Moeilijke woorden
Wat zijn moeilijke woorden precies en hoe zijn deze te onderscheiden?
OnzeTaal heeft het over een aantal categorieën, ouderwetse woorden, woorden uit een andere taal, abstracte of vage woorden, vaktermen en afkortingen.
Er bestaat een top-100 van moeilijke woorden.
Dan is er ook een site gericht op een woordenschat. Die heeft een verzameling van moeilijke woorden geordend / gecategoriseerd per taalgebied, te weten:
- Arabisch, Bargoens, Bastaard-woorden, Byzantijns, Chinees, Deens, Duits, Engels, Frankisch, Frans, Fries, Galgje kort, Gallisch, Germaans, Gotisch, Hebreeuws, Indisch, Indonesisch/Maleisisch, Italiaans, Japans, Jiddisch, Latijn, Noors, Oostenrijks, Oude zeemanswoorden, Oudgrieks, Papiaments, Perzisch, Portugees, Russisch, Saksisch, Sanskriet, Schots, Spaans, Tsjechisch, Turks, Vlaams, Woord van de week, Zuid-Afrikaans, Zweeds
Dat begint dus, denk ik dan, bij Latijn en Grieks. De bakermate van onze cultuur en taal is een groot onderdeel daarvan, ligt bij de Grieken en de Romeinen, en dus ook de woordenschat daarvan.
Als voorbeeld van een moeilijk woord, is aporie:*
- Etym: Gr. a = niet, zonder; poros = doorwaadbare plaats, uitweg, hulp. Term uit de filosofische traditie ter aanduiding van een onoplosbaar probleem, of van de besluiteloosheid en onbeslisbaarheid (dubitatio) die een dergelijk probleem ons kan bezorgen. Hij werd in het bijzonder gebruikt voor een onmogelijke paradox of voor een geheel van proposities die elk apart onweerlegbaar lijken, maar waarvan de combinatie onaanvaardbaar is. Bekend zijn o.m. Zeno’s paradoxen (5de eeuw v. Chr.). De term kreeg een hernieuwde actualiteit en invulling in de filosofie en leespraktijk van Jacques Derrida (deconstructie, dubbele lezing), waar hij wijst op een problematisch tekstelement dat bij een kritische lectuur de illusie van de coherentie en waarheid van de tekst onderuit zal halen...
Is het mogelijk om een niveau aan te geven binnen een tekst naar moeilijkheidsgraad, puur door het gebruik van moeilijke woorden?
Ik denk van wel. Ik denk dat juist een studie van filosofie, een studie is van moeilijk woorden. Er zullen vertalers zijn die moeilijke thema's met noodzakelijk gebruik van moeilijke woorden om kunnen zetten in populair taalgebruik. Populair is per definitie, niet moeilijk...
Een tweede bron waar moeilijke woorden vandaan komen is van specialistische taalgebieden. Dus in plaats van Frans en Duits waar de woorden vertaald kunnen worden van de ene naar de andere taal zijn er gebieden die een bepaalde cultuur onafhankelijkheid hebben, op gebieden van Wiskunde, natuurkunde, biologie en naarmate de "exactheid" afneemt neemt de cultuurafhankelijkheid misschien toe. Dus geografie of antropologie is anders in Afrika dan in Europa. Wellicht. Maar dit soort deelgebieden zijn een tweede bron. wiskunde is de meest universele taal, maar daar komen toch specialistische woorden vandaan, zoals "stochastisch, variabelen, differentie, integraal," etc. en bij natuurkunde is het lexicon nog omvangrijker. Of biologie dan wel geneeskunde. Waar bij deze laatste ook weer veel latijn en Grieks komt kijken.
"Moeilijke" woorden komen via een exportproces in onze algemene taal terecht. Een woord als Immuniteit, komt oorspronkelijk uit een medisch specialistisch taalgebied, maar wordt geïmporteerd en verliest langzamerhand haar complexiteit. Het wordt gemeengoed. "Kapitalisme" komt uit de economie en wordt ingeburgerd, maar blijft natuurlijk een complex begrip.
De filosofie is een specialistisch gebied dat woorden uit beiden klassen hanteert, veel Latijn en Grieks als ook haar eigen specialisme. Circumfession is een woord dat een filosoof (Derrida) verzonnen heeft en de moeilijkheid zit erin dat je uit de verklarende tekst moet ontdekken wat er mee wordt bedoeld. Differance is een ander (moeilijk) woord, omdat het meer dan een betekenis heeft, of juist een andere betekenis dan die het doorgaans heeft.
Zou er een derde bron zijn waar moeilijke woorden vandaan kunnen komen?
* bron: https://www.dbnl.org/tekst/dela012alge01_01/dela012alge01_01_00586.php
Reacties