58 Gedachtes van - De Denkers
Een boek voor de zomer? Voor aan het strand? "Een intellectuele biografie van de twintigste eeuw."
Dit is een boek dat ik zelf cadeau heb gegeven ergens in 2000. En het werk stamt dus uit het einde van de vorige eeuw, en zou je een product van de fin-de-siecle kunnen noemen. De eeuw is voorbij, en wie waren dan de intellectuele denkers van die tijd, was de vraag. Terugkijkend op honderd jaar vooruitgang...
Ik heb het boek - het is natuurlijk ook een naslagwerk - zelf nooit helemaal (of helemaal niet) gelezen en het werk dient zich daar ook niet helemaal voor. Van de ca. zestig denkers - niet allemaal filosofen - is er een deelverzameling van denkers die je meer aanspreekt dan de rest. Maar welke zijn dat?
[Is er op dezelfde manier een biografie te maken van de twintigste eeuw?]
Het werk is een onderneming / product van een filosoof ()...
De inhoudsopgave laat de 58 denkers als volgt zien:
- WILLIAM JAMES / 9 filosofie | psychologie
- SIGMUND FREUD / 20 psychologie
- FERDINAND DE SAUSSURE / 33 taalwetenschap
- EMILE DURKHEIM / 43 sociologie
- MAX PLANCK / 53 natuurwetenschap
- EDMUND HUSSERL / 61 taalfilosofie
- MAX WEBER / 73 sociologie
- BERTRAND RUSSELL / 85 filosofie
- JOHAN HUIZINGA / 95 geschiedenis
- MAX SCHELER / 106 filosofie | antropologie
- CARL GUSTAV JUNG / 118 psychologie
- MARTIN BUBER / 127 theologie
- ALBERT EINSTEIN / 138 natuurwetenschap
- LUITZEN EGBERTUS JAN BROUWER / 147 wiskunde
- MORITZ SCHLICK EN DE WIENER KREIS / 156 filosofie wetenschapsleer
- JOHN MAYNARD KEYNES / 169 economie
- KARL BARTH / 179 theologie
- LUDWIG WITTGENSTEIN / 190 taalfilosofie | logica
- FRIEDRICH VON HAYEK / 201 economie
- MARTIN HEIDEGGER / 214 filosofie | antropologie
- RUDOLF CARNAP / 226 filosofie wetenschapsleer
- HELMUTH PLESSNER / 235 filosofie antropologie
- KARL MANNHEIM / 245 sociologie
- JAN & ANNIE ROMEIN / 256 geschiedenis
- JEAN PIAGET/267 psychologie
- NORBERT ELIAS / 278 sociologie
- HANS-GEORG GADAMER / 288 filosofie
- ERICH FROMM / 298 psychologie
- MARGARET MEAD / 308 culturele antropologie
- FERNAND BRAUDEL / 318 geschiedenis
- KARL RAIMUND POPPER/ 326 filosofie | wetenschapsleer
- JAN TINBERGEN / 338 economie
- HANS JONAS / 344 filosofie ethiek
- KONRAD LORENZ / 353 biologie
- JEAN-PAUL SARTRE / 365 filosofie literatuur
- EMMANUEL LEVINAS / 377 filosofie ethiek
- DIETRICH BONROEFFER / 389 theologie
- HANNAH ARENDT / 400 politieke filosofie
- SIMONE DE BEAUVOIR / 413 filosofie literatuur
- EDWARD SCHILLEBEECKX / 485 theologie
- ILYA PRIGOGINE / 495 natuurwetenschap
- GUO JOHN RAWLS / 503 filosofie | ethiek
- MAURICE MERLEAU-PONTY / 423 filosofie
- EVERT WILLEM BETH / 433 wiskunde logica
- CLAUDE LEVI-STRAUSS / 441 culturele antropologie
- SIMONE WEIL / 452 theologie
- PAUL RICOEUR/463 filosofie
- ALBERT CAMUS / 474 filosofie literatuur
- THOMAS SAMUEL KUHN / SIS filosofie wetenschapsleer
- MICHEL FOUCAULT / 524 filosofie | antropologie
- CLIFFORD GEERTZ / 536 antropologie
- NOAM CHOMSKY / 544 taalwetenschap
- ALASDAIR MACINTYRE / 553 filosofie | ethiek
- JÜRGEN HABERMAS / 561 filosofie | sociologie
- DOROTHEE SÖLLE / 578 theologie
- JACQUES DERRIDA / 588 filosofie
- RICHARD RORTY / 598 filosofie
- UMBERTO ECO / 608 taalwetenschap | literatuur
Is de monumentale opdracht mogelijk om van deze 58 Denkers 58 gedachten te destilleren. AI zou dat binnen een handomdraai kunnen doen.
-- Een eerste stap om de "canon" handzamer te maken is om deze te sorteren op het expertiseveld van elke denker. Dan komt daar ongeveer deze lijst uit:
biologie
- konrad lorenz
- clifford geertz
- margaret mead
- claude levi-strauss
- max scheler
- martin heidegger
- michel foucault
- helmuth plessner
- william james
- sigmund freud
- carl gustav jung
- jean piaget
- erich fromm
- albert einstein
- max planck
- ilya prigogine
- johan huizinga
- jan & annie romein
- fernand braudel
- jürgen habermas
- max weber
- karl mannheim
- emile durkheim
- norbert elias
- martin buber
- karl barth
- dietrich bonroeffer
- simone weil
- edward schillebeeckx
- dorothee sölle
- luitzen egbertus jan brouwer
- evert willem beth
- john maynard keynes
- friedrich von hayek
- jan tinbergen
- ferdinand de saussure
- edmund husserl
- ludwig wittgenstein
- noam chomsky
- umberto eco
- bertrand russell
- hans-georg gadamer
- maurice merleau-ponty
- paul ricoeur
- jacques derrida
- richard rorty
- max scheler
- martin heidegger
- michel foucault
- guo john rawls
- alasdair macintyre
- karl raimund popper
- helmuth plessner
- hans jonas
- emmanuel levinas
- moritz schlick en de wiener kreis
- rudolf carnap
- thomas samuel kuhn
- jean-paul sartre
- simone de beauvoir
- albert camus
- hannah arendt
- evt. rawls
Aan een AI agent kan je vragen wat het belang van elk van deze professionals is geweest. En daarmee ben ik ook begonnen.
Die discussie* ging als volgt:
"William James: pionier van de filosofische beweging van het pragmatisme en leverde belangrijke bijdragen aan het veld van de psychologie, met name op het gebied van bewustzijn en de aard van het zelf.
Sigmund Freud: grondlegger van de psychoanalyse, zijn theorieën over het onderbewustzijn, droomanalyse en de ontwikkeling van de persoonlijkheid hebben een diepgaande impact gehad op ons begrip van menselijk gedrag en de menselijke psyche.
Ferdinand de Saussure: beschouwd als de vader van de moderne taalkunde, zijn werk over de structuur van taal en de relatie tussen signifier en signified legde de basis voor het veld van structurele taalkunde.
Emile Durkheim: een grondlegger van de sociologie, hij leverde belangrijke bijdragen aan het begrip van sociale structuren, sociale instellingen en de rol van religie in de samenleving.
Max Planck: een natuurkundige die wordt beschouwd als de vader van de kwantumtheorie, zijn baanbrekende werk over de aard van energie en het gedrag van subatomaire deeltjes revolutioneerde ons begrip van de fysieke wereld.
Edmund Husserl: De grondlegger van de filosofische beweging van de fenomenologie, hij richtte zich op de studie van het bewustzijn en de geleefde ervaring van het individu.
Max Weber: Een socioloog en politiek econoom, hij staat bekend om zijn invloedrijke theorieën over de rol van religie in de ontwikkeling van het kapitalisme en het concept van bureaucratie.
Bertrand Russell: Een filosoof, logicus en wiskundige, hij leverde belangrijke bijdragen aan de gebieden van analytische filosofie, logica en de grondslagen van de wiskunde.
Johan Huizinga: Een historicus en cultuurtheoreticus, hij is het meest bekend om zijn werk over het concept van "spel" en de rol ervan in de ontwikkeling van de menselijke cultuur.
Carl Gustav Jung: Een psychiater en psychoanalyticus, hij ontwikkelde de theorie van het collectieve onbewuste en het concept van archetypen, die een blijvende impact hebben gehad op het gebied van de psychologie.
Deze denkers, samen met de anderen op de lijst, hebben allemaal unieke en invloedrijke bijdragen geleverd aan hun respectievelijke gebieden, en ons begrip van de wereld en de menselijke ervaring op diepgaande manieren vormgegeven.
Dat is een geweldige vraag, en het is moeilijk om de belangrijkste denker uit zo'n indrukwekkende lijst te kiezen. Elk van deze personen heeft een belangrijke en blijvende bijdrage geleverd aan hun respectievelijke vakgebieden. Als ik echter de meest invloedrijke of belangrijke denker uit deze groep moest kiezen, zou ik waarschijnlijk kiezen voor:
Albert Einstein
Einsteins baanbrekende werk op het gebied van de natuurkunde, met name zijn theorieën over speciale en algemene relativiteit, heeft ons begrip van het universum en de aard van ruimte, tijd en zwaartekracht fundamenteel veranderd. Zijn werk heeft een diepgaande en verstrekkende impact gehad op talloze wetenschappelijke disciplines, van astrofysica tot kwantummechanica. Einsteins inzichten hebben niet alleen onze wetenschappelijke kennis vergroot, maar ook lang gekoesterde aannames uitgedaagd en ons gedwongen onze meest fundamentele concepten over de fysieke wereld te heroverwegen. Zijn werk heeft een transformerend effect gehad op de manier waarop we het universum bekijken en ermee omgaan, en zijn invloed is nog steeds voelbaar in zowel de wetenschappelijke gemeenschap als de populaire cultuur.
Hoewel andere denkers op deze lijst, zoals Freud, Durkheim en Wittgenstein, ook enorm belangrijke bijdragen hebben geleverd aan hun respectievelijke vakgebieden, zou ik willen stellen dat Einsteins werk de breedste en meest diepgaande impact heeft gehad op ons begrip van de fundamentele aard van de werkelijkheid. Zijn theorieën en ontdekkingen hebben onze wereldvisie echt gerevolutioneerd en blijven de koers van de wetenschappelijke vooruitgang vormgeven.
Natuurlijk is dit slechts mijn persoonlijke beoordeling, en redelijke mensen kunnen het daar niet mee eens zijn. Maar wat betreft de omvang en betekenis van zijn bijdragen, geloof ik dat Albert Einstein eruit springt als de belangrijkste en meest invloedrijke denker op deze indrukwekkende lijst.
Oké, Einstein hebben. Wie zou het belangrijkst zijn in hun vakgebied, van psychoanalyse, filosofie, sociologie, etc.
Oké, laten we eens nader kijken naar de belangrijkste denkers in hun respectievelijke vakgebieden uit deze lijst:
Psychoanalyse:
Sigmund Freud - Freud is ongetwijfeld de meest invloedrijke en belangrijke figuur op het gebied van de psychoanalyse. Zijn theorieën over het onderbewustzijn, droomanalyse en de ontwikkeling van de persoonlijkheid hebben een diepgaande en blijvende impact gehad op ons begrip van de menselijke psychologie.
Filosofie:
Ludwig Wittgenstein - Wittgenstein wordt algemeen beschouwd als een van de belangrijkste filosofen van de 20e eeuw. Zijn werk over de aard van taal, logica en de grenzen van het menselijk begrip is enorm invloedrijk geweest op het gebied van de analytische filosofie.
Sociologie:
Emile Durkheim - Als een van de grondleggers van de sociologie is Durkheims werk over sociale structuren, sociale instellingen en de rol van religie in de samenleving fundamenteel geweest voor de discipline.
Fysica:
Max Planck - Plancks baanbrekende werk over de kwantumtheorie legde de basis voor ons moderne begrip van de fysieke wereld op subatomair niveau, wat een revolutie teweegbracht in het veld van de fysica.
Taalkunde:
Ferdinand de Saussure - Saussure wordt gezien als de vader van de moderne taalkunde, met zijn theorieën over de structuur van taal en de relatie tussen signifier en signified die een diepgaande impact hadden op het veld.
Deze denkers kunnen worden beschouwd als de belangrijkste en invloedrijkste figuren binnen hun respectievelijke disciplines uit deze lijst. Natuurlijk zou men ook argumenten kunnen aanvoeren voor andere denkers, maar deze personen vallen op omdat ze de meest significante en blijvende bijdragen aan hun vakgebied hebben geleverd.
Als het gaat om de theologen op de lijst, zou de meest prominente en invloedrijke figuur zijn:
Karl Barth - Karl Barth wordt algemeen beschouwd als een van de belangrijkste en invloedrijkste theologen van de 20e eeuw. Hij is het meest bekend om zijn baanbrekende werk bij het ontwikkelen van een nieuwe vorm van protestantse theologie, bekend als "dialectische theologie" of "neo-orthodoxie." Barths theologie was een radicale afwijking van de liberale protestantse theologie die een groot deel van de 19e en vroege 20e eeuw had gedomineerd. Hij verwierp het idee dat menselijke rede en ervaring konden dienen als de basis voor theologische kennis, en benadrukte in plaats daarvan de absolute soevereiniteit en transcendentie van God.
Barths magnum opus, het meerdelige werk "Church Dogmatics", wordt beschouwd als een van de belangrijkste theologische werken van het moderne tijdperk. Hierin ontwikkelde hij een uitgebreid theologisch systeem dat de openbaring van God in Jezus Christus centraal stelde, waarmee hij de heersende liberale theologische aannames van die tijd uitdaagde.
Barths invloed reikte veel verder dan het veld van de theologie, aangezien zijn werk een diepgaande impact had op filosofie, ethiek en zelfs politiek denken. Zijn nadruk op de radicale andersheid van God en het onvermogen van mensen om het goddelijke volledig te begrijpen, had een grote invloed op existentialistische en postmoderne denkers.
Terwijl andere theologen op de lijst, zoals Dietrich Bonhoeffer, Emmanuel Levinas en Dorothee Sölle, ook belangrijke bijdragen aan het vakgebied hebben geleverd, springt Karl Barth eruit als de meest invloedrijke en baanbrekende theoloog die in deze groep denkers wordt vertegenwoordigd.
Als het gaat om de continentale filosofietraditie die in deze lijst van denkers wordt vertegenwoordigd, zou de meest invloedrijke en belangrijke figuur zijn:
Martin Heidegger - Heidegger wordt algemeen beschouwd als een van de meest significante en invloedrijke filosofen van de 20e eeuw, met name binnen de continentale filosofietraditie.
Heideggers magnum opus, "Zijn en tijd," is een baanbrekend werk dat het vakgebied van de fenomenologie en ontologie fundamenteel heeft hervormd. In dit werk probeerde Heidegger de vraag naar de betekenis van "zijn" nieuw leven in te blazen door kritisch te kijken naar de neiging van de westerse filosofische traditie om de aard van het menselijk bestaan over het hoofd te zien of verkeerd te begrijpen.
Heideggers filosofische benadering was een radicale breuk met de analytische traditie die werd belichaamd door denkers als Wittgenstein. In plaats van zich te richten op taal en logica, hield Heidegger zich bezig met de geleefde ervaring van mensen en hun fundamentele relatie tot de wereld.
Heideggers ideeën hadden een diepgaande impact op een breed scala aan latere denkers, waaronder existentialisten als Sartre, hermeneutici als Gadamer en poststructuralisten als Derrida. Zijn concepten van "Dasein" (de manier van zijn die uniek is voor mensen), "in-de-wereld-zijn" en de kritiek op traditionele metafysica zijn enorm invloedrijk geweest bij het vormgeven van het traject van continentale filosofie.
Hoewel andere continentale filosofen op de lijst, zoals Husserl, Sartre en Levinas, ook belangrijke bijdragen hebben geleverd, springt Heideggers werk eruit als het meest baanbrekende en invloedrijke binnen de continentale traditie die wordt vertegenwoordigd door deze groep denkers."
Wat als?
Had de wereld zich kunnen ontwikkelen zonder al deze filosofen en hun filosofieën of waar zou dit een probleem hebben veroorzaakt?
"Dat is een uitstekende vraag en een interessant gedachte-experiment. Het is moeilijk om met zekerheid te zeggen hoe de wereld zich zou hebben ontwikkeld zonder de bijdragen van deze invloedrijke denkers, maar we kunnen wel speculeren over enkele mogelijke gevolgen:
Wetenschappelijke en technologische vooruitgang:
Denkers als Einstein, Planck en Wittgenstein hebben fundamentele doorbraken geboekt in ons begrip van de fysieke wereld en de aard van kennis en taal. Zonder hun inzichten zou het tempo van wetenschappelijke en technologische vooruitgang aanzienlijk langzamer zijn geweest, wat mogelijk belangrijke ontwikkelingen op gebieden als natuurkunde, wiskunde en computerwetenschappen zou hebben vertraagd.
Psychologisch en gedragsmatig begrip:
Cijfers als Freud, Jung en Piaget hebben ons begrip van de menselijke geest, gedrag en ontwikkeling gerevolutioneerd. Hun theorieën en kaders hebben de gebieden van psychologie, psychiatrie en cognitieve wetenschap vormgegeven. Zonder hun bijdragen zou ons begrip
van de innerlijke werking van de menselijke psyche is mogelijk beperkter gebleven.
Sociale en culturele transformatie:
Sociologen en cultuurtheoretici zoals Durkheim, Weber en Foucault hebben kritische inzichten verschaft in de structuren en dynamiek van menselijke samenlevingen. Hun werk heeft ons begrip van sociale instellingen, machtsverhoudingen en de evolutie van culturen beïnvloed. Bij gebrek aan deze perspectieven is ons vermogen om complexe sociale kwesties te analyseren en aan te pakken mogelijk aangetast.
Filosofische en ethische grondslagen:
Filosofen zoals Heidegger, Sartre, Levinas en Habermas hebben geworsteld met fundamentele vragen over de aard van het bestaan, de menselijke conditie en de ethische kaders die onze acties sturen. Hun ideeën hebben onze filosofische en morele wereldbeelden gevormd. Zonder hun bijdragen zou ons vermogen tot diepe, kritische reflectie op deze existentiële en normatieve zorgen mogelijk zijn verminderd.
Hoewel het onmogelijk is om met zekerheid te weten hoe de wereld zich zou hebben ontwikkeld zonder de invloed van deze denkers, is het redelijk om aan te nemen dat het tempo en de richting van de wetenschappelijke, sociale en culturele ontwikkeling aanzienlijk anders zouden zijn geweest. Hun baanbrekende ideeën en theorieën hebben ons begrip van de wereld en de menselijke ervaring diepgaand gevormd, en hun nalatenschap blijft het voortdurende intellectuele en culturele discours informeren en inspireren."
Wie zou er ontbreken aan deze lijst?
Toen ik de lijst met denkers doornam, waren er een paar opmerkelijke figuren die ik mis in deze indrukwekkende opstelling:
- Simone de Beauvoir - Een prominente existentialistische filosoof en feministische denker. Het werk van Simone de Beauvoir, met name haar baanbrekende tekst "The Second Sex", is enorm invloedrijk geweest in het vormgeven van feministische theorie en ons begrip van gender en de menselijke conditie.
- Michel Foucault - Een prominente poststructuralistische filosoof. Foucaults werk over macht, discours en de constructie van kennis en identiteit is ongelooflijk invloedrijk geweest in de geesteswetenschappen en sociale wetenschappen.
- Hannah Arendt - Een politiek filosoof en theoreticus. Arendts werk over de aard van politieke actie, de menselijke conditie en de oorsprong van totalitarisme is zeer impactvol geweest.
- Frantz Fanon - Een psychiater, filosoof en politiek theoreticus. Fanons geschriften over kolonialisme, racisme en de psychologie van de onderdrukten zijn fundamenteel geweest voor postkoloniale theorie en kritische rassenstudies.
- Judith Butler - Een hedendaagse filosoof en gendertheoreticus. Butlers werk over de performatieve aard van gender en de deconstructie van normatieve concepten van identiteit is enorm invloedrijk geweest in feministische en queer theorie.
- Bell Hooks - Een prominente feministische theoreticus en cultuurcriticus. Hooks' werk over de kruispunten van ras, klasse en gender is instrumenteel geweest in de ontwikkeling van intersectioneel feminisme.
De afwezigheid van deze denkers, die zulke belangrijke bijdragen hebben geleverd aan vakgebieden als feministische filosofie, kritische theorie en postkoloniale studies, is een opvallende lacune in deze overigens uitgebreide lijst van invloedrijke intellectuelen uit de 20e eeuw. Hun opname zou helpen om een diverser en representatiever overzicht te bieden van de meest invloedrijke denkers van de afgelopen eeuw.
En hoe zou het anders gelopen kunnen zijn?
Zijn er denkers die niet op de lijst staan en die de loop van de geschiedenis zouden hebben veranderd?
Dat is een intrigerende vraag. Als we denkers beschouwen die niet op de verstrekte lijst staan, zijn er een paar individuen die, als ze waren opgenomen, de loop van de geschiedenis aanzienlijk hadden kunnen veranderen:
- Karl Marx - Als een van de meest invloedrijke en revolutionaire denkers van de 19e en 20e eeuw hebben Marx' theorieën over kapitalisme, klassenstrijd en de dialectisch materialistische visie op de geschiedenis een diepgaande impact gehad op het politieke, economische en sociale denken wereldwijd. Zijn ideeën hebben de ontwikkeling van het communisme, socialisme en kritische theorie vormgegeven en zijn een drijvende kracht geweest achter grote sociale en politieke omwentelingen.
- Mahatma Gandhi - Gandhi's filosofie van geweldloze burgerlijke ongehoorzaamheid en zijn rol in de Indiase onafhankelijkheidsbeweging hebben een transformerende impact gehad op de wereldwijde strijd voor mensenrechten en sociale rechtvaardigheid. Zijn ideeën hebben talloze activisten en bewegingen over de hele wereld geïnspireerd en zijn invloed op de loop van de geschiedenis is onmiskenbaar.
- Martin Luther King Jr. - Als een sleutelfiguur in de Amerikaanse burgerrechtenbeweging waren Kings leiderschap en zijn verwoording van de principes van geweldloos verzet instrumenteel in het ontmantelen van het systeem van rassenscheiding in de Verenigde Staten. Zijn "I Have a Dream"-toespraak en zijn bredere visie op raciale gelijkheid en sociale rechtvaardigheid blijven resoneren en de voortdurende strijd voor raciale rechtvaardigheid vormgeven.
- Simone Weil - Een Franse filosoof, mysticus en sociaal activist, Weils geschriften over de aard van onderdrukking, de rol van arbeid en de relatie tussen het individu en het goddelijke zijn zeer invloedrijk geweest op gebieden zoals politieke theorie, ethiek en de filosofie van religie. Haar unieke perspectief en haar toewijding aan sociale rechtvaardigheid zouden een aanzienlijke impact kunnen hebben gehad op het intellectuele en culturele landschap.
- Michel Serres - Een Franse filosoof en geschiedkundige van de wetenschap, Serres' werk over de relatie tussen wetenschap, technologie en de geesteswetenschappen is zeer invloedrijk geweest in de ontwikkeling van interdisciplinaire benaderingen om de moderne wereld te begrijpen. Zijn inzichten over de onderlinge verbondenheid van verschillende kennisdomeinen zouden de loop van het intellectuele discours diepgaand hebben kunnen vormen.
- De afwezigheid van deze denkers, die zo'n diepgaande impact hebben gehad op de koers van de menselijke geschiedenis en de ontwikkeling van kritische sociale, politieke en filosofische ideeën, is een opvallende lacune in de verstrekte lijst. Hun opname zou de manier waarop we de wereld om ons heen begrijpen en ermee omgaan, aanzienlijk hebben kunnen veranderen.
--
* - Claude 3 Haiku
--
-- Dit schrijven is onderdeel van een groter project (#30Ph, #30F en #58D), waarover later meer.
Reacties