De filosofische lijst van Southwell
Gareth Southwell*** heeft een even duidelijk als onorthodox boek "geschreven" over filosofie, door gewoon "de" (een filosoof zet hier natuurlijk vraagtekens bij) - uiteindelijk - 160 thema's in een evenveel aantal pagina's te comprimeren tot een overzichtswerk. De thema's zijn enkel chronologische gegroepeerd, aan de hand van vijf filosofische periodes. Ik neem ze hieronder over:
[De lijst is nu naakt, maar heel eenvoudig uit te werken, misschien in verloop van de tijd, en dan merk je hoe snel filosofie gaat leven als combinatie van namen / filosofen en hun principale thema's]
Wanneer je de lijst achter elkaar zet of leest en kort uitwerkt per thema, dan heb je een overzicht gemaakt van de filosofie. Op dat overzicht is het nodige aan te merken, maar het is een begin. Klassieke filosofie uit de oudheid:
- Natuurlijke filosofie (Griekenlijk)
- Taoïsme (China)
- Getallen (Pitagoras)
- Lijden (Boeddha)
- De Gouden regel (Confucius)
- De universele stroom (Heraclitus)
- Paradox (Zenon)
- Sofisme
- Atomisme (Presocraten)
- De Socratische methode
- Euthanasie* (Socrates)
- De universalia (Universals, Plato)
- Moreel realisme (Plato)
- De ideale staat (Plato)
- Kunst en leugens (Plato)
- Cynisme (Diogenes)
- Deugd (Aristoteles)
- Teleologie (Aristoteles)
- Maatschappij en Burgerschap (Aristoteles)
- Catharsis (Aristoteles)
- Vriendschap als basis voor geluk (Aristoteles)
- Waanidee, illusie (Scepticisme, Tzu)
- Moderatie (Epicurus)
- Dood (Epicurus)
- Het probleem van het kwaad (Epicurus)
- Rechtvaardige oorlog (Cicero)
- Stoïcisme (...)
- Theodicee van Irenaeus
- De erfzonde (Augustinus)
- Neoplatonisme (Platino, Christendom)
- Christelijke filosofie (Boethius)
- Zen (Boeddha)
- Islamitische filosofie (Averroes)
- Het ontologische argument (Anselmo de Cantebury)
- Scholastiek (Thomas van Aquino)
- Het kosmologische argument (Thomas van Aquino)
- Ockhams scheermes (William de Ockham)
- Humanisme (Erasmus)
- Realpolitiek (Maquiavelli)
- Utopia (More)
- Scepticisme (Michel de Montagne)
- De wetenschappelijke methode (Francis Bacon)
- De natuurtoestand (Thomas Hobbes)
- Zekerheid (Rene Descartes)
- Rationalisme (Descartes)
- Dualisme (Descartes)
- Het merkargument (Descartes)
- Weddenschap om God** (Pascal)
- Monisme (Baruch Spinoza)
- Empirisme (John Locke)
- Tolerantie (John Locke)
- Persoonlijke identiteit (John Locke)
- Het principe van voldoende reden (Leibniz)
- Mogelijke werelden (Leibniz)
- Idealisme (Berkeley)
- Bushido (Tsunetomo)
- Humes vork (Hume)
- Het zijn en het moeten zijn (Hume)
- Het inductieprobleem (Hume)
- Het teleologische argument (Hume)
- Wonderen (Hume)
- Romantiek (Jean-Jacques Rousseau)
- De vrije markt (Adam Smith)
- Les philosophes (de Franse School, Voltaire)
- Transcendentaal idealisme (Kant)
- Deontologie (Kant)
- Mensenrechten (Kant)
- Het Sublieme (Kant e.a.)
- Het argument vanuit de moraal (Kant)
- Conservatisme (Edmund Burke)
- Revolutie (Thomas Paine)
- Utilitarisme (Jeremy Bentham)
- Dierenrechten (Jeremy Bentham)
- Vrouwenrechten (Mary Wollstonecraft)
- De dialectiek (Hegel)
- Pessimisme (Schopenhauer)
- Antropomorfisme (Feuerbach)
- Ethische egoïsme (Max Stirner)
- Regel Utilitarisme (John Stuart Mill)
- Het schade-principe (John Stuart Mill)
- Democratie (John Stuart Mill)
- Evolutie (Charles Darwin)
- Angst /anxiety (Kierkegaard)
- Burgerlijke ongehoorzaamheid (Henry David Thoreau)
- Vervreemding (Karl Marx)
- Bovenbouw (Karl Marx)
- Pragmatisme (Peirce)
- Vrije wil (William James)
- Overtuigingen (William James)
- Anarchisme (Pierre-Joseph Proudhon)
- Nihilisme (Friedrich NIetzsche)
- Wil tot macht (Friedrich Nietzsche)
- Intentionaliteit (Edmund Husserl)
- Vitalisme (Henri Bergson)
- Onderdeterminatie (Pierre Duhem)
- Tijd (McTaggart)
- Wiskunde (Betrand Russell en "zijn" logica...)
- Het niet-bestaan (Betrand Russell)
- Het probleem van andere geesten (Betrand Russell)
- Structuralisme (Ferdinand de Saussure)
- De naturalistische misvatting (G.E. Moore)
- Formalisme (Clive Bell)
- Wezen (Martin Heidegger)
- Expressionisme (R.G.Collingwood)
- Vertel en laat zien (Ludwig Wittgenstein)
- Privé taal (Ludwig Wittgenstein)
- De bevestigingsparadox (Carl Gustav Hempel)
- Het nieuwe inductieraadsel (Nelson Goodman)
- Consumentisme (Herbert Marcuse)
- Spontane Orde (Friedrich Hayek)
- Behaviorisme (B.F.Skinner)
- Verificationisme (A.J. Ayer)
- De open samenleving (Popper, The open Society)
- Categorische fouten (Gilbert Ryle)
- Authenticiteit (Sartre)
- Totalitarisme (Hannah Arendt)
- De andere (Emmanuel Levinas)
- Naturalisme (Willard van Orman Quine)
- Conceptuele schema's (Willard van Orman Quine)
- Feminisme (Simone de Beauvoir)
- De demiurg (Simone Weil)
- Namaak (Popper)
- Emotivisme (R.M. Hare)
- Kunstmatige intelligentie (Alan Turing)
- Het absurde (Albert Camus)
- Vrijheid (Isaiah Berlin)
- Identiteitstheorie (David Armstrong)
- Hermeneutiek (Hans-Georg Gadamer)
- Situationisme (Guy Debord)
- Kennis (Admund Gettier)
- De dood van de auteur (Roland Barthes)
- De hersenen in een vat (Hillary Putnam)
- Functionalisme (Hillary Putnam)
- De sluier van onwetendheid (John Rawls)
- Paradigmaverschuivingen (Thomas Kuhn)
- Macht en toezicht (Michel Foucault)
- Seks (Michel Foucault)
- Abortus (Judith Jarvis Thomson)
- Religieuze taal (Anthony Flew)
- Deconstructie (Jacques Derrida)
- Antirealisme (Richard Rorty)
- Vertrouwen (Alvin Plantinga)
- De Chinese kamer (John Searle)
- Patriarchaat (Kate Millet)
- Kwaliteit, Qualia (Thomas Nagel)
- Libertarisme (Robert Nozick)
- De pleziermachine (Robert Nozick)
- Zombies (anti Qualia, Daniel Dennett)
- Hyperrealiteit (Jean Buaudrillard)
- De teleporter (Derek Parfit)
- Het probleem van de non-identiteit ()
- Eliminatief materialisme (Paul Churchland)
- Pornografie (Chaterine MacKinnon)
- Speciësisme (Peter Singer)
- Effectief altruïsme (Peter Singer, e.a)
- Pamppsychisme (David Chalmers)
- Het tramdilemma (Philippa Foot)
- Epifenomenalisme (Jaegwon Kim)
- Geslacht, gender (Judith Butler)
- Transhumanisme (Nick Bostrom)
Deze lijst lijkt / doelt op een canon, maar is dat denk ik niet.
* - Euthenasie is een van de meerdere thema's in het overzicht waar de interpretatie niet helemaal geloofwaardig is. Ik ken de etymologie van het begrip niet, en het kan zijn dat dit woord uit die tijd dateert, maar misschien is er ook enthousiamse in het spel om de oudheid te veel eer aan te doen. Vooral omdat de stijgende levensverwachting een van de bijproducten van de vooruitgang is te kenmerken. Bij een levensverwachting in de Romeinse-Griekse tijd die rond de 22 jaar(?) lag speelde euthenasie nauwelijks een rol. Op het internet vond ik deze tabel:
- Steentijd: 19 jaar
- Tijdens het Romeinse Rijk: 22 jaar
- In de Middeleeuwen: 25 jaar
- Rond 1900: 44 jaar
- 1950 man: iets meer dan 70 jaar en vrouw: 72
- 1980 man: bijna 73 jaar en vrouw: 80 jaar
- 2000 man: 75,5 jaar en vrouw: 80,5 jaar (bron: https://www.allesopeenrij.nl/kennis/geschiedenis/levensverwachting-in-nederland-door-de-eeuwen-heen/)
** - Pascal's Weddenschap in het origineel
*** - Schreef ook 100 Paradoxen, en het boek dat op de foto staat aangegeven.
--
Reacties