Essentialisme. Filosofen over essentie
Hier even een pauze in de filosofie. Wat is essentie nu precies? Op Wikipedia lees ik over Sartre die hier over schreef: existentie komt voor essentie. Maar brengt je dat wat verder?
Voor Kierkegaard (zelfde source) was essentie hetzelfde als natuur.
Hier nog wat referenties:
Als individualiteit het bijzondere uitwist in haar essentialisme, rekent universaliteit er in haar abstractie mee af. Maar deze abstractie is volmaakt één met individualiteit. De geest van de mensheid bestaat immers alleen in haar individuele incarnaties, waarvoor poëzie een andere naam is. Hoge cultuur is dus de gezworen vijand van algemeenheid. Het is niet alleen een alternatief voor rationeel argumenteren, maar ook een alternatieve opvatting van de rede als zodanig, een opvatting die nut en abstractie voor het gevoel en de smaak van dingen afwijst.
... Voor het culturalisme, dat zich aansluit bij biologisme, economisme, essentialisme en dergelijke als een van de grote hedendaagse reductionismen, is er geen sprake van een dialectiek tussen natuur en cultuur, aangezien de natuur hoe dan ook cultureel is. (Eagleton, culture)
Positivisme. Etym: Lat. positivus = geplaatst, gegeven, werkelijk voorhanden.Wetenschapsopvatting waarin op grond van objectief vaststelbare gegevens getracht wordt tot uitspraken te komen over de wetmatigheden die de ons omringende verschijnselen beheersen. Het positivisme gaat uit van empirie, d.w.z. van de ervaringswerkelijkheid, en tracht op grond van ervaringsfeiten verklaringen te vinden en de samenhang vast te stellen van de te onderzoeken verschijnselen. Als grondlegger van het positivisme geldt Auguste Comte (1798-1857) met zijn Cours de philosophie positive (1830-1842). Comte maakt geen onderscheid tussen natuur- en menswetenschappen.
In de praktijk van het positivistisch onderzoek betekent dit dat voor de menswetenschappen normatieve uitspraken worden afgewezen en dat ook uitspraken over het ‘wezen’ (essentialisme) of verbanden van metafysische aard als onwetenschappelijk worden gezien. (Algemeen letterkundig lexicon)
(voetnoot 7). Het is belangrijk om op te merken dat Heideggers filosofie niet netjes onder het label "intellectualisme" past. Sommige van Merleau-Ponty's kritieken op intellectualisme zijn zelfs Heideggeriaans van karakter. Echter, één aspect van deze kritiek - de kritiek op essentialisme, of het geloof in noodzakelijke en invariante structuren van het menselijk bestaan - kan worden gericht tegen de filosofische vooronderstellingen van Heideggers Zijn en Tijd. (Beyond the Ontological Difference: Heidegger, Binswanger, and the Future of Existential Analysis Anthony Vincent Fernandez )
In feite is het duidelijk dat het eeuwige in de geschiedenis niets anders kan zijn dan het product van een historische arbeid van vereeuwiging. Hieruit volgt dat men, om volledig aan het essentialisme te ontsnappen, niet moet proberen de permanenties en de invarianten te ontkennen, die onbetwistbaar deel uitmaken van de historische realiteit; maar dat men eerder de geschiedenis van de historische arbeid van de dehistoricisering moet reconstrueren, of, om het anders te zeggen, de geschiedenis van het continue I. Dit onderscheid, voorgesteld door Marx, tussen werkperioden (dat wil zeggen, voor agrarische activiteit, ploegen en zaaien, de taken van mensen) en productieperioden (kieming, enz.), waarin het graan een puur natuurlijk transformatieproces ondergaat, homoloog aan dat wat plaatsvindt in de baarmoeder van de moeder tijdens de zwangerschap, heeft zijn equivalent in de cyclus van de voortplanting, met de tegenstelling tussen de tijd van de voortplanting, wanneer de man de actieve en beslissende rol speelt, en de tijd van de zwangerschap (see P. Bourdieu, The Logic of Practice [in] Permance and change, Masculine Domination, Pierre Bourdieu )
essentialism.png)
Kennis is alleen mogelijk door het schouwen van ideeën
- - Kan enkel voortkomen uit wat stabiel, onveranderlijk en abstract is
- - Psychologisch essentialisme: kennis is gebaseerd op abstractie. Het ongelijke, gelijk maken prooidieren doen alsof alle roofdieren identiek zijn: er wordt een bepaalde essentie toegekend (Wat is filosofie)
Ten vijfde, omdat we geen script hebben voor identiteitspolitiek, proberen we constant elk probleem te forceren in een onrealistisch economisch model of vallen we terug op een rigide essentialisme dat iedereen in categorieën plaatst waartoe ze misschien niet behoren. Dit is het meest komisch in de pogingen om te bewijzen dat vrouwen als groep armer zijn dan mannen als groep, hoewel de meeste vrouwen een huishouden delen met een man; (Exploring the cultural challenges to social democracy The Amsterdam Process)
Andere onderzoekers, onder wie zowel traditionalisten als feministen te vinden zijn, wijzen op wat zij zien als onontkoombare biologische en fysiologische verschillen tussen de seksen en onderschrijven daarom een soort essentialisme. (e.g. C. Gilligan, In a Different Voice). (NEW DICTIONARY OF THEOLOGY)
Essentialism - Het geloof en de praktijk die gecentreerd is rond een filosofische bewering dat het voor elk specifiek soort entiteit in ieder geval theoretisch mogelijk is om een eindige lijst van kenmerken te specificeren, die elke entiteit allemaal moet hebben om tot de gedefinieerde groep te behoren. (Glossary Philosophy)
Toch lijkt dit concept uit de culturele of sociologische hoek te komen en niet uit de filosofie zelf.
Een tweede punt van betwisting over narratief draait om wat essentialisme wordt genoemd. Essentialisme verwijst naar de behandeling van mensen als simpelweg leden van categorieën. Dit wordt geïllustreerd in wat sinds de jaren negentig bekend is geworden als identiteitspolitiek in de Verenigde Staten na de Tweede Wereldoorlog. Identiteitspolitiek is de implementatie van politiek Essentialisme Behandeling van een individu als primair lid van een categorie van een sociale groep die als onderdrukt wordt beschouwd. (Popular Culture, Geopolitics, and Identity)
En, dan is er:
Strategic essentialism - ... , een belangrijk concept in de postkoloniale theorie, werd in de jaren tachtig geïntroduceerd door de Indiase literatuurcriticus en theoreticus Gayatri Chakravorty Spivak. Het verwijst naar een politieke tactiek waarbij minderheidsgroepen of etnische groepen zich mobiliseren op basis van gedeelde identiteitskenmerken om zichzelf te vertegenwoordigen. (Wikipedia)
Hoe zit het met persoonlijke voorkeuren? Ik denk dat ik zelf geneigd ben om te denken dat er een essentie is, in dingen, concepten, ideeën. Een oor is een oor en wordt nooit een oog... Een voorbeeld in dagelijkse psychologie (McKeown) is dat van slapen. Slapen is essentieel - niemand kan zonder slaap - hoe belangrijk andere dingen ook zijn, slapen moet - en daar moet ik vaak aan denken maar valt hier misschien buiten de discussie. Maar toch zo zijn er zaken die essentieel zijn. Ook daar kan het betrekking hebben. Zizek als laatste schrijft in Mapping Ideology: dat 90% van de psychoanalyse gebukt gaat onder het idee van essentialisme. Los hoe hij dat precies bedoelt en in welke context, geeft dat duidelijke richting. Psychoanalyse en jaren lange studies en onderzoek naar wat een mens uniek maakt kunnen geen eenduidig antwoord geven. Dat is misschien mijn persoonlijke take-away, dat het zoeken naar een essentie geen zin heeft. Los van alle andere betekenissen.
Reacties