Deze uitspraak kwam ik halverwege de zomergast-uitzending tegen van Lieke Marsman. "Waarom zou ik me nog verdiepen in dit personage?" Poëzie lees ik nog wel... Dat hoop ik dan ook, want ze is zelf dichter. Haar openingsscène begint met een fragment van dichter Gerrit Kouwenaar, de totaal witte kamer, (deels) gewijd aan de dood van zijn vrouw. Het wit maken van de kamer symboliseert het opnieuw beginnen. Ze sluit har televisieavond af met een gedicht van Henriette Roland Holst dat ze zelf voorleest. Holst zelf spreekt op de tv in 1949 de jeugd toe, en dat de mensheid afhangt van de jeugd.
Je ogen zijn zo rood, omdat
iemand heeft gezegd dat je ogen zo blauw zijn en
dat heeft je geraakt. Het fijne aan geraakt worden
is dat het niet lang hoeft te duren om lang
te blijven duren en het vreemde van geraakt zijn
is dat het nagalmt en nastampt en toch ben je
er stil van.
Ja, praten over sterfelijkheid kan je ook zien als een ode aan het leven, zegt de interviewer afsluitend.
Zo zie ik de toekomst ook, het enige dat we weten is dat de jeugd het stokje overneemt. Wat we niet weten is hoe en of wat ze anders doen...
Ik lees geen romans meer. Marsman is schrijver, filosoof en dichter. En ja, wat doe je dan nog met romans?
Waarom zouden we nog romans lezen. Om onze empathische vermogens een facelift te geven?
Maar de rest van de wereld leest geen gedichten meer. Dat klopt natuurlijk ook niet.
"Poetry" wint het duidelijk van "Prose," bij Google-trends, maar wie zoekt er nu op prose? Ik heb fictie versus non-fictie geprobeerd, maar dat geeft ook geen betrouwbare maatstaf. Fictie wint het dan van non-fictie.
Maar het inleven in een romanpersonage... Zelf schreef ze een roman (of meer dat heb ik niet gecheckt) met als titel:
- het tegenovergestelde van een mens:
"Waar het op neerkomt is dat de mensheid als geheel ook eenzaam is. We kunnen er niet tegen dat er niemand iets terugzegt, dat we nog altijd geen dieren hebben horen praten - ja, misschien zo nu en dan in de vorm van het schrille gegil dat onze slachthuizen vult, maar niet met woorden, niet met een oplossing voor de dingen waar we al tijden mee zitten. Zelfs de hemel is leeg. En dus zetten we ons af door al die zwijgende natuur om ons heen te vernietigen, als een wanhopige geliefde die maar niet wordt terug ge-sms't en het in het café op een zuipen zet. Nog nooit verscheen er een roman als Het tegenovergestelde van een mens. Lieke Marsman kantelt onze ideeën over klimaatverandering en identiteit op een manier die duizelig maakt."
Een recensent schrijft:
... En het is Ida’s moeder, die, met beelden van de massamoorden in Joegoslavië op de achtergrond, op een dag tegen haar zegt dat de mens ‘door en door slecht’ is.
De uitspraak maakte veel indruk: als mensen slecht waren, en ik wilde goed zijn, dan moest ik ervoor zorgen dat ik het tegenovergestelde van een mens was.’ Wat dit precies is, komen we niet te weten; wel dat het Ida leidt naar een plek waar de mens in dienst staat van de natuur, niet andersom, waar leegtes overvloed symboliseren en gaten vol zitten met noodzakelijk magnetisme, dat de aarde én de mens doet draaiden. Waar gedachten voelbaar zijn. (bron: Ilse Josepha Lazaroms, https://www.tzum.info/2017/06/recensie-lieke-marsman-tegenovergestelde-mens/)
Marsman is ook filosoof. En in de filosofie heb je een stroming of kamp dat fictie als basis voor de ideeën biedt. Sartre, Camus of Iris Murdoch zijn in sommige momenten filosoof en op andere momenten (fictie)schrijvers.
Geen romans meer lezen, vooral om die personages: Waarom zou ik me nog verdiepen in een fictief leven? Ik ben al lang gestopt met het lezen van romans, maar af en toe via een tip of een aanbeveling ga ik toch wel op zoek naar dat boek, maar kijk ik vooral naar het thema. Zou het kunnen dat we in een identiteitscrisis leven en dat een roman daar geen oplossing of inzichten voor heeft? Het zou ook kunnen - ook al is dit een anekdotisch verhaal - dat de grote veranderingen waarin we leven niet vragen om weer een nieuwe roman, maar misschien wel om een klassieker. De romanpersonage moet in onze tijd ook concurreren met de Netflix (e.a.) series, lijkt me.
--
Reacties