"De kleine" Pascal

 Dit is geen echte Kleine Pascal zoals die er voor Marx, Keynes en andere profs is, maar het idee is hetzelfde: een overzichtswerk geschreven door een expert voor een groter publiek. In dit geval is de auteur Gonzalo Muños Barallobre.

In de inleiding schrijft de auteur dat Pascal een uitzondering is in de filosofie, niet alleen als een "lichtflits" door zijn kortdurige leven, maar ook omdat hij en wetenschapper (waaronder briljante wiskundige) en filosoof die op zoek was naar God en het aardse de rug toe keerde.

In, Een lichtflits Pascal geheten (1), gaat hij in op de relatie van de biografie die belangrijk is om het werk van de filosoof te begrijpen. Hij werd geboren in Clermont-Ferrand in het jaar 1632 (19 juli) uit een familie van Nobelen, waar zijn vader Etienne hoofd van een rechtbank was en zijn moeder uit een gegoede handelsfamilie afkomstig was. De gezondheid van Pascal was vanaf het begin problematisch en zou dat blijven gedurende zijn leven. Flashforward bij de autopsie van zijn dood waren veel van zijn ingewanden afgestorven. 

De jonge Blaise liet ook andere vreemd gedrag zien, hij was bang voor water en kon onverklaard gaan schreeuwen. De familie meende (anno...) dat hij bezeten was en stuurde het kind naar een tovenaar, om hem van de vloek te bevrijden. Zijn vader zorgde voor het onderwijs van de jongen en merkte al snel zijn grote intellect en nieuwsgierigheid en doseerde zijn educatieve aandacht op wat hij het meest interessant vond. Pascal werd een autodidact, omdat zijn nieuwsgierigheid hem de weg van het leren door-gidste. Met elf jaar schrijft hij zijn eerste wetenschappelijke artikel over geluid [Schopenhauer, daarentegen, doet onderzoek naar kleuren]. Zijn trotse vader nam Blaise mee naar de ontmoetingen van de theoloog en wiskundige Mersenne die contact had met Galilei en kwam zo op het pad van Descartes. Al snel nam Pascal deel aan de conversaties en kwam met kritiek op het werk van Descartes Discours van de methode. Frankrijk kwam door het initiatief van kardinaal Richelieu in de dertig jarige oorlog die veel geld koste en waar de renteniers door in opstand kwamen. Onder hen was Etienne die gevangen werd genomen. Doordat zijn dochter Jacqueline goed kon voordragen in het hof en aandacht kreeg van de koning nam zij van de gelegenheid gebruik om te vragen of haar vader bevrijd kon worden. Dan lukt maar niet zonder een tegendienst van Richelieu die de reputatie van Etienne wilde inzetten tegen de opstandigen. In Rouen kreeg de vader een nieuwe boekhoudfunctie en ze verhuisden daarheen en pascal ontwikkelde voor zijn vader de rekenmachine die later Pascalina zou gaan heten.  

Wanneer zijn vader Etienne een ongelijk krijgt met paardrijden, ontmoet de familie de arts Deschamps, waar Blaise sterk onder de indruk van was en het contact met de wetenschap vermindert (niet afbreekt zoals sommige bronnen stellen) en zich richt op het Jansenisme. Wanneer pascal later naar Parijs vertrekt om gezondheidsredenen ontmoet hij wederom Decartes die hij "onnuttig en onzeker" bestempelt. Zijn wetenschappelijk experimentele werk leidt tot nieuwe ontdekkingen o.a. op het gebied van vacuum en de vrees hiervoor die er bestond (horror vacui). Na de dood van zijn vader wil dochter Jacqueline in Port-Royal het jansenistische centrum geleid door de broers Arnauld, toetreden en in 1652 daar haar religieuze leven start en pascal zich verder ontwikkelt als wetenschapper en de wet van pascal "ontdekt."

De tweede conversie (tot Jansenist) vertelt over deze nieuwe periode waarin er een moordaanslag op zijn leven komt omdat hij de Hertog van Rouen aanzet tot het geloof en zijn briljante carriere vaarwel zegt waardoor de oom van de hertog de verantwoordelijke hiervan wil vermoorden. Pascal begint zijn Provinciale te schrijven in / als steun aan deze nieuwe beweging. Omdat dit centrum gezien wordt als gevaar voor de klerken die het Jansenisme verwerpen, moeten alle leden van Port Royal steun betuigen, iets dat Pascal nalaat en zij verlaten het centrum. zijn gezondheid verslecht tevens waardoor zijn zus hem verzoekt bij haar te gaan wonen tot zijn dood. Het was het eind van de mens pascal ne het begin van de legende.

De pilaren van zijn denken (2). Die worden gevormd door het Jansenisme en Port-Royal. Zowel pensees als provinciales zijn niet te begrijpen zonder die invloed. [Het jansenisme is een beweging die gestart is door Cornelius Jansenius, geboren in 1585 in Utrecht en geschoold in leuven en gericht tegen de jezuïtische stelling van die tijd tegenover Augustinus en het belang van Gracia (Genade) als factor van vrijheid in de redding (salvation) van de mens. Het jansenisme heeft als context de strijd tussen jezuïeten en Dominicanen. Deze laatste vonden de gracia (Genade) nodig voor de redding van de mens terwijl de jezuïeten meende dat de mens zichzelf kan redden door de komst van Jezus. Filosofisch is het belang hiervan van het fundament van de mens en of deze goed en kwaad kan onderscheiden. De ene stroming vind dat de mens een wolf is voor de mens (Hobbes) en de andere (Marx en Rousseau) die dat niet vinden.]

De provinciales zijn te zien als de uitvinding van pascal van  dit pamflet genre (zie Milton). Ze werden bijzonder populair en Voltaire was bijzonder te spreken over dezen.

In het midden tussen Epictetus en Montaigne. Dit onderdeel gaat in op de filosofie van Pascal die invloed heeft van beide stromingen. Pascal vindt dat de eerste de mens en har plicht het beste beschrijft. De oorspronkelijke zonde [van het jansenisme] speelt hierin een grote rol. Epectitus meent dat de mens god moet dienen, en pascal meent dat de mens gecorrumpeerd is en daardoor onmogelijk tot god kunnen komen op eigen kracht. De schuld ligt bij de eerste mens die de mens van god heeft weggeleid en enkel door zijn gracia (Genade) kan de mens opnieuw tot hem naderen.

Van Montaigne neemt Pascal zijn intellectuele skeptisme over en stelt hij alle kennis van die tijd ter discussie. De belangrijkste vraag komt van de twijfel over wie de mens is en daar heeft de wetenschap geen antwoord op. Voor Montaigne is de mens van het niveau van het dieren is niks zonder de aanwezigheid van god. De mens is volgens pascal noch licht noch schaduw. Grootheid en Misère op hetzelfde moment en die kennis komt van het christendom. Dat wil hij bewijzen in zijn Pensees.

Misere zonder god (3). Het werk van Pascal werd niet direct na zijn dood gepubliceerd en uiteindelijk kwam er een versie voor de Jansenistische congregatie. Daar was echter de glans van de zoektocht verdwenen. Pas twee eeuwen later werd door Victor Cousin het losse werk opnieuw onderzocht en uitgegeven. Pas in 1935 komt er (Louis Lafuma) een soort definitieve uitgave waarin de volgorde van de gedachtes van Pascal terecht werd gedaan.

IN een van de gedachtes schrijft Pascal dat er drie soorten mensen zijn, waaronder diegenen die op zoek gaan naar God. Anderen hebben God gevonden en de laatste groep doet niet de moeite. Dat is zijn doelgroep geworden, stelt de auteur. Een vierde groep van echte atheïsten blijft onbesproken.

Wat is de bestemming van de mens? En is Pascal een vijand van de mens? Hij richt zich in eerste instantie tegen de ijdelheid van de wetenschap. De dimensie van de wereld - in beide richtingen groot en klein oneindig - is te groot om voor de mens te bevatten dan wel te ontcijferen. De wetenschap - heeft geen kleren aan - en verwijt Pascal dat deze de waarheid belooft zonder deze waar te kunnen maken.

In vergelijking met Descartes:

• - deze ziet in de wetenschappelijk methode het doel van de waarheid binnen bereik (Pascal ontkent dit)
• - Descartes bewijst rationeel het bestaan van God maar deze komt vervolgens niet meer terug in zijn werk (bij Pascal wel)
• - Door de rede kan men de wereld ontdekken en begrijpen (Descartes)

 De verbeelding is meester: zij heft zich uit boven de rede en ratio, maar de ratio zal nooit over de verbeelding uitstijgen. Onze verbeelding daagt ons uit en probeert ons te overtuigen. De verbeelding voedt zich met de verschijningen. Goud wordt voor speciaal aangezien, maar is gewoon een metaal en een doctor verschijnt belangrijk door zijn witte jas. Maar de verbeelding is niet de enige foutenbron, ook onze zintuigen kunnen ons op het verkeerde pad zetten. 

De mens is niet in staat om geluk en rechtvaardigheid te vinden. Als hij de waarheid niet kan vinden, dan minder nog het goede. Maar meer nog dan het goede probeert de mens het geluk te vinden. Dit komt vooral door de oneindige diversiteit waaruit de mens niet het juiste zal weten te kiezen. Voor het recht geldt het zelfde: de keuzes zijn te groot en ook hier is het ontbreken van de waarheid een obstakel. Een wet is dus niet gebaseerd op een waarheid en kan alleen door macht (kracht) bereikt worden. De koning - de tijd waarin Pascal leefde - zal optreden als een tiran:

• «Para gobernar una nave no se elige al viajero de mejor familia» («Om een ​​schip te besturen wordt niet de reiziger uit de beste familie gekozen»)

De tijd is een kloof die ons opvreet. De mens zit opgesloten tussen een oneindige tijd in het verleden en een oneindige tijd in de toekomst. Daarin is de tijd van de mens relatief nihil. Dat nietige levert een nieuwe vraag op wat de bestemming van deze korte tijd, van de mens dan wel is. Dit zorgt er ook voor dat de mens of in het verleden leeft of zijn verbeelding aanspreekt voor de toekomst. [eeuwen voor de uitvinding van mindfulness]

 De mens is dus omringd door levensangst (angustia, Heidegger).

De mens is een denkend riet (4). Riet is het meest zwakke dat in de natuur te vinden is, maar dan is het unieke dat het kan denken: zie daar de mens.  In de mens komt de grootheid en het miezerige samen. Pascal denkt na over de vraag hoe de "pecado" / zonde van de eerste mens de mens - die inmiddels zo ver van die eerste mens - schuldig heeft gemaakt. Dit mysterie maakt dat het enige wat de mens kan doen is haar grenzen (van het denken) accepteren. daarin richt hij zich dus tegen de profeet (mijn vertaling) van die tijd, Descartes die de rede almachtig ziet. De mens moet zich wapenen tegen de extremen, en tegen de grenzen van de ratio.

(want, dus )Naast de ratio is er ook het hart. Dit zorgt dat de mens twee wegen van kennisverrijking heeft. En - hier komt een bekend quote:

• «El corazón tiene razones que la razón no comprende»

Geometrie en Finesse:

Geest van geometrie en geest van finesse Met betrekking tot deze twee orden, die van het hart en die van de rede, Pascal gaat onderscheid maken tussen twee soorten geesten, en dat moeten we ook doen

begrijpen hoe twee verschillende tendensen de zoektocht tot stand brengen van kennis, de geest van de geometrie (esprit de géométrie) en de geest van subtiliteit (esprit de finesse). Het eerste heeft te maken met de reden, en de tweede met het gevoel.

De principes van de geest van de geometrie zijn duidelijk en elementair, en het is heel moeilijk om een ​​fout te maken als je erover nadenkt, als je er maar op let aandacht. Vanuit een geheel van definities en principes gaat het te werk door cumulatief redeneren op het gebied van bewijsmateriaal en demonstratie. De geest van finesse heeft op zijn beurt te maken met wat wat Pascal het hart noemt, en in plaats van stap voor stap te werken, aaneenschakeling van redeneringen, weet hij in één klap, in één enkele kijk en voel de waarheid van wat bekend is. Als de geest van geometrie werkt met bewijzen, wat je vindt is leerbaar voor anderen, omdat het een gedeeld patroon heeft intersubjectief gezien wat rationaliteit is. In plaats daarvan, wat Weet dat de geest van finesse erg moeilijk over te brengen is, en dat moet ook doe een enorme inspanning om degenen die het niet voelen, te bereiken ze voelen het zelf. Pascal voegt eraan toe dat het normaal is dat wie dan ook bezit de geest van geometrie, gewoonlijk niet die van finesse en vice versa:

Degenen die gewend zijn om op gevoel te oordelen, doen dat niet. Ze begrijpen niets van de dingen van het redeneren, omdat ze het willen verdoezelen alles in één oogopslag, en ze zijn niet gewend om principieel te zoeken; en de anderen daarentegen, die gewend zijn te redeneren vanuit principes, ze begrijpen niets van de dingen van het gevoel, en door ernaar te zoeken in eerste instantie kunnen ze het niet meteen waarnemen.

Over verschillende typen mensen gaat over een typologie van mens in relatie tot god. Als laatste komt dan de atheïst aan bod waarvan Pascal meent dat dit door een gebrek aan begrip komt, want anders zou deze type mens wel zoeken naar god en dat is een kwestie van het hart, anders dan het denken.

De weddenschap om God (5).

... wordt vervolgd / later meer...

--
Blaise-pascal-(wilfred-monod)