Van geestesziek naar cultuur(kritiek)

Een vraag voor de zomer. Heeft onze cultuur een (psychische) ziekte of is die cultuur in die termen te karakteriseren? De vraag is niet onbelangrijk in het kader van de diepgaande problemen van onze tijd. Men is boos, er is veel onzekerheid, er is oorlog in Europa, ...

Kan een cultuur (of een bedrijfscultuur) ook moe zijn, net zoals een mens vermoeid is geraakt?

Dirk de Wachter werd bekend door zijn boek Borderline Times. Daarin trekt hij de individuele ziekte die borderline heet door naar het functioneren van de maatschappij als geheel. Of zelfs gebruikt hij de ziekte als metafoor en parallel voor de maatschappelijke kwaal die ons heeft aangestoken.

Kan een maatschappij op een zelfde manier ziek zijn als een mens dat is?

Het antwoord daarop begint mogelijk met een studie hoe emoties, die bij personen zo'n grote rol spelen, hun weg vinden in de economie en de maatschappij. Blijven die emoties ergens hangen? Waar worden die emoties genesteld?

In ieder geval in onze cultuur door monumenten... (bv).

Maar ik zocht naar cultuur en kwam bij de site van de OU en daar gaf "ex-schaker" Jeroen Vanheste... Een presentatie of lezing over depressie als cultureel fenomeen. Dus kijken wat de cultuur ons leert over depressies. Hij noemde vier elementen waar je op moet letten.

• De kennis over depressies is toegenomen
• De diagnose kan te eenvoudig gesteld worden
• De farmaceutische industrie heeft er belang bij
• De rol van de cultuur: het opgejaagd worden door de prestatiemaatschappij...

Er is iemand, een cultuurexpert Manfred Kets de Vries, die hier mee bezig is geweest, maar er zijn ongetwijfeld anderen, [het paper van de psychoanalyticus en econoom, kan ik niet meer vinden]. Op het internet (Studeersnel) vond ik deze samenvatting:

"Typologie van Kets de Vries en Miller: binnen deze typologie wordt gekeken naar persoonlijkheidskenmerken van  de leidende figuren in een organisatie (meestal de top). Er worden 5 culturen onderscheiden m.b.t. niet optimaal functionerende culturen, die beschreven worden vanuit een psychoanalytisch kader: 

1. . De depressieve cultuur: als we dit op een organisatie projecteren, hebben we het over een organisatie die zelfvertrouwen mist en misschien zelfs gedrag tentoonstelt dat alles tot een mislukking gaat leiden. 
2. . De dwangmatige cultuur: Het gaat in deze organisatie vooral om beheersing en controle. 
3. . De dramatische of theatrale cultuur: binnen deze organisatie staat de leidende figuur centraal en draait alles in de organisatie om hem of haar. 
4. . De paranoïde cultuur: wordt gekenmerkt door een grote  achterdocht en wantrouwen tegenover andere mensen. 
5. . De schizoïde cultuur: wordt gekenmerkt door een grote mate van afstandelijkheid en weinig betrokkenheid in sociale contacten."

Hoe valt in soortgelijke benamingen onze cultuur te kenmerken? Is dat inderdaad zoals de Wachter destijds deed, of zijn er anderen experts die psychische ziekteprocessen doortrekken naar de samenleving? 

-- dec 2023. Drik de Wachter houdt een masterclass , te vinden op youtube, over geluk. Hij zegt dat het een illusie is om te denken dat het leven een feest is.Dat is een uitnodiging voor een depressie. Het aardse leven kan onvermijdelijk lastig zijn, en de kunst om goed te leven is om te weten hoe met die last om te gaan.

Hij begint met een persoonlijke anekdote dat hij toen hij jong was het idee had om kunstenaar te worden, maar dat werd niks. "Toen zei mijn moeder, ga jij maar studeren...:"

https://www.youtube.com/watch?v=2ViTQLi8r_s&t=584s

... op een ander media vertelt hij dat hij door het boek De Avonden van Gerard Reve wakker is geworden. Hij las het op zijn vijftiende, een leeftijd waar je erg "sponzig" bent. "Fritz van Egters, stelt zichzelf allerlei vragen over de absurditeit van het leven," en dat deed Dirk ook, die toen nog dacht dat hij de enige was. Het einde is treffend, wanneer Egters zegt, "het is gezien, het is niet onopgemerkt gebleven." Dat is, zegt de Wachter de essentie van de mens, gezien willen worden, dat je door de ander opgemerkt wordt.

[zelf vind ik dit interessant omdat literatuur en niet (directe) filosofie een aanleiding is voor iemand. Dat is op zich logisch, literatuur spoort aan, het is de emotie die je vasthoudt en kan leiden...]

--
2017/01/de-grens-tussen-karakter-en-ziekte