Op een site over dit onderwerp vond ik deze uitspraak:
"If astrology is pure fantasy, why would it endure for millennia?"
...
Je leest niet (meer) zo veel over dit boek. Het is wel overal te verkrijgen, "natuurlijk." In Nederland vond ik iemand die er een verslag van heeft gemaakt.
EEN. Inana (schrijft over Astrologie) schreef in 2009:
"Richard Tarnas is filosoof en cultuurhistoricus. ... / ... Hij bespreekt ... de conjuncties, opposities en soms ook vierkanten van vier planeetcombinaties in relatie tot de geschiedenis: Uranus-Pluto, Saturnus-Pluto, Jupiter-Uranus en Uranus-Neptunus. Tarnas ziet tal van overeenkomsten en verbanden en bekijkt de data zowel synchronistisch als diachronistisch. De onderwerpen die hij bespreekt reiken van politiek, economie, oorlog en revolutie naar psychologie, seksualiteit, wetenschap en filosofie, maar ook literatuur, kunst, muziek en films. Belangrijke perioden als de zestiger jaren, de Franse revolutie, de Renaissance en de klassieke oudheid komen uitgebreid aan bod, als ook historische figuren als Martin Luther King, Ghandi, Marx, Shakespeare, Kepler, Galileo en Plato. Door zijn enorme kennis van en inzicht in de westerse cultuurgeschiedenis [vooral door zijn eerdere werk, The passion of the western mind], filosofie en astrologie kan hij verbanden leggen die geen mens eerder heeft gezien of benoemd. Daarbij wordt hij geholpen door de vlucht die de computertechnologie de afgelopen dertig jaar heeft genomen, waardoor het met een muisklik mogelijk is geworden om de planeetstanden van bijvoorbeeld 200 BC op je beeldscherm te toveren.
... Het hele boek, maar met name het theoretisch kader geeft voeding aan de astroloog om zijn boodschap en visie helder in de wereld te zetten. Tarnas noemt zichzelf geen astroloog, maar zijn grondige kennis van de astrologie en haar geschiedenis ademen door het hele boek. Hij heeft dan ook niet de minste astrologische literatuur gelezen. Hij is op de hoogte van de werken van moderne astrologen als Leo, Rudhyar, Carter, Ebertin, Hand, Greene en Arroyo, maar kent ook haar klassiekers: Ptolemaeus’ ‘Tetrabiblios’ en Kepler’s ‘De Fundamentis Astrologiae Certioribus’.
In navolging van Jung maakt Tarnas in zijn onderzoek gebruik van archetypen: symbolische voorstellingen (oerbeelden) die in het onderbewustzijn van alle mensen aanwezig zijn: “Pas toen ik het multidimensionale karakter van archetypen in haar totaliteit leerde waarderen kreeg ik inzicht in het juiste karakter van astrologische verbanden.” (p.67) Hij haalt het onderscheid in de klassieke en moderne manier van voorspellen aan, waarbij hij een voorkeur heeft voor de moderne variant en deze omschrijft als archetypisch voorspellen. Tarnas laat de idee los dat planeten een bepaalde energie uitstralen naar de aarde en vergelijkt de planeten met de wijzers van een klok:
“De planeten ‘veroorzaken’ geen specifieke gebeurtenissen anders dan de wijzers van een klok een specifieke tijd ‘veroorzaken’. Het is veeleer dat planeetstanden een indicatie zijn voor de archetypische dynamieken die op een bepaald moment in de kosmos werkzaam zijn.” (p.77)
Zijn inzichten in archetypisch voorspellen zijn het fundament van zijn onderzoek en hij veronderstelt dat het ontwikkelen van een archetypisch oog in de toekomst belangrijker wordt. Hij heeft het over “die vorm van invoelende intelligentie, impliciet en potentieel aanwezig in iedereen, die in staat is om de rijke veelzijdigheid van archetypische patronen te herkennen en onderscheiden in de intieme microcosmos van het eigen leven maar ook in de grotere gebeurtenissen uit de geschiedenis en cultuur” (p.70).
Hoewel astrologen in het ontwikkelen van een archetypisch oog meer dan gemiddeld getraind zijn, ziet hij dat astrologen soms al te klakkeloos nieuwe informatie voor waar aannemen zonder het nader te onderzoeken. Bij wetenschappers ziet hij juist een tegenovergestelde tendens: dat ze te narrow minded zijn om buiten hun box te denken. Dientengevolge meent Tarnas dat traditionele wetenschappelijke onderzoeken naar astrologie (zoals dat van de broeders Gauquelin) vanwege hun rationele vooringenomenheid de plank mis slaan.
“Dit begrip (van het archetypisch voorspellen, CH) verhelderde voor mij talloze langlopende kwesties rond astrologie, zoals dat van lot versus vrije wil, het probleem van identieke planeetconfiguraties die op concreet niveau verschillend uitwerken, maar op archetypisch niveau parallelle fenomenen zijn, en de fundamentele gebrekkigheid van statistische testen om de meeste astrologische verbanden aan te tonen.” (p.67-68)
Tarnas zegt dat het in zijn onderzoek het moeilijkste was om een balans te vinden tussen deze twee uitersten: om enerzijds met een objectieve blik de informatie te bezien en anderzijds open te staan voor nieuwe, onconventionele gezichtspunten.
... “De relatie tussen kosmos en psyche is een mysterieus huwelijk (…) We zijn wonderbaarlijke, zelf-reflecterende en autonome doch ingebedde deelnemers in een groter kosmisch drama, elk van ons een creatieve kern van actie en verbeelding.” (p.491)
Tarnas benadrukt dat de astrologie – net als alles in de wereld – onderhevig is aan een evolutionair proces en dat het belangrijk is om open te blijven staan voor nieuwe expressievormen van eeuwenoude archetypen. Het boek Cosmos & Psyche is met zijn rijkdom aan historische feiten en verbanden een waardevolle voedingsbron voor zowel astrologen als niet-astrologen bij het ontwikkelen van een archetypisch oog. Voor astrologen die zich bezig (willen) houden met mundane astrologie is het verplichte kost." (bron: AstroFocus december 2009, https://www.inana.nl/inana-schrijft/c88-boekbesprekingen/richard-tarnas-cosmos-a-psyche/)
TWEE. Tony Howard (2020) vertelt over het boek en meldt dat Tarnas' boek (Cosmos...) een van de belangrijkste boeken is over astrologie. De taal van het boek is academisch en de video is vooral bedoeld als inleiding tot een cursus over deze materie: https://www.youtube.com/watch?v=2qFFC99kjoE
DRIE. Een review van eerste deel (van de acht delen), Peter Meyer, "The Transformation of the Cosmos".
"De moderne wetenschappelijke kijk op de wereld heeft zijn historische wortels in de Copernicaanse revolutie, zo'n 500 jaar geleden, toen het voor het eerst publiekelijk werd omarmd door Kepler en Galileo. Tot ongeveer het midden van de 17e eeuw leefden mensen in een wereld waarin de aarde het middelpunt van de kosmos was, een kosmos waarin ze zelf volledig waren ingebed en die tot hen sprak via betekenisvolle tekens in de hemel en elders.
In de sectie getiteld "The Dawn of a New Universe" vestigt Richard Tarnas onze aandacht op de
adembenemende ervaring ... [van de] vroegste wetenschappelijke revolutionairen van de moderne tijd ... toen ze voor het eerst de verbazingwekkende waarheid van de heliocentrische theorie begonnen te begrijpen. Het gevoel van kosmische onrust en verwondering zou bijna onuitsprekelijk zijn geweest. Een beeld van de aarde en haar plaats in het universum dat de menselijke geest duizenden jaren vrijwel zonder twijfel had beheerst, werd nu plotseling erkend als een enorme illusie. ...
[Maar] conventionele geschiedenissen van de wetenschappelijke revolutie hebben de neiging om volledig over het hoofd te zien in welke mate de oorspronkelijke ontdekking was geladen met intense spirituele betekenis. De vroege wetenschappelijke revolutionairen zagen hun doorbraken als goddelijke verlichtingen, spirituele ontwaken tot de ware structurele grootsheid en intellectuele schoonheid van de kosmische orde. Dit wonder en ontzag, dat gepaard ging met een krachtig besef van het vermogen en het onbenutte potentieel van de menselijke intelligentie en rede om de ware werking van de kosmos te onderscheiden, is nu verloren gegaan, en de heliocentrische kijk op het zonnestelsel, met de zon op de achtergrond. Het centrum en de planeten die eromheen cirkelen, maakt nu deel uit van de conventionele moderne kijk op de wereld.
In de sectie "Forging the Self, Disenchanting the World" legt Tarnas uit hoe de perceptie van een "omringende natuurlijke wereld als doordrongen van betekenis, betekenis waarvan de betekenis tegelijk menselijk en kosmisch is" werd getransformeerd in een wereld "gezien als volledig onpersoonlijk en onbewust ... [zodat] welke schoonheid en waarde mensen ook mogen waarnemen in het universum, dat universum op zichzelf louter materie in beweging is, mechanistisch en doelloos, geregeerd door toeval en noodzaak ... totaal onverschillig voor menselijk bewustzijn en menselijke waarden. "
Deze transformatie kwam tot stand door een verschuiving van wat Tarnas 'de oergeest' noemt naar 'de moderne geest'. De eerste "betrekt de wereld meer als een subject ingebed in een wereld van subjecten, zonder absolute grenzen ertussen of ertussen. ... De oerwereld is doordrenkt van subjectiviteit, innerlijkheid, intrinsieke betekenissen en doelen." De moderne geest daarentegen 'betrekt de wereld binnen een impliciete ervaringsstructuur waarin hij een subject is dat apart staat van en in zekere zin tegenover een object staat. Zijn unieke positie van bewuste autonomie." Vanuit het perspectief van de moderne geest is oerervaring het resultaat van projectie van menselijke zorgen op een niet-menselijke wereld.
De fundamentele vooronderstelling van de moderne wetenschap, zegt Tarnas, is dat de menselijke geest de enige bron is van betekenis, waarde en doel, dat deze geen plaats hebben in de fysieke wereld, en dat elke perceptie hiervan als aanwezig in de fysieke wereld daarom moet slechts een projectie zijn, een soort waanidee.
Tarnas wijst erop dat dit niet alleen gebeurde ten tijde van de wetenschappelijke revolutie in de 17e eeuw, maar zijn vroegste begin had in de ontwikkeling van taal en het maken van gereedschappen, waarna "we ons verder van de wereld begonnen te onderscheiden, onze ervaring objectiveren op een manier die het handelen van de wereld op ons en ons handelen op de wereld zou kunnen verwoorden."
Maar met de acceptatie van de Copernicaanse kijk op het zonnestelsel, lag de weg open om de kosmos te zien zoals we die tegenwoordig zien, als een leegte die een ontelbaar aantal hemellichamen bevat die bewegen op manieren die kunnen worden onderzocht en begrepen door observatie en redenering. De kosmos hield zo op een bron van betekenis te zijn en werd een object van onderzoek, samen met alles wat het bevatte.
Naarmate de moderne wetenschap zich ontwikkelde na de ontdekkingen van Isaac Newton, maakte de methode van dit onderzoek steeds meer onderscheid tussen 'feiten' en 'waarden'. Feiten waren beschrijvend voor de fysieke wereld - de wereld die door de uiterlijke zintuigen kan worden waargenomen, terwijl 'waarden' werden beschouwd als zijnde van menselijke oorsprong, met hun oorsprong in het menselijk bewustzijn, in de menselijke mentaliteit of in de menselijke geest (hoewel toen, zoals nu , de natuurwetenschap weet niet wat de term 'menselijke geest' betekent of waarnaar zou kunnen verwijzen). 'Feiten' zijn voor moderne wetenschappers 'objectief' terwijl 'waarden' 'subjectief' zijn. Volgens de moderne geest, zegt Tarnas, "ontbeert de wereld buiten de mens bewuste intelligentie, het ontbreekt aan innerlijkheid, en het ontbreekt aan intrinsieke betekenis en doel. Want dit zijn menselijke realiteiten, en de moderne geest gelooft dat het projecteren van wat menselijk is op het niet-menselijke een fundamentele epistemologische misvatting is."
Het gevolg van deze moderne view van de wereld is een wereld zonder betekenis, een kosmos die eenvoudigweg een willekeurige verzameling objecten in de lege ruimte is, met eigenschappen als 'massa' en 'snelheid', en op mechanische manieren interageert met andere objecten. Deze objecten hebben geen kleur (aangezien kleur niet bestaat buiten het bewustzijn), geen geschiedenis (dat is een menselijke constructie), geen waarde (behalve in de menselijke geest), kunnen geen schoonheid bezitten en kunnen niet doelgericht handelen. En mensen zijn, volgens de moderne wetenschappelijke visie, gewoon een subset van deze objecten, zelf objecten die geen eigenschappen als eerlijkheid, moed en integriteit kunnen vertonen. Hieruit volgt dat mensen behandeld kunnen worden net als alle andere objecten in de fysieke wereld, en dus kunnen worden uitgebuit, voornamelijk voor financieel gewin, wat we zo vaak en overal zien gebeuren dat veel mensen, zonder enig moreel besef, dit beschouwen als gewoon "business as usual".
Het schrijven van Tarnas onthult ons dat het moderne wetenschappelijke wereldbeeld de wortel is van de moderne psychologische ziekte van vervreemding, waarin we onszelf zien als wezens die waarde hechten aan kunst, schoonheid, liefde, vriendelijkheid, enz., die bestaan in een kosmos waarin, volgens de ontologie die door de moderne wetenschap wordt verondersteld, bestaat geen van deze dingen, behalve misschien als een waanidee - een waanidee in het bewustzijn, die zelf geen plaats heeft in het moderne wetenschappelijke wereldbeeld, kan er niet in verklaard worden en moet dus 'weggeredeneerd' worden.
Tarnas begint het gedeelte met de titel "De kosmologische situatie van vandaag" door te zeggen dat "In de loop van de afgelopen eeuw het moderne wereldbeeld zowel zijn grootste opkomst als zijn onverwachte ineenstorting heeft gezien ... [en] bijna elke bepalende houding van het moderne wereldbeeld is kritisch opnieuw beoordeeld en gedeconstrueerd, hoewel vaak niet opgegeven, zelfs als het nalaten hiervan kostbaar is.
Onlangs zijn er uit de deconstructieve stroom van de postmoderne geest de voorzichtige contouren naar voren gekomen van een nieuw begrip van de werkelijkheid, een die heel anders is dan de conventionele moderne kijk. ... [a] herwaardering van de epistemologische grenzen en pragmatische gevolgen van de conventionele wetenschappelijke benadering van kennis ... [waaronder] een nieuw begrip van complexe onderlinge afhankelijkheid en subtiele orde in levende systemen, en een erkenning van de ontoereikendheid van reductionistische, mechanistische en geobjectiveerde concepten van de natuur.
Het wereldbeeld van elke samenleving is gebaseerd op haar kijk op de kosmos, dat wil zeggen, het is gebaseerd op een kosmologie. Wanneer een samenleving haar wereldbeeld opnieuw beoordeelt, doet zij dat op basis van haar kosmologie, dus de herwaardering van het moderne wetenschappelijke wereldbeeld is gebaseerd op haar kosmologie, die bij onderzoek onsamenhangend blijkt te zijn en dus een onoverkomelijk obstakel vormt voor dat herwaardering.
De kosmologie van het moderne wereldbeeld is onsamenhangend omdat het de menselijke wereld scheidt van de natuurlijke wereld, maar (volgens die kosmologie zelf) is de menselijke wereld volledig ingebed in de natuurlijke wereld. Een gevolg hiervan is "een vorm van psychologische compartimentering en ontkenning", een vervreemding die niet alleen een psychologische toestand is, maar een vorm van massale krankzinnigheid.
De status van de mens in zijn kosmische omgeving is fundamenteel problematisch - eenzaam, toevallig, kortstondig, onverklaarbaar. De trotse uniciteit en autonomie van "Man" hebben een hoge prijs gekregen. Hij is een onbeduidend stipje dat op drift is geraakt in een uitgestrekte doelloze kosmos, een vreemdeling in een vreemd land. Het zelfreflecterende menselijke bewustzijn vindt geen basis in de empirische wereld. Innerlijk en uiterlijk, psyche en kosmos, zijn radicaal discontinu, onderling onsamenhangend. ... Met de omringende kosmos die onverschillig staat tegenover de menselijke betekenis, waarbij alle betekenis uiteindelijk voortkomt uit het gedecentreerde en toevallige menselijke subject, kan een betekenisvolle wereld nooit meer zijn dan een moedige projectie.
Het falen om deze verderfelijke houding van het moderne wereldbeeld los te laten, is inderdaad kostbaar geweest. Tarnas schrijft:
Aangezien de allesomvattende kosmologische context waarin alle menselijke activiteit plaatsvindt, elke blijvende grond van transcendente waarden – spiritueel, moreel, esthetisch – heeft geëlimineerd, heeft het resulterende vacuüm de reductieve waarden van de markt en de massamedia in staat gesteld de collectieve menselijke verbeelding te koloniseren en leeg te zuigen. het van alle diepte. Als de kosmologie ontgoocheld is [zoals het is in het moderne wereldbeeld], wordt de wereld logisch gezien op overwegend utilitaire manieren, en begint de utilitaire mentaliteit alle menselijke motivatie op collectief niveau vorm te geven. Wat kan worden beschouwd als middelen voor grotere doelen, wordt onvermijdelijk de dominante impuls die individuen en samenlevingen beweegt, totdat deze waarden, ondanks rituele beweringen van het tegendeel, alle andere aspiraties vervangen. ... De onttoverde kosmos verarmt de collectieve psyche op de meest globale manier en tast haar spirituele en morele verbeeldingskracht aan ... Want letterlijk, in een onttoverde kosmos is niets heilig.
Tarnas zegt dat "Geen enkele herzieningsfilosofie of psychologie, wetenschap of religie, een nieuw wereldbeeld kunnen smeden zonder een radicale verschuiving op kosmologisch niveau" en dat deze radicale verschuiving moet beginnen met een kritisch onderzoek van de veronderstelling van de moderne geest dat alle betekenis en doel in het universum uitsluitend uit zichzelf voortkomt (aangezien het geen basis kan hebben in een betekenisloze en doelloze natuurlijke wereld).
Laten we daarom onze [postmoderne] strategie van kritische zelfreflectie nog een cruciale en misschien wel onvermijdelijke stap verder zetten. Laten we het toepassen op de fundamentele heersende aanname en het uitgangspunt van het moderne wereldbeeld ... dat elke betekenis en elk doel dat de menselijke geest in het universum waarneemt, niet intrinsiek in het universum bestaat, maar door de menselijke geest erop is geconstrueerd en daarop wordt geprojecteerd. Zou dit niet de laatste, meest globale antropocentrische waan van allemaal kunnen zijn?
Misschien is de grotere Copernicaanse revolutie in zekere zin nog onvoltooid, nog aan het ontvouwen. Misschien kan nu eindelijk een lang verborgen vorm van antropocentrische vooringenomenheid, met steeds destructievere gevolgen, worden herkend, waardoor de mogelijkheid wordt geopend van een rijkere, complexere, meer authentieke relatie tussen de mens en de kosmos.
In de rest van zijn boek zoekt Richard Tarnas naar een "diepere orde" in het universum, waarbij hij onze aandacht vestigt op het nu algemeen erkende principe van synchroniciteit, voor het eerst expliciet gemaakt in het werk van Carl Jung, dat fenomeen dat de moderne geest afdoet als louter "toevalligheden" onthullen een onderliggend niet-causaal en zinvol verband. Vervolgens levert hij een grote hoeveelheid bewijsmateriaal ter ondersteuning van deze hoofdstelling, dat planetaire uitlijningen 'samenvallen met specifieke archetypisch gevormde fenomenen in mensenlevens' en meer in het algemeen met gebeurtenissen in menselijke aangelegenheden en perioden die worden gekenmerkt als vernieuwend, revolutionair, expansionistisch, beperkt, creatief, enz. Of men nu wel of niet overtuigd is door dit bewijs dat 'de wereld meer onderliggende eenheid, orde en betekenis bezit dan de moderne geest heeft aangenomen' en dat de kosmos 'een coherente belichaming is van creatieve intelligentie, doel en betekenis, uitgedrukt door een constante complexe correspondentie tussen astronomische patronen en menselijke ervaring", blijft het een feit dat Tarnas ons in deel I van zijn boek in staat heeft gesteld de reden te begrijpen voor het gebrek aan wijsheid in de moderne wereld en de ongebreidelde opkomst en triomf van individuele en collectieve hebzucht en het verlangen naar controle over anderen, culminerend in een meedogenloze drang naar wereldheerschappij waarin mensen als van geen waarde worden beschouwd, behalve als een middel daartoe. De kosmologie die dit mogelijk heeft gemaakt, moet worden opgegeven en vervangen door een meer waarheidsgetrouwe, wil de menselijke soort een toekomst hebben die in overeenstemming is met onze diepste menselijke waarden."
VIER. Goodreads, de nodige reacties, grotendeels: voor of tegen (vooral de academische wereld).
1.Tarnas then discusses a development ... called the disenchantment of the cosmos, which involved a paradigm shift which resulted in us seeing the world as merely a material process onto which we projected meaning. So far so good, and I would give him five stars up to this point... However, he then tries to further advance his argument by putting forward evidence he has gathered over the years concerning correlations between the planets, especially Uranus and Pluto, and key developments in history and the achievements of historical figures; for example, Melville wrote Moby Dick during a particular phase of the Saturn-Pluto cycle. I found these correlations unconvincing because the outer planets move so slowly that any correlations can unfold over such a wide span of time that lots of things are bound to have been going on. Tarnas bravely has a stab at making predictions at the end of his book on the basis of his correlations but none of them to date have come true. He completely missed the Arab Spring. I will re-read the first part of the book sometime, as that was a very interesting background discussion, but I was not too impressed with the remaining sections, hence my grading of this book as average.
2. A mechanistic view of astrology is not believable in the C21. ... Tarnas proposes a psychological link. How this works is never thrashed out. There is a heavy reliance on Jung and Archetypes, and the subconscious; in fact, Jung is used a convenient touchstone. In one throw away sentence, Tarnas hints at the method, then skates away quickly into heavy prose. Simply put, certain people open themselves up to archetypal planetary structures, connect to cosmic, archetypal patterns and express these energies. Out of this connection movements arise ... instead of planets influencing human life, human life senses the solar system, psyche connects to cosmos.
Tarnas makes grand claims by referring back to history. His arguments are tantalising. But when questions are raised they wobble terribly. For example, in 1643-1654, one of the main archetypal cycles, Pluto-Uranus, coincided with the English Civil War. Pluto-Uranus, according to Tarnas, creates emancipation and eroticism. Lo and behold, in 1643, Milton wrote his divorce tracts. Clear evidence of psyche responding to cosmos. Unfortunately, I have never found the divorce tracts particularly Dionysian and Tarnas does not give an example passage. His arguments are frequently without detailed textual support. Now, had Milton written the Sixth Elegy in this period, his sensual epistle to Diodati. The Pluto-Uranus cycle peaked in 1648-9. Was Milton following Dionysus at this major exact alignment? Sadly not. He was occupied with Eikonoklastes and regicide.
Cosmos and Psyche is a provocative read. But it paints with broad brush strokes and does not engage with cultural developments in sufficient detail. A new science is born? That is a grandiose claim indeed. This is a book that needs counter-argument at every stage and in that sense it is a good read.
(Bron: https://www.goodreads.com/book/show/173693.Cosmos_and_Psyche)
VIJF. Zelf lezen.
Ik begon dit boek te lezen vlak na de Passion of the Western Mind (TPotWM). En onlangs - nu bij het schrijven hiervan in juni - kom ik er opnieuw op terug het boek een plaats te geven in het project, De Toekomst. Wat dat is wat Tarnas wil, nadenken als historicus over het verleden, maar de astrologische kant is vooral bedoeld voor de toekomst.
Dit is ook direct wat me bevalt van dit boek. Het klopt zoals iemand van Goodreads zegt, dat op de cover nergens te zien is dat dit over astrologie gaat. In feite is dat ook niet helemaal zo. En toch ook wel. Het gaat om planeten die een symbolische aarde hebben en wat Tarnas doet is deze planeten en hun transities vergelijkt met de transities in de wereldgeschiedenis - net zoals in TPotWM.
Ik ben wel gevoelig voor dit soort overwegingen:
Each planet corresponds to an archetypal dimension of consciousness — a deep pattern that “tilts” reality in a particular direction. For instance, Saturn governs structure and connotes responsibility but also a form of constriction. Mars correlates with the movement of masculine energy and the impulse toward forceful activity, aggression and war.
Maar ik geloof niet dat er enige voorspellende waarde in zit. Als systeem spreken de archetypen me wel aan.
En... Als positie en patroon interesseert me deze figuur die daar zijn levenswerk van maakt. hij doceert op een private school in de VS. De publieke universiteiten steunen zijn gedachtegoed niet langer, maar er blijft vraag naar dit soort kennis.
Reacties