Poetin als spion ten tijden van Merkel

De biografe van Angela Merkel, schreef eerder een boek over een spionage-verhaal:

"True Believer beschrijft het leven en de tijden van spionageagent Noel Field uit de Koude Oorlog en, in mindere mate, het leven van zijn vrouw Herta, die beiden standvastig bleven geloven in de idealen en beloften van het Sovjet-communisme, zelfs toen het uit de mode was geraakt. Terwijl ze hun verhaal vertellen, schetst Kati Marton een levendig en enigszins sympathiek portret van het echtpaar. Ze tekent een cast van personages, waaronder Paul en Hede Massing, Alger Hiss, Lawrence Duggan, J. Peters (ook bekend als Sandor Goldberger), Allen Dulles, “Wild Bill” Donovan en Iosif Stalin. Een grote kracht van het boek is Martons succes bij het integreren van deze personages en hun overtuigingen in de context van die tijd. Het resultaat is niet alleen een evenwichtige biografie van Noel Field, maar ook een genuanceerd verslag van spionage tijdens het Rode Decennium en het begin van de Koude Oorlog.

Marton is uniek gekwalificeerd om dit verhaal te vertellen. Net als Field was haar vader een politieke gevangene van de Hongaarse communisten die een tijdlang met Field in dezelfde cel zaten. Later, nadat beide mannen uit de gevangenis waren vrijgelaten, interviewden Martons ouders Noel en Herta, waarmee ze de eer verdienden de enige westerse journalisten te zijn die dit ooit deden. Marton kwam in het bezit van de aantekeningen van haar ouders van dat interview, die, in combinatie met privécorrespondentie van samenwerkende overlevende leden van de familie Field, haar in staat stelden het verhaal van Noel Field uit te werken, zijn motieven te beoordelen en hem op bekwame wijze in zijn tijd te plaatsen.

Net als vele anderen van zijn generatie die zich lieten verleiden door de belofte van internationalisme in Sovjet-stijl, sloot een idealistische Noel Field zich aan bij de communistische beweging, in de overtuiging dat deze in staat zou zijn alle sociale en politieke misstanden van de wereld recht te zetten. In de jaren dertig was het fascisme in opkomst en leek het kapitalisme in verval. Voor Field en anderen van zijn soort bood de Sovjet-Unie van Stalin echter de belofte dat er een nieuwe dag zou aanbreken. Marton schetst het verhaal van hoe Field niet alleen het communisme omarmde, maar uiteindelijk ook een ondergrondse agent werd voor de buitenlandse inlichtingendienst van de Sovjet-Unie. Haar boek vertelt het verhaal van hoe het compromitteren van iemands principes en deze in te ruilen voor onbetwistbaar idealisme, onderwerping, dienstbaarheid en opoffering niet alleen Fields leven ruïneerde, maar ook grote schade aanrichtte in de levens van zijn familie en vrienden.

Marton portretteert Field als een “gevoelige, egocentrische idealist en dromer...een onwaarschijnlijke revolutionair” die een ideaal doelwit werd voor “bekering tot een krachtig geloof” (p. 3). Opgegroeid in een vrome Quaker-familie waarin pacifisme en dienstbaarheid kernwaarden waren, bezocht Field Amerika's meest bevoorrechte toevluchtsoord voor hoger onderwijs, de Harvard University. Daar raakte hij overtuigd van de onrechtvaardigheid van de verdeling van de rijkdom binnen het kapitalistische systeem. Onder de indruk van Charles Beards versie van The Rise of American Civilization en nadat hij artikelen uit de belangrijkste krant van de Communistische Partij, The Daily Worker, had overgenomen, werd Field een geheime communist. 

De verkiezing van Herbert Hoover – een man die een trotse staat van dienst had op het gebied van humanitaire interventie tijdens de Eerste Wereldoorlog – maakte geen indruk op Field. Ik heb de reactie van zijn collega Quaker op de Grote Depressie gezien als een harteloze ramp. Nadat hij in twee in plaats van vier jaar de diplomavereisten van Harvard had behaald, kreeg het briljante jonge intellect een comfortabele baan in de VS. Het ministerie van Buitenlandse Zaken, waar hij, zo herinnerde Field zich jaren later, “geleidelijk een illegaal leven begon te leiden, los van mijn officiële leven” (p. 40). Net als andere communisten, medereizigers en linkse New Dealers aangesloten bij de ‘Ware Group’, zoals Hope Hale Davis, de Massings, Hiss, John Abt en Fields beste vriend, Duggan, omarmde Field een vrijwel onvoorwaardelijke gehoorzaamheid aan de communistische leiders. idealen. Marton illustreert dit punt prachtig in één aflevering, waarin ze feit en fictie scheidt in het vertellen van het controversiële verhaal van de spionage-rekruterings-‘competitie’ tussen Hiss en Hede Massing, terwijl beiden probeerden de medewerking en hulp van Field te verkrijgen bij het verstrekken van documenten aan hun respectievelijke Sovjet-inlichtingendiensten." (bron: review door R. Bruce Craig van het boek van Kati Marton, "True Believer: Stalin’s Last American Spy." 2016,   https://muse.jhu.edu/article/662333/pdf)

In het verhaal over Merkel krijgt spionage ook een plaats, en de meeste lezers zullen dit wel herinneren. Zelf dacht ik ook, ja, dat is waar, Poetin werkte voor de KGB, maar daar bleef het ook een beetje bij.

In haar ontmoeting met Trump die de pijlers van de westerse alliance aanviel, vraagt de biografe zich af of Trump het erg gevonden zou hebben dat de Russen in 1988 bij de dood van Klaus Fuchs hun eer betogen, de (Oost)Duitse atoomspion, die "de grootste schade in de geschiedenis van de VS heeft gemaakt"? Merkel wordt zelf door de VS bespioneerd, maar waar het vooral om gaat is haar relatie met Poetin. Ze spreekt Russisch, leren we in het begin van het verhaal in Oost Duitsland, en ze is zelf natuurkundige en weet van wetenschap en techniek, maar wil toch de politiek in gaan omdat ze met haar ambitie nooit een Nobelprijs zal behalen, maar goed, daarover later meer.

"Een belangrijk deel van ons werk," zou Poetin zich later herinneren, "was het verzamelen van informatie over burgers." Dresden waar Poetin en zijn vrouw Lyudmilla woonden was de tweede grootste stad van Oost-Duitsland en een rijk gebied voor KGB agenten recruitment. "Dit werd geholpen dat het ooit de Oost-Duitse stad was die geen westerse televisie ontving."

Dat Trump een Poetin aanhanger is, en het wereldwijde populisme opkomst, de Alternative fur Deutschland de tweede partij wordt is een schrik voor Merkel. Merkel speelt niet het spel van deze  autoritaire leiders (Trump en Poetin) en "weet wanneer Poetin tegen haar liegt." Maar weet ze ook wat de cultuur van Rusland is, waar Poetin misschien wel de cheerleader van is, al in die tijd. En waar je tekenen van de toekomst in kunt herkennen. Dat vraag ik me af bij het lezen van het verhaal. Het is in grote lijnen, teruglezen van wat je ooit geweten hebt. maar dan oppervlakkig. 
In feite hebben we misschien allemaal te weinig aandacht geschonken aan die ene leider, zoals er vaak zoveel op het toneel verschijnen.
In het boek wordt Merkel vergeleken met Tzarin Catherine, wanneer ze nu zelf met de latere dag Russische Tsaar Vladimir Poetin te maken krijgt.
Poetin was een bekende specie, schrijft Marton, gegeven de ervaring die Merkel had met macho's. Met deze president probeert ze dezelfde strategie als met andere leiders, nooit publiekelijk kritiek geven, maar altijd eerst een vertrouwensrelatie opbouwen. Poetin was echter de eerste leider die Merkel uitdaagde, in 2007. De relatie met Poetin zou haar langste relatie worden met een Staatsleider.

Maar dan het begin. in 1989 staat de dan 37-jarige Poetin niet te juichen net zoals Merkel bij het vallen van de muur. Zijn vrouw Lyudmilla schrikt op met een horrorreus gevoel dat het land dat bijna hun thuis was geworden ophield te bestaan, waar Poetin (en hun twee dochters) vier jaar lang bezig was als Russische spion in Dresden de tweede stad waar hij ook de taal geleerd had [Oost-Duits, niet West-Duits denk ik dan, hoe zou die talen van elkaar verschillen?]. Poetin had alleen spijt dat hij (door het lokale bier) 25 pond was aangekomen.
De Sovjet unie lag steeds verder achter op het westen qua technologie en het was deels de taak van Poetin om wetenschappers en business mensen van grote bedrijven zoals Siemens, Bayer en Thyssen te lokken dit in samenwerking met de Stasi.

... Denkend aan dit verhaal, heb ik me altijd al afgevraagd waar iedereen zei, dat Poetin niet gelijk stond met Rusland, denk ik dat dit wel zo is. Rusland liep niet alleen achter op het westen, maar in Dresden zag Poetin als spion het verschil met het westen.

Dat kan alleen maar gaan om emoties zoals jaloezie - denk ik dan. Die de basis vormen voor zijn latere tactiek en strategie om het westen als rivaal aan te vallen. En dat werd dus de Oekraïne die anders dan de vazal Wit Rusland te veel sympathie met het westen ontwikkelde...

--

Reacties

Populaire posts van deze blog

Typisch Spaans: Balay

Begraven of cremeren?

Het grootste bordeel van Europa