Catching the big Fish
Gisteren overleed David Lynch.
.
Catching the big fish las ik in het Spaans, een klein boekje dat ik vond bij de bibliotheek, wanneer ik op zoek ben naar iets nieuws. In die vertaling is het Big veranderd in Gouden, maar de inhoud is natuurlijk hetzelfde, het gaat over mediteren, bewustzijn en creativiteit, zoals David Lynch zelf als ondertitel meegaf. De tekst is uit 2008, en Lynch maakt dan al geen films meer.
Wat mij vooral opviel was het mediteren en zijn hang naar de Upanishads, die ik enkel van naam kende. In de Spaanse uitgave staat het driedelige doel van het boek niet op de cover, dus dat mediteren kwam als een inzicht, en hij omschrijft het wel mooi. Zijn (eerste) vrouw merkte op een bepaald moment op dat hij niet meer zo snel boos werd, of helemaal niet meer kwaadheid uitte. Als dat het product is van mediteren, dan kan de wereld nog wat aan bewustzijn winnen. (dit is ook precies wat hij aan het eind schrijft, als een percentage van de wereldbevolking meer mediteert zal dat een groot effect hebben). Dat is ook gelijk zijn stelling: mediteren verhoogt het bewustzijn, maar verder weet hij het niet te omschrijven. Lynch gebruikt zijn intuïtie maar legt dat niet verder uit, anders dan dat het een soort holistische manier van denken is, waar alles met elkaar te maken heeft en waar gevoel en verstand samen gaan.
De grote vis in het verhaal is het idee. Hij jaagt op grote ideeën en dan moet je niet in een vijver vissen, maar de diepte opzoeken. Zo zou je het "Transcendentale" mediteren ook kunnen zien. Hij mediteert twee keer per dag, ca. een half uur. Door mediteren wordt je meer jezelf, schrijft hij verderop. In eerste instantie dacht hij dat het tijdverlies zou zijn, wat zou het nu kunnen bieden. Hij luisterde naar verhalen over "je innerlijk" opzoeken zonder duidelijk te krijgen wat daar te vinden was. Bijzonder ook is dat hij met het Unified Field uit de kwantum mechanica start, waar die diepte te vinden zou zijn.
Wanneer je hierover nadenkt dan weet je dat het niet meer dan een theorie is, en dat in mijn beleving DL zijn eigen religieuze wijsheid omzeilt, want hij houdt DUS ook vast (attachment) aan een theorie. zelf hecht ik daar geen waarde aan, en het boek is uit 2008, sindsdien is de fysica ook weer verder.
Maar wat zijn nu de grote ideeën en waar zijn die te vinden? In Los Angeles of Philadelphia (de stad van het broederlijke gevoel - Brotherly love). Beide steden vergelijkt hij met elkaar en van LA houdt hij van het licht, dat terwijl Philly donker is, LA altijd straalt. Iedereen is ook een acteur in LA, vertelt hij later. Mij boeit dit enorm, en ik denk na over het verschil tussen LA en San Francisco, de andere grote stand in California. Welke regio is nu belangrijker voor de economie en de maatschappij (van de VS)?
Maar zijn er grotere en kleinere ideeën en hoe zit dat in een film? Over films zegt hij dat iedereen wel begrijpt wat het idee van een bepaalde film is.Ook dat is weer intuïtie. Maar hoe zit dat dan met Twin Peaks? Ik denk juist dat niet iedereen hetzelfde idee daarover heeft en die ambiguïteit maakte de serie interessant, een cult. Over Mulholland Drive - daar begon ik als eerste te lezen - zegt hij dat het een idee voor een serie was, en na een pilot - alles gaat via pilot in die wereld, begrijp ik - werd het niet goed gevonden en moest hij terug naar de tekentafel [mijn woorden]. Lynch begon overigens als schilder. Dat beroep trok hem aan, omdat hij een kunstschilder ontmoette in zijn jeugd, maar verder lees je er niet veel over. Hij maakt een kleine animatie en kwam zo in de filmwereld terecht.
Hij geeft bijzonder weinig weg over zijn leven. In het boek dan.
Biografisch: zijn vader begon als een wetenschappelijk onderzoeker [presbiteriaan] in de agrarische sector, vertelt hij. En zelf was hij maar een gewone jongen. Hij groeide op een een klein dorp en was door het werk van zijn vader altijd in de bossen en die zijn magisch! Later verhuizen we naar Alexandria in Virginia. Op school leest hij het boek, the art Spirit van Robert Henri. [Zie meer over zijn bio, op Wikipedia, in 78 talen!*]
Over zijn boosheid zoals eerder genoemd verbindt hij breder met negativiteit. Depressie en verdriet - en agressie later - zijn elementen voor in een film maar je moet je er zelf van ontdoen. Het is de mens die deze gevoelens en emoties heeft en dat interesseert Lynch, schrijft hij. Negativiteit is als het donker. En dat die donkerheid is de afwezigheid van licht. Doe je het licht aan, dan verdwijnt de donkerheid en dus de negativiteit. Dat licht is het pure bewustzijn. Zelf denkt hij dat alle religies hetzelfde doel nastreven. De stroom naar de grote oceaan.
Over verlangen (desire) schrijft hij dat het als aas is bij het vissen. Vele "hoofdstukken" van het boek die elk nauwelijks een pagina beslaan (zoals dat over Vuur - dat hij betoverend vindt, een enkele zin - wederom, magie, betoverend...), bevatten quotes uit de Upanishads, zoals: "door meditatie realiseert men het onbegrensde. Het onbegrensde is geluk. Er is geen geluk in het kleine." Expliciet zegt hij weinig over spiritualiteit behalve dat Eraserhead zijn meest spirituele film is.
Alle verhalen in het boek zijn te zien als momenten. Zoals dat moment waar hij in Italië, Fellini ontmoet. Ze praatten voor een half uur, waar Lynch vooral luistert waar Fellini over het verleden vertelt. Kort daarna als hij vertrokken is, komt Fellini in een coma waar hij niet meer uit ontwaakt. Kubrick - aansluitend - is zijn favoriete filmmaker en Lolita zijn favoriete film daaruit.
Filmmaken is een kwestie van gezond verstand gebruiken. Blijf dicht bij jezelf, schrijft hij later. Ga niet op je tenen staan: wat je nodig hebt, staat voor je. Hoe meer je films maakt (of iets anders ontwerpt, creëert of bouwt) hoe makkelijk het is, maaaar het is ook moeilijker, want je hebt al iets gedaan en daar moet een vervolg op komen. Succes en falen heb je beide nodig. Het eerst kan je maken, maar ook breken, net als het tweede.
Bewustzijn en mediteren leert hem de wereld te zien en het valt hem op dat kinderen het steeds moeilijker hebben. Ze hebben stress (2008) en hij schrijft over zijn foundation voor Bewustzijn-gebaseerd onderwijs en wereldvrede waarin ze ook kinderen leren om te mediteren. Uiteindelijk heeft hij een sterk idealistische instelling en hoopt sterk op een betere wereld met vrede. Maar ... echt geluk, zit binnenin...
--
* - https://nl.wikipedia.org/wiki/David_Lynch
-- Op de radio (1) een verhaal van iemand die ingaat op het zijn unieke stijl en dat die niet te kopieren is geweest tot nu toe. Die stijl - en dat is bijna niet te vinden bij andere filmmakers, behalve bij Hitchcock - heeft een eigen woord opgeleverd: Lynchiaans, of Lynchian:
"Kenmerkend, herinnerend aan of imiterend van de films of het televisiewerk van David Lynch. Lynch staat bekend om het naast elkaar plaatsen van surrealistische of sinistere elementen met alledaagse omgevingen en om het gebruik van dwingende visuele beelden om een dromerige kwaliteit van mysterie of dreiging te benadrukken. "
- 1984 - Eraserhead is likely to remain his most distinctive, purely Lynchian film.
- 1989 - There are numerous Lynchian touches in the pilot:2002 - Now critics are hailing this dreamlike film noir fable as a return to the vintage Lynchian weirdness of Blue Velvet and prime-time Twin Peaks.
- 2012 - A recurring Lynchian design fetish, these curtains echo the deep blue ones adorning the Slow Club stage. (bron: https://www.oed.com/dictionary/lynchian_adj)
Reacties