Gestrand (voor de kust van Namibië)

 Eduard Bohlen is een schip dat voor de kust van Namibië is gestrand in 1909, en daar nog steeds te vinden is, echter niet in de zee, maar in een zee van zand, ergens landinwaarts. Zie foto beneden. Klimatkriege, waar men in de 21ste eeuw voor doodt," is een boek van Harald Welzer uit 2008.

"Welzer bekritiseert de huidige benaderingen van klimaatverandering: er is een tendens om te geloven dat het aannemen van een meer ecologisch verantwoorde levensstijl de opwarming van de aarde zal verminderen of stoppen, wat hij zeer onrealistisch en dus onverantwoord vindt. Hij is

pessimistisch over de kansen van de mensheid om het klimaatprobleem constructief aan te pakken en stelt dat onze samenleving, die is ontstaan ​​uit

de tijd van de Verlichting, weinig toekomst heeft*"

Een recensient, schrijft**: "

Toen het weekblad Die Zeit in 2006 genoeg had van de in haar ogen saaie en weinig

creatieve sociale wetenschappen in Duitsland gaf ze een vrije opdracht aan Harald

Welzer om zich een tijd bezig te houden met Grote Vragen die de sociale wetenschappen zich

zouden moeten stellen. Harald Welzer is sociaal psycholoog en de schrijver van een boek dat vijf

jaar terug in Duitsland veel teweeg bracht: Tater. Wie aus ganz normalen Menschen Massenmorder werden.... : hoe kwamen gewone mensen er in de jaren dertig en veertig toe om ofwel zelf

actieve massamoordenaars te worden ofwel toe te staan dat een politieke cultuur zodanig radicaliseerde dat anderen het konden worden? Hij maakte pijnlijk duidelijk dat het 'normaal' worden van het abnormale, van het normaal moreel verwerpelijke, een proces is dat overal kan plaatsvinden en dat gebruikmaakt van verschuivende grenzen (shifting baselines).

Welzer ziet de genocidale jaren dertig en veertig niet als ongelukken en een 'terugval in

barbaarsheid', maar als een kern van het moderniseringsproces van de 20ste eeuw. Welzer vulde zijn opdracht zo in dat hij in 2008 een boek presenteerde met de prikkelende titel ... Waarom in de 21ste eeuw gevochten wordt [iets minder alarmerend dan het oorspronkelijke]. Welzer stelt daarbij een aantal geografische thema's centraal en zes daarvan in het bijzonder:

• de klimaatverandering en haar waarschijnlijke effecten,
• de grote geografische verscheidenheid van die effecten,
• de gerelateerde toename van spanningen over toegang tot hulpbronnen en ontwikkelingsmogelijkheden overal op de wereld, 
• de vorm die deze conflicten zullen aannemen als 'wij-zij conflictoorlogen' met in- en uitsluiting van cultureel en geografisch gedefinieerde groepen,
• de te verwachten toename van wereldwijde migratiebewegingen, volgend op plotselinge en sluipende catastrofes als gevolg van deze ontwikkelingen, en 
• de hardheid waarmee regionaal specifieke belangengroepen (vooral in de VS en in de EU) op die migratiedruk zullen reageren ('Iaat ze maar verrekken'; 'hou ze buiten de deur').

Welzers boek is een alarmerend, en op sommige punten wellicht wat gechargeerd

betoog met een pessimistisch slot. Om de economische groei van de laatste twee eeuwen te realiseren hebben we een groot deel van de fossiele koolstoferfenis van de aarde opgemaakt. Daarbij heeft de groei geleid tot een gevaarlijke klimaatverandering, door de stijging

van vooral atmosferische CO2-concentraties van 600 miljard ton tot 800 miljard ton in twee industriele eeuwen. Van de voordelen hebben vooral de laatste twee generaties van een beperkt deel van de wereld

(in Noord-Amerika en West-Europa) geprofiteerd. De nadelen kwamen op het bordje van een groot deel van de rest van de wereldbevolking die het minste verweer heeft tegen de gevolgen van

klimaatverandering, en de generaties vanaf 2050. De wereldgemeenschap zal volgens Welzer niet in staat zijn de broeikasgasemissies te verminderen tot onder een gevaarlijk niveau. De veroorzakers zullen zich - tegen hoge kosten - redelijk kunnen beschermen tegen de ergste gevolgen (overstromingen,

stormschade). De grootste aantallen slachtoffers zullen vallen op de plekken op aarde die het minst

hebben bijgedragen aan het probleem, maar zich ook het minst kunnen verdedigen. De rampspoed die

vooral kuststeden daar gaat treffen en die leidt tot nog meer oogstmislukkingen en schade door stormen en bosbranden zal de toch al wankele maatschappelijke orde in die regio's onder grote druk zetten. Geweld en migratie zullen sterk toenemen en grote repercussies hebben op wereldschaal. Organisaties die zich bezighouden met 'milieuvluchtelingen'  voorspellen aantallen die tien of meer keer hoger

liggen dan de 25 miljoen erkende vluchtelingen in de wereld op dit moment. Welzer concludeert dat

het Noorden zich zal proberen af te sluiten van de probleemgebieden. De problemen zullen leiden tot

een wij-zij-tweedeling die tot de-humanisering leidt en tot mentale afsluiting ('het zijn mindere mensen en er zijn er toch al te veel van, laat ze maar sterven'), al zal de humanitaire hulp van Noord naar Zuid tot enige 'reductie van dissonantie' leiden. ... Welzers schrijfstijl ... is meeslepend, maar af en toe wel erg kort door de bocht. Zijn voorbeelden zijn nogal eens onevenwichtig (in Afrika gaat het steeds over droogte, terwijl overstromingen en stormschades daar ook een groot risico vormen).

Het gestrande schip in de kustwoestijn van Namibië op het omslag van zijn boek heeft helemaal niets te

maken met de titel...

Welzer geeft aan dat er volop wordt gezocht naar uitwegen. Zijn voorlaatste hoofdstuk ('Wat

gedaan kan worden en wat niet - I') geeft voorbeelden van institutionele vernieuwingen die

zouden kunnen voorkomen dat de klimaatcatastrofe uitmondt in hulpbronnenoorlogen met migratie-explosies en massale genocide. De lezer krijgt het idee dat met grote inspanningen preventie, mitigatie en adaptatie mogelijk zijn zonder dat het dramatisch uit de hand loopt. Maar in het volgende

hoofdstuk (dezelfde titel- II) haalt hij alle hoop onderuit. Daar suggereert hij dat de

wereldgemeenschap dit probleem niet op tijd heeft aangepakt en er niet in zal slagen dit alsnog te doen.

De klimaatcrisis zal leiden tot een sociale catastrofe van wereld-proporties en tot nog grotere

ongelijkheden op wereldschaal dan nu al het geval is." 

Zelf vind ik vooral de metafoor mooi. Dat schip is ook te vinden op de cover, maar dan wordt niet direct duidelijk wat of waar het is.

"De wetenschappers bestuderen de verandering van de ecosystemen, maar niemand let op naar het keerpunt van het sociale systeem" en "Klimaatverandering houdt voor een groot deel verband met de productie, het gebruik en de productie ervan overexploitatie van energie." (https://www.fuhem.es/media/cdv/file/biblioteca/Entrevistas/Entrevista_Harald_Welzer.pdf)

Het boek gaat in op theorieën van wetenschappers, zoals Guenter Anders, of Hanna Arendt, Norbert Elias en Zygmunt Bauman (dialectiek van de orde) die in gaan op heimatschutsconcept - eigen (t)huis-bescherming... en terugval in barbaarsheid van Max Horkheimer en Theodor Adorno. Bauman's theorie laat zien waarom er geen weerstand tegen de Jodenvervolging kwam

Het boek gaat in het begin in op vele historische ontwikkelingen waar roofbouw geleid heeft tot de ondergang van het ecosysteem, zoals op de Paaseilanden (Osterinsel in het Duits, dat is nog even wennen). Hij verwijst regelmatig naar studies die Jared Diamand ook had uitgevoerd. Na Paaseiland "volgt" de genocide in Rwanda, dat hij ook als een klimaatoorlog bestempelt.

Dit was dus een boek, een alarm uit 2008. Hoe staat het er nu mee? Los van andere (meer) activistische professionals zoals Greta, ... hoe staat het anno 2024 met "dit" probleem?

* - https://www.new-books-in-german.com/recommendations/climate-wars/?output=pdf

** - UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Dietz, T. (2009). Klimaatoorlogen? Geografie, 19(1), 20-21. https://pure.uva.nl/ws/files/741250/81476_317862.pdf