De dissident (2)
Een conversatie met AI
"Denk anders" van Diego Fusaro is een filosofisch werk dat de lezer uitnodigt om kritisch na te denken over de hedendaagse samenleving en de dominante ideologieën die daarin een rol spelen. Fusaro, een Italiaanse filosoof, staat bekend om zijn kritische benadering van het kapitalisme en zijn pleidooi voor een herwaardering van marxistische en hegeliaanse ideeën.
De essentie van het boek kan worden samengevat als een oproep om buiten de gebaande paden te denken en de status quo in vraag te stellen. Fusaro betoogt dat veel van de problemen in de moderne wereld voortkomen uit een gebrek aan kritisch denken en een te grote afhankelijkheid van neoliberale en kapitalistische structuren. Hij moedigt lezers aan om alternatieve denkwijzen te verkennen en zich niet te laten beperken door de heersende ideologieën.
Fusaro benadrukt het belang van historisch bewustzijn en de noodzaak om lessen te trekken uit het verleden om een betere toekomst te creëren. Hij pleit voor een terugkeer naar meer collectivistische en solidarische waarden, in tegenstelling tot het individualisme dat hij ziet als een kenmerk van het moderne kapitalisme.
.jpg)
Kortom, "Denk anders" is een uitnodiging tot intellectuele rebellie en een pleidooi voor een meer bewuste en kritische benadering van de wereld om ons heen.
Met de "ideologie van hetzelfde" verwijst Diego Fusaro naar een concept dat hij gebruikt om de homogeniserende en conformistische tendensen in de moderne samenleving te beschrijven. Deze ideologie wordt volgens hem gekenmerkt door een dominantie van neoliberale en kapitalistische waarden die kritisch denken en diversiteit van ideeën onderdrukken. Hier zijn de belangrijkste aspecten van wat hij hiermee bedoelt:
1. **Uniformiteit van denken**: Fusaro stelt dat de moderne samenleving wordt gedomineerd door een eenheidsdenken, waarbij alternatieve perspectieven en kritische stemmen worden gemarginaliseerd. Dit leidt tot een situatie waarin mensen geneigd zijn om op dezelfde manier te denken en te handelen, zonder zich bewust te zijn van de onderliggende ideologische structuren.
2. **Neoliberale hegemonie**: De "ideologie van hetzelfde" is volgens Fusaro een gevolg van de wereldwijde dominantie van het neoliberalisme, dat marktlogica en individualisme promoot ten koste van collectieve waarden en sociale solidariteit. Dit resulteert in een samenleving waarin economische efficiëntie en winstmaximalisatie de belangrijkste drijfveren zijn, en waarin andere waarden, zoals sociale rechtvaardigheid of ecologische duurzaamheid, worden genegeerd.
3. **Afwezigheid van kritisch bewustzijn**: Fusaro benadrukt dat de ideologie van hetzelfde leidt tot een gebrek aan kritisch bewustzijn. Mensen accepteren de status quo zonder deze ter discussie te stellen, wat resulteert in een passieve houding ten opzichte van sociale en politieke veranderingen. Dit gebrek aan kritisch denken maakt het moeilijk om alternatieve visies en oplossingen te ontwikkelen voor de problemen van de moderne wereld.
4. **Verlies van historisch besef**: Een ander aspect van de ideologie van hetzelfde is het verlies van historisch besef. Fusaro stelt dat de moderne samenleving zich vooral richt op het heden en de toekomst, zonder aandacht te besteden aan de lessen uit het verleden. Dit leidt tot een herhaling van fouten en een gebrek aan diepgang in het begrijpen van sociale en politieke ontwikkelingen.
Kortom, met de "ideologie van hetzelfde" bekritiseert Fusaro de tendens naar conformiteit en uniformiteit in de moderne samenleving, die volgens hem wordt aangestuurd door neoliberale en kapitalistische waarden. Hij roept op tot een hernieuwd kritisch bewustzijn en een terugkeer naar meer diverse en alternatieve denkwijzen om deze ideologie te doorbreken.
In "Denk anders" verwijst Diego Fusaro naar het personage **Bartleby** uit de novelle *"Bartleby, the Scrivener: A Story of Wall Street"* (1853) van Herman Melville. Bartleby is een kantoorklerk die op een gegeven moment besluit om te weigeren verder te werken, met de beroemde zin: *"I would prefer not to"* ("Ik verkies het liever niet"). Fusaro gebruikt Bartleby als een symbolisch voorbeeld van verzet tegen de "ideologie van hetzelfde" en de neoliberale logica van de moderne samenleving. Hier is wat hij hiermee bedoelt:
### 1. **Verzet tegen conformisme**
- Bartleby weigert mee te gaan in de verwachtingen en eisen van het systeem. Zijn passieve verzet (door simpelweg te zeggen "Ik verkies het liever niet") is een radicale daad van non-conformiteit. Fusaro ziet dit als een metafoor voor de noodzaak om zich te verzetten tegen de druk om te conformeren aan de dominante ideologie van het kapitalisme en neoliberalisme.
### 2. **Kritiek op de uitbuitingslogica**
- Bartleby werkt in een kantooromgeving op Wall Street, het symbool van het kapitalistische systeem. Zijn weigering om te werken is een impliciete kritiek op de uitbuitingslogica van het kapitalisme, waarin mensen worden gereduceerd tot instrumenten voor productiviteit en winst. Fusaro gebruikt dit om aan te tonen hoe het systeem mensen uitput en vervreemdt, en hoe verzet hiertegen noodzakelijk is.
### 3. **De kracht van passief verzet**
- Bartleby's verzet is niet gewelddadig of actief, maar juist passief en stil. Fusaro ziet dit als een krachtige vorm van verzet, omdat het de logica van het systeem onderbreekt zonder er direct tegenin te gaan. Het is een manier om te laten zien dat er alternatieven zijn voor de heersende ideologie, zelfs als die alternatieven aanvankelijk onzichtbaar of onbegrijpelijk lijken.
### 4. **Een symbool van hoop**
- Fusaro ziet Bartleby als een symbool van hoop voor wie zich verzet tegen de "ideologie van hetzelfde". Bartleby laat zien dat het mogelijk is om "nee" te zeggen tegen het systeem, zelfs als dat systeem allesomvattend lijkt. Zijn weigering is een daad van vrijheid en autonomie, die inspireert tot kritisch denken en verzet.
### 5. **Een uitnodiging tot anders denken**
- Ten slotte gebruikt Fusaro Bartleby als een metafoor voor de noodzaak om "anders te denken". Bartleby's weigering om mee te doen aan het systeem is een oproep om buiten de gebaande paden te denken en alternatieve manieren van leven en werken te verkennen. Het is een uitnodiging om de status quo in vraag te stellen en ruimte te maken voor nieuwe ideeën en mogelijkheden.
Kortom, Fusaro gebruikt Bartleby als een krachtig symbool van verzet tegen de conformistische en uitbuitende logica van het kapitalisme. Bartleby's "Ik verkies het liever niet" is een oproep tot kritisch denken, autonomie en het zoeken naar alternatieven voor de heersende ideologie.
Wanneer Diego Fusaro spreekt over de "nieuwe symbolische orde", verwijst hij naar een fundamentele verandering in de manier waarop de samenleving wordt georganiseerd en begrepen, vooral onder invloed van het neoliberalisme en globalisering. Deze nieuwe orde vervangt traditionele waarden, structuren en symbolen door een nieuwe set van normen en ideeën die passen bij de logica van het kapitalisme en de markteconomie. Laten we dit concept verder uitwerken, eventueel in relatie tot **Glaucus**, een figuur uit de Griekse mythologie die Fusaro soms gebruikt als metafoor.
---
### 1. **De nieuwe symbolische orde**
- Fusaro stelt dat de nieuwe symbolische orde wordt gekenmerkt door de dominantie van economische logica boven alle andere waarden. In deze orde worden traditionele symbolen van gemeenschap, solidariteit en cultuur vervangen door symbolen van consumptie, individualisme en marktdenken.
- Deze orde is "symbolisch" omdat ze niet alleen gaat over materiële veranderingen, maar ook over hoe mensen de wereld begrijpen en interpreteren. Het neoliberalisme, bijvoorbeeld, is niet alleen een economisch systeem, maar ook een cultureel en ideologisch kader dat bepaalt hoe mensen denken over zichzelf en de wereld.
**Voorbeelden van de nieuwe symbolische orde:**
- De vervanging van publieke ruimtes (zoals parken, bibliotheken) door commerciële ruimtes (winkelcentra, online platforms).
- De reductie van menselijke relaties tot transacties (bijv. sociale media als platforms voor persoonlijke branding in plaats van echte verbinding).
- De nadruk op individueel succes en competitie in plaats van collectieve solidariteit.
---
### 2. **Glaucus als metafoor**
- In de Griekse mythologie is **Glaucus** een zeegod die oorspronkelijk een sterfelijke visser was, maar door het eten van een magisch kruid onsterfelijk werd en veranderde in een wezen dat noch volledig mens, noch volledig god was. Fusaro gebruikt Glaucus soms als metafoor voor de mens in de nieuwe symbolische orde: een wezen dat zijn oorspronkelijke identiteit en waarden heeft verloren, maar nog niet een nieuwe, betekenisvolle identiteit heeft gevonden.
- Glaucus staat symbool voor de vervreemding en ontworteling die mensen ervaren in een wereld die gedomineerd wordt door de logica van het kapitalisme. Mensen zijn "tussenfiguren" geworden, losgekoppeld van traditionele gemeenschappen en waarden, maar nog niet in staat om een nieuwe, authentieke manier van leven te vinden.
---
### 3. **Relatie tussen de nieuwe symbolische orde en Glaucus**
- Fusaro ziet de nieuwe symbolische orde als een wereld waarin mensen, net als Glaucus, hun oorspronkelijke "thuis" (traditionele waarden, gemeenschappen, culturele identiteiten) hebben verloren, maar nog niet in staat zijn om een nieuwe, betekenisvolle identiteit te vormen binnen het neoliberale systeem.
- In deze orde worden mensen gedwongen om zich aan te passen aan de eisen van de markt, wat leidt tot vervreemding en een gevoel van betekenisloosheid. Glaucus symboliseert deze vervreemding: hij is noch mens noch god, net zoals de moderne mens noch verbonden is met traditionele waarden, noch in staat is om een nieuwe, authentieke identiteit te vinden in de nieuwe orde.
---
### 4. **Kritiek en alternatief**
- Fusaro bekritiseert de nieuwe symbolische orde omdat ze mensen reduceert tot consumenten en producenten, en omdat ze traditionele waarden en gemeenschappen ondermijnt. Hij pleit voor een terugkeer naar meer collectivistische en solidarische waarden, en voor het herstellen van een "symbolische orde" die gebaseerd is op menselijke waardigheid en gemeenschap in plaats van op marktlogica.
- In deze context kan Glaucus ook gezien worden als een oproep tot zelfreflectie en verandering: net zoals Glaucus zijn menselijkheid verloor, moeten we ons bewust worden van wat we hebben verloren in de nieuwe symbolische orde, en streven naar een herstel van authentieke waarden en relaties.
---
Kortom, de "nieuwe symbolische orde" verwijst naar de dominante ideologie van het neoliberalisme, die traditionele waarden en structuren vervangt door marktlogica en individualisme. Glaucus symboliseert de vervreemding en ontworteling die mensen ervaren in deze orde, en fungeert als een metafoor voor de noodzaak om kritisch na te denken over onze plaats in de wereld en te streven naar een meer betekenisvolle en menselijke samenleving.
--
Youtube samenvatting (vervolg)
[...] Ook stelt [hij] een moeilijke vraag aan nieuw links waarvan hij vindt dat het onbezorgd over het historische hart van de sociaal conflict tussen degenen aan de top en degenen die onder staan. Anders denken is ook het bestaan van gedachten accepteren die anders zijn. Dat is wat het werk van Fusaro kenmerkt. Het boek begint met een citaat van GOETHE dat niemand meer slaaf is dan degene die gelooft vrij te zijn. De geschiedenis van de mensheid bestaat niet zonder de geschiedenis van afwijkende meningen, die zijn er altijd geweest.
Vrije vertaling: ... in de Latijnse wortel zit "dis" wat verzet kenschetst. Het gaat om verzet tegen de gevestigde orde of gewoon tegen een algemeen gevoel in de consensus. De Griekse geschiedenis of mythologie kan als voorbeeld dienen met Prometheus (oneens met de Goden) of Socrates voor onrechtvaardige wetten, Spartacus en slavernij. Zelfs Christus, Marx en Lenin waren het niet eens...
Gandhi is een constante in de menselijke geschiedenis, waar een afwijkende mening existentieel met behulp van de categorie van Heidegger in de woorden van Albert Camus, de mens is het enige wezen dat weigert te zijn wat hij is... Soms is er een macht of een symbolische orde, en een verlangen naar een ander verhaal, een alternatieve revolutie, OF:
- rebellie, overlopen, protest, opstand, oproer, antagonisme, onenigheid, ongehoorzaamheid, opruiing, staking, ongehoorzaamheid, verzet, sabotage, opstand, guerrilla opstand, agitatie, boycot...
Allemaal vormen van uitingen van afwijkende meningen, die één ding gemeen hebben, een ander gevoel voor de orde, de macht of het dominante discours. Het typische gebaar van afwijken van de mening is nee zeggen, maar de daad van afwijkende meningen beperken zich niet tot afwijzing of tegenstellingen.
... []
We moeten de verbinding herstellen van vitaal belang tussen de denkende mensheid en de mensheid die lijdt, combineert de strijd voor burgerrechten en mensenrechten sociaal harmoniseren het recht op meervoudigheid met de mens universeel combineert de grote afwijzing van systeem met kleine afwijzingen dagelijks Omdat deze beroofd zijn van horizon van de Grote afwijzing zijn onschadelijk.
Volgens hem is afwijkende mening altijd politiek van aard. Fusaro kan daarom niet afzien van een naam aan de vijand en de vijand is de marktmaatschappij in het economisch neoliberalisme... In de politiek van het relativistisch individualisme, in de filosofische en de monarchie van dollar. In de geopolitiek zoals Hegel ons eraan herinnert is een held iemand die, zelfs als hij van alles ontdaan is, zichzelf niet verloren heeft... De rebellen van afwijkende meningen slagen erin de wereld te veranderen, maar de wereld kan nooit de echte rebel veranderen (bron: Youtube, video:qyoQ5tGmzn0)
Reacties