Boekidee: De toekomst
Zit er een boek in De Toekomst? Wanneer ik zie dat er een opleiding bestaat die zich met het onderwerp bezighoudt dan moet dat zeker kunnen. Over die cursus zal ik een andere keer schrijven, dat gaat over feiten, toekomst en filosofie.
Filosofie is een van de vakken waar je op het eerste gezicht niet aan de toekomst denkt. Bij economie, wat ik zelf gestudeerd heb, is de toekomst wel belangrijk, en zelf ingeburgerd, al is ook daar niet iedereen eens wat je over de toekomst kan weten. Men heeft er pragmatisch een onderscheid gemaakt tussen statistische scenario's waar je iets over risico kan zeggen en pure onzekerheid, waar je niets zinnigs over kan zeggen. Bij het eerste kan je denken aan "het plannen" van het CPB. De meerjarenramingen. Het CBS kijkt terug, het CPB kijkt vooruit en doet dat ludiek door politieke programma's door te bereken voor het effect op de toekomst...ige bestedingen, investeringen, etc.
De ingenieur heeft ook alles te maken met de toekomst en ook de architect (bouwkundig ingenieur) houdt met het ontwerpen rekening met een toekomstvisie, bijvoorbeeld van een ziekenhuis.
Trends spelen een belangrijke rol. Bijvoorbeeld voor dat ziekenhuis is er een trend dat apparatuur steeds kleiner wordt en daarmee de mogelijkheid groeit om oplossingen te decentraliseren. Het ziekenhuis wordt een ontmoetingsplaats, ik zeg maar wat.
Beleggers (ook een klein beetje econoom) hebben ook veel met de toekomst te maken. Bedrijfscijfers van dit jaar komen in maart 2024 publiekelijk beschikbaar, maar analisten hebben al lang verwachtingen gemaakt. Een bedrijf dat in het verleden his gegroeid zal dit blijven doen. Een bedrijf dat in problemen komt, blijft in problemen. behalve dus... die keerpunten.
Avantium zou je als voorbeeld kunnen zien van een hoopgevend bedrijf dat de toekomst verandert. Het bedrijf ging in 2017 naar de beurs. BASF wilde gelijk investeren in haar nieuwe technologie van biologische plastics, maar trok zich later ook weer terug. Nu bijna zes jaar later is het kwakkelen. Het is maar afwachten wat deze toekomst brengt...
Het idee van kantelpunten komen uit de complexiteitswetenschap [combinatie van economie en wiskunde en ...] en hebben ook te maken met huidige ontwikkelingen die de toekomst beïnvloeden. Een bekend voorbeeld in de economie is de ontwikkeling van debiteurensaldi en de kans op faillissementen. Ergens kan er een kantelpunt ontstaan omdat te veel uitstaande schuld niet meer terugbetaald kan worden, als er maar iets mis gaat.
Dan zijn er de vele theorieën. Zoals Kondratieff-golven, die in vier jaargetijden grote veranderingen in de economie, techniek en samenleving opsporen als patronen en zodoende de toekomst enigszins proberen uit te tekenen.
Historici hebben zo hun eigen systemen of ideeën omtrent de toekomst en hier is de vraag hoe het verleden de toekomst bepaalt. Zelf denk ik dat er nog het heden tussen zit. Een van de dingen die me uit de brochure van de opleiding opviel was dat men ook dacht dat op basis van ideeen, trends en ontwikkelingen uit het verleden iets over de toekomst gezegd kan worden. Maar een lastige vraag is nog hoe en welk beeld men heeft van het heden, alvorens te denken over wat er in de toekomst kan gaan gebeuren. Afhankelijk hoe men het heden inschat zal men anders over de toekomst denken.
De energietransitie is een "mooi" voorbeeld. De first movers en bedrijfs- en bestuurskundigen die eraan verdienen vinden dat alles op alles gezet moet worden om van olie af te komen. Zo komt er opeens de warmtepomp omdat die veel beter voor het milieu zou zijn. Maar die blijkt vele nadelen te hebben die in de theorie niet bekend waren, maar in de praktijk wel. Ook kwam er opeens een dure energierekening tussen waar de energietransitiepioniers geen rekening mee hadden gehouden.
Voorkeuren zijn dus belangrijk, en die voorkeuren zijn volatiel. Het leek aantrekkelijk om snel te beginnen en first mover te zijn met zonnepanelen. maar ook daar komen nu (pas) de nadelen naar voren. Teruggave aan het net wordt nu extra belast en de marge van teruggave daalt meer.
En dan... Ondernemers. Die leven misschien wel het meest in de toekomst, ook al is het heden (meer voor de bestaande en goedlopende bedrijven) erg belangrijk.
Ook in de toekomst gaat het om macht en wat we zeker weten is dat de macht geconcentreerd blijft. Mogelijk komt er vernieuwing met crypto's en "smart contracts" [die zag ik ook bij de cursus] en dan is er nog AI waar men zeer hoge verwachtingen heeft.
Maar hoe meer je er over nadenkt, ook over de toekomst hoe meer vragen er komen. Dat betekent niet dat het geen handige exercitie is, om aan de toekomst te denken.
Dat gebeurt trouwens ook en in verschillende "amplitude." het veranderende klimaat krijgt heel veel aandacht. Het is file-denken over het klimaat, we staan allemaal stil en na te denken, zonder dat we een oplossing of vooruitgang zien.
... Er is dus nogal wat te (be)denken over de toekomst.
- Moet je er echt veel tijd aan besteden aan de toekomst? Hoe zinvol is dit allemaal?
- Gaat de tijd die je aan de toekomst besteedt af van de tijd die je hebt voor het heden?
- Is het sowieso zinvol om veel tijd te besteden aan de toekomst? Wanneer wel of niet en voor wie juist wel en voor wie minder?
... Goeie vragen formuleren is misschien wel het begin van het project De Toekomst? Zou iedereen die vragen kunnen formuleren?
Voor mij is dit project heel eenvoudig het resultaat van een persoonlijke verandering. Ik was altijd meer bezig met het verleden dan met de toekomst. Nu voor het eerst draai ik dat in feite om. En dan ben ik wel benieuwd wat je er allemaal mee kunt. Nadenken over die toekomst. Als proces, of meer inhoudelijk en wat het je dan oplevert.
... De toekomst. Wat is het braakliggende terrein waar alles nog kan, of is er toch al heel veel ingevuld zonder dat we dat zien, behalve de professionals (trendwatchers, futurologen, e.d.) die er hun dagtaak mee vullen?
Mijn stellingname:
- Meer bezig zijn met de toekomst is onderdeel van een economie die complexer aan het worden is, o.a. verdere specialisatie van functies en dus ook functies die bezig gaan met de toekomst te verkennen. Dit was vroeger een functie binnen een bedrijf (de trendwatchers begonnen allemaal zo, bij hun werkgever en zijn later verzelfstandigd) maar die werd weggesaneerd.
- Niet iedereen heeft baat bij deze toekomstverkenningen. Ook hier zijn het de consultants en de business schools die er business in zien. De universiteit wil steeds meer grip krijgen op de economie en de samenleving en de business schools zijn daar een verlengstuk van.
Reacties