In Nederland (6)
Dit jaar ben ik niet naar Nederland geweest, de laatste keer dat ik een jaar lang niet langskwam was denk ik tien jaar geleden. Altijd ging ik wel een keer en de laatste jaren wat frequenter.
Inmiddels woon ik al twintig jaar buiten Nederland en het land blijft natuurlijk een referentie. Mensen hier worden - werden - daar wel eens moe van, wanneer ik zei, "Ja, maar in Nederland, of bij de ING, of ... was het zo dat..." Heel lang heb ik gedacht dat Nederland beter was, als organisatie, misschien wel als cultuur, zeker als je een deel, de economie er bij pakt. Innovatiever dan Spanje, betere universiteiten, ...
En ik heb die verschillen maar vooral die onderwaardering een plek moeten geven. De toeristische sector in de economie samen met constructie - de hoofdaders van de Spaanse economie - zijn toch minder belangrijk dan de handels- en industrievarianten in ons land. Toch, zo dacht ik lang.
Maar een toerist is ook maar een mens. Ik moest van dat beeld af dat toerisme minderwaardig zou zijn. De productiviteit in de toeristische sector is veel lager dan in de industrie en de inflatie is vaak hoger, en stickier, dan die al in andere sectoren is. De Spaanse economie prijst zichzelf uit de markt, en wordt in plaats van meer minder competitief. Dat zie je ook in Italië, met de grote verschillen tussen Noord en Zuid. Net zoals die er hier in Spanje zijn.
Maar dat is heel vluchtig en summier de economie. Maar levert een betere economie ook betere mensen op?
Dan kom je bij de cultuur. Daar is ook het nodige mis. Laten we beginnen met Stierenvechten? Moet afgeschaft worden toch? Zo denken wij in Nederland. Wat vreemd denk ik er dan wel bij dat ze in Nederland nog geen hoofddoekje - of beter gezegd, een Hijab of Burka - kunnen verbieden in dertig jaar, maar wel tegen het stierenvechten zijn. Dat is beiden een uiting van cultuur.
Ook is er in Spanje meer huiselijk geweld. Ik schrijf dat uit de losse pols, van wat ik die afgelopen twintig jaar heb opgevangen. In Nederland lijkt dat toe te nemen, hier neemt het mondjes-maat, af.
Dan is er voor het andere cultuuritem, eerst de natuur. De Spaanse natuur is rotsachtig, dor, en bij extremen, koud in het noorden en heet in het zuiden. Woestijnachtig als ook bebost. Maar het grootste verschil is de vlakte in Nederland tegenover het berglandschap in Spanje. In Nederland kan je de route plannen alsof je nergens mee rekening te houden hebt, in Spanje kan dat niet. Ook al is de afstand hetzelfde, de tijdsduur is dat nooit. Dat de treinen meer op tijd rijden dan in Spanje, zou ik nog niet mee willen nemen, want dat is een lastige kwestie. Maar ook hier denk ik dat Spanje minder op Zwitserland lijkt dan Nederland.
In Nederland ontbreken in grote lijnen de (echte) extremen. Dat is de essentie van de cultuurverschillen tussen beide landen. Nederland is gematigd. En nu valt eigenlijk pas het extremisme op in Nederland, juist omdat de cultuur van nivelleren en tolereren zo vlak lijkt. Alles is in Nederland afgevlakt. Nederland is veel meer grijs dan Spanje kleurrijk is. Dat is niet uniek aan Spanje. Toen we naar Maestro in Blue keken, een Griekse serie, kwam die gedachte ook in me op: wanneer mensen in Griekenland of Spanje rijk zijn, dan zijn ze echt rijk, niet zoals in Nederland. Misschien ook omdat in beide landen t.o.v. Nederland de (economische, inkomens) verschillen minder genivelleerd zijn. Dat er sinds kort opstand is gekomen van boeren is in dit licht niet vreemd. Er is meer opstand tegen de traditionele machten. In die zin is het frappant dat net in deze tijd een nieuwe biografie over Lubbers verschijnt*.
Maar de achterliggende mens is niet anders. Daar moet ik misschien wat uitgebreid over schrijven, maar in essentie zijn Nederlanders en Spanjaarden gelijk. De verschillen zijn peanuts vergeleken bij de overeenkomst. In Nederland worden misdaden gepleegd, net als hier. Huiselijk geweld, ligt hier wel hoger. Later we daarop terugkomen. De machocultuur zou je hierin direct bij kunnen betrekken. Nederland is meer vrouwelijk en hecht meer waarde aan vrouwelijke waarden dan Spanje. Maar wat zit daar nu achter?
De mens is in beide landen en universeel even "beestachtig," op bepaalde momenten of van nature, al is de mens in feite gedomesticeerd, door de eeuwen heen en er zijn nog eeuwen meer voor nodig om dat temmen compleet te maken. Maar in ieder mens zit een schaduw... Iets wat we liever niet laten zien of willen weten. En er is veel dat we nog niet weten als het gaat om de mens en mensen of menselijkheid, en humanisme. Dat merk ik hoe meer ik in de "alfa-wereld" rondzwerf.
--
* - nieuws hierover in de afgelopen dagen:
- NRC Handelsblad,‘Wees nou gewoon eens aardig’. zei Ruud Lubbers tegen koningin Beatrix toen Máxima in beeld kwam
- Trouw, Ruud Lubbers was de machtigste politicus van zijn tijd maar een eenzaam mens
- De Volkskrant, Beatrix leunde op Lubbers maar toen hij haar vertrouwen schond verbrak ze elk contact
Reacties