Inertie
28 april 2025, gaat de geschiedenis in als de blackout in Spanje. Het elektriciteitsnetwerk "viel" uit. Voor mij was dat een hele ervaring die achteraf goed afgelopen is. Een maand of wat eerder was er in het zelfde energienetwerk een "sobrecarga" en stroom-piek of hoe dat heet, die ervoor zorgde dat de helft van onze apparaten uitviel en eeuwig beschadig d werden. De verzekering sprong bij... en na enige tijd hoorde je daar niemand meer over.
Zijn beide gebeurtenissen met elkaar in relatie te brengen? Ik geloof het niet, maar het geeft toch te denken.
Maar gisteren blijkt het om INERTIE te gaan. Dat woord kom ik vaak tegen, naast de verschillende elektriciteitsproducenten zoals nucleaire energie, zon- en windenergie. In Spanje werd voor het eerst meer zon- en windenergie opgewekt, waarmee het gehele netwerk kon worden voorzien...
Wat nu blijkt is een fenomeen dat ook in de financiële wereld te vinden is (maak ik zelf even als associatie): het tekort aan buffers. Dat ie niet de juist verklaring. De juiste verklaring moet je vinden in inertie en overdrachtssystemen. Want er zijn verschillende systemen; het ene werkt synchroon en het nieuwe systeem van vernieuwde energie werkt asynchroon.
Het verwijderen van nucleaire energie schijnt dat buffer of dat enertie-probleem vergroot te hebben. Om energie te produceren heb je ook energie nodig, en om iets te stoppen dat in gang is gezet, heb je een mechanisme nodig om overvloed en te kort te regelen. Bij de traditionele energieproductie waren dat de generatoren, maar die ontbreken in het nieuwe verhaal.
Ik schrijf dit als een buitenstaander, en alle details zullen rammelen. Maar ik zoek dan ook een andere ingang. Die van cultuur en cultuurverandering.
Inertie is ten eerste een natuurkundig begrip, dat je in de wetenschap, zoals natuurkunde) of ingenieurswereld tegen komt. Dat leken (buiten die gebieden, zoals ik) dit soort fenomenen niet goed begrijpen is op zich geen probleem. Maar ergens moet er een overgang zijn. Ik moet wat lachen als ik de term, energietransitie hoor en vakken als transitiekunde. Transitiekunde roept bij mij veel management (jargon) op. Binnen een andere sfeer is er transitiespijt in het leven geroepen en dat heeft dan te maken met de gender-transities. Daar zou je nog kunnen denken dat het een recent fenomeen is, vooral van deze eeuw, maar gelijkstroom en wisselstroom zijn er al eeuwen. Iedereen zal weten dat zonnepanelen gelijkstroom genereren, maar daarmee houd het dan ook wel zo'n beetje op. Ook voor mij (terwijl ik een ook een technische achtergrond heb).
In de financiële wereld heeft men "ook" buffers gekort en is men van het verkeerde principe uitgegaan dat bij globalisering geen buffers nodig waren. Vervolgens ontstond er een supply-chain-(keten)probleem ,waar we in feite nog steeds mee stoeien. IN de financiële wereld kan er nog veel meer fout gaan, bijvoorbeeld als het gaat om liquiditeit. In termen van elektriciteitsnetwerken zou ik zeggen dat het daar om financiële stromen gaat die ook opeens kunnen opdrogen, dan wel massale pieken kunnen veroorzaken. Er zijn maar weinigen - de echte experts - die het precies weten.
Ik zit er maar een beetje in het midden. Zowel bij elektriciteit dan wil bij financiën, weet ik iets meer dan de basics. In het tweede geval doe ik mezelf misschien te kort, maar ik weet zeker minder dan de echte experts.
Het idee storingen heeft me altijd geïntrigeerd. Dat idee zit in speciale infrastructurele systemen zoals netwerk operatoren, bij telefonie (netwerken), elektriciteit dan wel financiële infrastructuur. In 99% van de gevallen gaat het goed, maar hier komt cultuur naar voren,
- omdat het onder de grond zit (infra) heeft men er meestal geen oog voor. Niemand denkt aan de problemen wanneer die 99% niet gehaald worden. Gisteren, gaat de beschikbaarheid of welk infrastructuur-kenmerk je ook neemt, naar nul en dan pas worden we bewust van de afhankelijkheid van wat onder de grond (of in de lucht) ligt (zweeft.
Wat me nog meer intrigeert is dat de verandering naar nieuwe energievormen dus al decennia gestart is, en nu pas de problemen boven water komen. Spanje, zo hoor ik, is zeker geen uitzondering, van een ontwikkeling of systeem dat ook in andere regio's kwetsbaar is.
Maar goed. Een dure les. Ik denk, wederom in cultuurtermen, dat we ons zelf mogen aanrekenen als samenleving dat technologie en wetenschappelijke kennis (en haar ontwikkeling) maar voor lief wordt genomen. Er zal ook nog een factor politiek te benoemen zijn, want tot mijn grootste verbazing noteert het bedrijf in Spanje dat het elektriciteitsnetwerk beheert (voorheen Red Electrica España) gewoon positief en noteert op historische maxima. Net als in de financiële wereld, ligt de schuld nooit bij een bedrijf, en zeker niet een bedrijf dat winst maakt.
Het laatste is hier nog niet over gezegd en geschreven.
Maar natuurkunde heeft in ieder geval even aandacht gekregen.
-- eerder over inertie:
- Lucht is hier de kracht van beweging. Vuur is geassocieerd met expansie, water met het principe van stroming en aarde met inertie. [uit de astrologische gids van Simon Vestdijk moet ik dan gelijk aan de inertie van de Stier denken (https://mcenv.blogspot.com/2022/11/earth-medicine-kenneth-meadows.html)
- Hij refereert hier ook aan de eerste (inertie) wet van Newton. "De meeste mensen doorlopen een langdurig proces voordat ze knopen durven door te hakken." Inspirerend is het verhaal van Richard Bottram (https://mcenv.blogspot.com/2020/11/maak-goud-van-je-leven-geert-kimpen.html)
- En dus proberen ze hier onder uit te komen. Of levert het energie - wanneer de mens niet in inertie vervalt - om te vechten voor een goed leven (https://mcenv.blogspot.com/2023/02/think-and-grow-rich-napoleon-hill.html)
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Automobilist_en_passagier_met_autogordels,_Bestanddeelnr_927-9366.jpg (foto).
-- 3 mei, sleutelmomenten in de aanloop naar de stroomstoring (ABC)
-- 7 mei: https://mises.org/mises-wire/spanish-blackout-shows-why-green-dream-unsustainable
-- 7 mei. Inertie - weet ik nu - is niet het probleem geweest van de Apagon, de stroomuitval. Inertie speelt een rol bij het opnieuw opstarten van het netwerk. Dat kan alleen als er een energiebron is, die kwam bij Spanje vanuit Frankrijk en door inertie - het overgaan van nul naar 1, zeg maar - lang duurt en afhankelijk van de producent. Nucleaire energie hebben de meeste opstarttijd nodig, waterkrachtcentrale de minste.
Wat was dan het probleem van de stroomuitval zelf? Dat had te maken dat er opeens een tekort aan vraag was, en Inderdaad hier bij nieuwe energiebronnen zoals wind- en zonne-energie wordt het netwerk onstabiel, de frequentie fluctueert en dat zorgt ervoor dat de "protectoren" - de netwerk beveiliging - uitvallen en daarmee het netwerk tot stilstand komt.
-- 19 mei, Chinese 'kill switches' bedreigen Nederlands stroomnet -- Zonnepanelen, laadpalen en andere apparaten met Chinese software bevatten verborgen 'kill switches' die op afstand te activeren zijn. Experts waarschuwen dat dit ernstige risico's oplevert voor het Nederlandse stroomnet en essentiële infrastructuur. Apparaten blijken zonder toestemming te communiceren met Chinese servers. De afhankelijkheid van goedkope Chinese technologie neemt toe, terwijl toezicht en handhaving achterblijven. In een conflict met China kan een gerichte aanval leiden tot grootschalige systeemuitval en brand. Beveiligingsexperts roepen op tot directe actie en structurele maatregelen om deze kwetsbaarheid aan te pakken. (Telegraaf)
Reacties