden is, is zijn mening nog steeds in trek bij de politiek en het publiek. Als Schmidt spreekt, luistert de natie. Schmidt belichaamt de Duitse deugden en ondeugden, zoals niet hard werken, discipline, plichtsbesef aan de ene kant, onderdrukking van schuld en onderdrukking van gevoelens aan de andere kant. Hij is de ultieme Duitse bondskanselier en, niet toevallig, de favoriet van de Duitsers. Martin Rupps vraagt naar de redenen die Helmut Schmidt tot de constante piloot van de Duitse politiek maakten. Het resultaat is niet alleen een portret van een bijzondere man, maar ook dat van zijn generatie, de ‘oorlogsgeneratie’, die de machtigste blijkt te zijn in de geschiedenis van de Bondsrepubliek.
Mij gaat het om het profiel van een politicus en misschien is het wel goed dat ik de persoon niet qua ervaring kan plaatsen.
In Zug um Zug heeft Schmidt een gesprek met zijn minister van Financien, Peer Steinbrück. Daar schets ik het volgende verhaal uit.
Het boek bestaat uit een aantal opvolgende hoofdstukken zonder verdere structuur en het begint met de wereldpolitiek: globale verschuivingen. Andere hoofdstukken zijn:
- eerst het land dan de partij
- willen winnen
- in de wervelstorm van de internationale financiële crisis
- Wat ist zu tun?
Waar het mij vooral om ging, qua productiviteit, was het hoofdstuk: politiek als beroep.
Maar toch volgt hier een algemene bloemlezing, nadat ik mijn indruk over het boek algemeen onder worden probeer te brengen. Op de kaft staat een label met Spiegel Bestseller, en in het verhaal wordt duidelijk dat Hemut Schmidt een auteur is die veel gelezen en wiens boeken dus veel verkocht worden. Daarmee zie ik dit product ook een beetje als een marketinginstrument. Echt pittige onderwerpen kom je er niet in tegen, maar toch wel meer het typisch Duitse Bildung gedreven verhaal (zoals in de opmerking dat, Hugo de Groot als de voorlegger van het volkenrecht en Kant die deze ontwikkeling fundament gaf...) met ogenschijnlijke diepgang. He, hier kan ik nog wat van leren, bv. van het verhaal over de joden die 2500 jaar geleden door Nebukadnezar die Jeruzalem innam en de joden naar Babylonië deporteerde, waar ze gevangen werden gehouden.
In globale verschuiving gaat het om de Amerikaanse defensie-uitgaven, het tekort en wat Schmidt als een paradigma-verschuiving nodig acht (voor de Amerikaanse financien). Het ontbreekt aan elke maat en dat was nog in de tijd van Afganistan, en in een tijd richting Obama waar het schuldenprobleem 14 triljard dollar bedraagt (nu: 33 duizend miljard - ca. tien jaar later, meer dan het dubbele). Na de opkomst van China en ook India is de vraag hoe de VS haar rol als werelddirigent [mijn woorden] kan houden. En hij gaat in op een detail dat China in het heetst van de financiële crisis afstand deed van Freddie Mac en Fannie May. Hij ziet China als een maritieme wereldmacht ontwikkelen en kijkt terug in de geschiedenis van het land rond 1500 waar china schepen bouwt met 20,000 soldaten aan bord, puur om te imponeren. China was toen (ook?) het middelpunt van de wereld, Middle Kingdom. Het grote verschil tussen het westen en china is het missionaire element van het westen dat in China ontbreekt. IN hoeverre het staatskapitalisme ook niet privékapitalisme in china is, is de vraag. Was de vraag. Het is nog de tijd waarin het eind van de geschiedenis door klinkt (Fukuyama). Een ander verschil zijn de mensenrechten. In india is het kastensysteem dat nauwelijks veranderd is, ondanks de modernisering en groei van de economie. Hij Haalt Niall Ferguson aan die stelt dat de afgelopen 500 jaren de dominantie van het westen is geweest, waar nu een einde aan gekomen is []. Over vrede... dat heeft weinig met democratie te maken, of met democratisering. Dat is nu duidelijk geworden met Poetin en Rusland, waar in het boek nauwelijks over gesproken wordt. Wel zegt hij dat de Duitsers zowel met Polen als met Russen samenwerken, maar dat de Polen daar mee moeite mee hebben dan de Russen. En nu is duidelijk dat Schmidt weinig visie had op dat punt. Over Poetin zegt hij onterecht dat deze in een honderdjarige russische traditie opereert maar binnen een democratie!
Over Israel heeft hij het over drie oordeelskrachige personen gegeven, Nahum Goldman (gen Israels staatsburger), Moshe Dayan en Jitchak Rabin.
In "Eerst het land dan de partij," vraagt zijn aangeven wat hem tot de SPD bracht. Hij werd gemotiveerd door de figuur van Willy Brandt - van wie dit citaat afkomstig is - die zijn voorbeeld werd (en in 1972 zjn grootste zege behaalde voor de SPD), maar ook door de DDR.
Willen Winnen begint met voetbal en de winst van Borussia Dortmund. Ze praten over Hooligans en stappen over op muziek en de dirigent Leonard Berstein die in Duitsland in festivals optrad. Steinbrueck stapt over op filosofie en Martin Heidegger en Hanna Arendt die een optreden houden en voorafgaand een briefwisseling onderhielden en waar Schmidt, deze lezend, aan overgehouden heeft dat Heidegger een schurk was tegenover haar. De nazigroet van Heidegger komt ter sprake en dan gata het over Habermas. Schmidt begrijpt niets van filosofie zegt hij zelf. Wel wete hij qua stromingen hoe e.e.a. werkt. Habermas is "links" want hij behoorde tot de Frankfurter Schule. Ook las hij destijdsin de jaren zestig, Adorno en Marcuse en vertelt dan dat schrijvers zoals Manès, Sperber, Arthur Koestler, André Gide of Iganzio Silone belangrijker vond:
- Wikipedia - The God that Failed. The God That Failed is a 1949 collection of six essays by Louis Fischer, André Gide, Arthur Koestler, Ignazio Silone, Stephen Spender, and Richard Wright. [1] The common theme of the essays is the authors' disillusionment with and abandonment of communism.
Reacties