Generaties als patroon van cultuurverandering

In sociologisch opzicht kun je generaties in Nederland als volgt indelen (wikipedia):

• Vooroorlogse generatie (geboren in de periode 1910-1930. Ze zijn plichtsgetrouw, bescheiden, sober, spaarzaam en berustend) 
• Stille generatie (geboren in de periode 1931-1940. De stille generatie bleef trouw aan het gezag, oftewel stil)
• Babyboomers (geboren in de periode 1941-1955. De babyboomgeneratie, ook wel de protestgeneratie, kwam tot wasdom in een tijd van sterke welvaartsstijging en kende geen armoede of massale werkloosheid)
• Verloren generatie (geboren in de periode 1956-1970. Ook wel: Generatie Nix of Generatie X. De verloren generatie kreeg te maken met massale jeugdwerkeloosheid en maakte vanwege het gevaar van soa's, met name de dodelijke ziekte aids, het einde van de seksuele vrijheid mee... Als nieuwe generatie leiders zijn ze vooral gericht op samen doen, toegevoegde waarde, duurzame processen en het constructief benutten van de toenemende diversiteit).
• Pragmatische generatie (geboren in de periode 1971-1985. .. kregen gelijke kansen, ruime mogelijkheden, vrijheid en keuzes, en veel stimulans van hun ouders. Belangrijk zijn: 'je eigen ding doen' en 'vooral jezelf zijn'. Zelfontplooiing staat als levensmotto centraal)
• Grenzeloze generatie (geboren in de periode 1986-2000. Digitale generatie, screenagers, Generatie Y, generatie Einstein of millennials genoemd. Authentiek zijn vinden ze belangrijk).
• Generatie Z (geboren in de periode 2001-2015. Generatie Z of ook wel 'Zoomers'.  integreert in hun leven het gebruik van computerprogramma's, apps en sociale media.

In de Engelstalige Wikipedia wordt het Strauss–Howe generational model gebruikt dat wijkt iets af, vooral de jaartallen lijken niet helemaal overeen te komen.

Generation Alpha (begin 2010) zou de nieuwe generatie worden. De eerste die volledig in deze eeuw geboren zijn. (Youngworks schrijft hierover: Kenmerken Generatie Alpha: Naar verwachting de rijkste, hoogstopgeleide en meest technologisch onderlegde generatie die opgroeit terwijl de wereld in de brand staat…)

Over de grenzeloze generatie (dGG) las ik een boek (met gelijknamige titel, van Spangenberg en Lampert) en die schrijven (2009) dat de jongeren gefocust zijn op uiterlijkheden, kicks, geld, status consumptie en netwerken en niet zozeer op het eigen welzijn en dat van de maatschappij.

De generatietheorie van Strauss stelt dat generaties cycli vertonen in de mate van aandacht, sturing en controle van de ouders (veel of weinig) en dat waar de ene generatie juist veel zorg krijgt, wordt de daarop volgende generatie juist meer vrijheid gegeven.

Mentality die het onderzoek naar de waarden die deze generatie volgen, leiden hun model af van een aantal antropologen, zoals Ferdinand de Saussure (structuralist) gaat in op de relatie tussen taal en cultuur.  Claude Levi-Strauss  (niet die van Strauss-Howe) ziet taal in relatie tot sociale logica en hij paste dit toe bij onderzoek naar cultuurpatronen bij vreemde volken. Pierre Bourdieu als laatste ging ook uit van het structuralisme en paste dit toe op leefstijlen en waardeoriëntaties.

De waardenpatronen die het bedrijf heeft ontwikkeld heet mentality-milieus en verschilt per groep, de "Cosmopolieten" vinden andere waarden belangrijk dan de "post moderne hedonisten."

In hoofdstuk negen komen onafhankelijke denkers aan het woord. "Naar een nieuwe mentaliteit." Dat deel las ik op zoek naar ingrediënten om de tijd van nu (ca. 15 jaar later) beter te begrijpen. Zijn de problemen van toen anders dan die van nu?

En hoe toekomstvoorspellend is een generatie?

Op Youngworks, vond ik deze mooie overzichtsfiguur (hun theorie en uitwerking is afkomstig van socioloog Henk Becker):

De generatietheorie is niet onomstreden, Andries van den Broek meent dat het sociologische cohort niet doorgetrokken kan worden naar generaties. Het probleem ligt in de definitie en hoe trend-omkeren concreet gemaakt kunnen worden.

Zelf - natuurlijk geen hoogleraar - denk ik dat dit een probleem is van sociale wetenschappen die graag zo exact mogelijk willen theoretiseren, maar dat de praktijk moeilijk in de generationele jas te hijsen is. Dat het daarmee wel degelijk praktisch kan zijn laten bovenstaande figuren zien. Er is een nieuwe generatie in opkomst, Alpha en daar is de nodige hoop op gevestigd.

Ook Strauss-Howe die zelfs nog een stap verder gaan door cycli op basis van generaties te ontwerpen, lijkt me een theorie die omstreden is.

In dGG komen een aantal experts aan het woord:

- Peter Giesen, schreef Land van Lafaards? en doet de observatie dat kinderen vroeger onder het juk van hun ouders vandaan wilde komen, en nu is dat andersom. Hij ziet een cultuur van vrijheid zonder matiging en zelfbeheersing als een mogelijk gevaar.

- Pieter Winsemius, ziet een terugverlangen naar een machocultuur (overigens komt cultuur niet echt expliciet aan bod in dit boek). Hij is bang voor een ontwrichting (anno 2009)

- Gabriel van den Brink, meent dat "het idee dat grenzen overbodig zijn een narcistisch idee is." Hij denkt ook dat de elite deel van het probleem uitmaakt (zie binnenkort of later het werk van End Times, van Peter Turchin)

- Herman Wijffels (de bankier die maar geen premier werd) wil individualiteit met collectiviteit verbinden. Hij schrijft of zegt, "in de leegte van de grenzeloosheid grijpt de markt haar kans."

...

--
2022/06/the-fourth-turning