De menselijke Zwerm (Mark Moffett)

The Human Swarm: How Our Societies Arise, Thrive, and Fall is een boek van Mark Moffett (hij studeerde biologie onder het professoraat van Edward Wilson). Hoe hebben mensen het voor elkaar gekregen om gemeenschappen op te bouwen van een grote complexiteit die geen rivaal kent in het dierenrijk? Mensen kunnen omgaan met vreemden, is een van de sleutels.

Het kennen van je buurman is voor de meeste dieren een voordeel, maar het begrenst ook hoe groot gemeenschappen kunnen groeien. Dieren en mensen lijken in sommige aspecten (van gemeenschappen) op elkaar zoals meerkatten die lijken op babyzitters, omdat ze voor baby's zorgen buiten hun eigen familie. Dit coöperatieve gedrag heeft voordelen, maar die zijn beperkt tot de groep waarin ze gelden. Erbuiten gelden dus andere regels. Bij dieren is exclusiviteit normaal. Individuele herkenning is een belangrijk patroon waar de groep iedereen moet kennen omdat er anders geweld ontstaat. Een buitenstaander is niet welkom bij een apenfamilie. Dit fenomeen begrenst (dier) gemeenschappen. Maximaal is 200 leden voor de meeste apen gemeenschappen. Bij mensen is dit veel groter. Maar toch zijn er dieren die net als mensen grote gemeenschappen opbouwen.

Mieren leven in anonieme gemeenschappen van grote omvang en zijn vaak ondergewaardeerd bij onderzoekers. De Marauder mieren in Azië hebben een logistiek mechanisme gevonden voor grote transities. De mens kiest voor links of rechts rijden, mieren kiezen voor het middenpad, voor dalende wegen, en de twee buitenste kanten zijn voor de mieren die omhoog lopen.
... Hoe is het mogelijk dat mieren zulke grote gemeenschappen kunnen opbouwen? Het antwoord verklaart zowel mierengemeenschappen als menselijke maatschappijen.

Mierengemeenschappen hebben meer gemeen met mensen dan we denken. De Argentijnse mier in Californië leeft als mensen. Ze zijn vredig en zwermen rustig door elkaar heen. Net zoals wij naar een nieuwe stad kunnen verhuizen kunnen mieren dat ook. Maar die vrede houdt op aan de grens. Er blijken verschillende mieren-koloniën die niet vreedzaam met elkaar omgaan wanneer de beide soorten elkaar ontmoeten. Dan vechten ze tot de dood. En dit komt omdat mieren buitenlanders herkennen door "markers," en specifiek door geur. Zo onderscheiden ze buitenlanders. Bij een andere "dieren"soort (wij mensen) geldt dit fenomeen ook, waar markers gebruikt worden om buitenstaanders te identificeren.

In de film Inglourious Basterds (Tarantino) komt een Britse spion aan de bar en bestelt drie bier. Hij doet dit door drie middenvingers op te steken, en niet een duim, wijsvinger en middelvinger zoals een Duitser dat zou doen. Hij is direct - door het "Mark" ontmaskerd en er ontstaat een gevecht.
Mensen hebben vele markers. Zoals een paspoort of, nationale vlag. Anderen hebben te maken met eten of door de manier van lopen kan een Amerikaan of Australiër "ontdekt" worden.
Deze Markers hebben ervoor gezorgd dat we in grote aantallen kunnen samenleven. en dit heeft een grote impact hoe we over anderen denken.

Markers zijn krachtig. En onze herkenning en gebruik ervan is vastgegroeid. Denk aan de swastika, dat is een extreem voorbeeld, maar onderzoek toont dat baby's al onderscheid maken tussen huidskleur en focussen op de kleur van het gezicht van de ouders. Dat dit zo diep zit, betekent dat het effect groot is. Het geeft aan hoe we over anderen voelen. We zijn minder empathisch ten opzichte van buitenstaanders.

Onze jagende voorouders leefden in "band societies:" kleine groepen van mensen van drie generaties die samen optrokken om eten te zoeken. Ook al waren het kleine gemeenschappen toch herkende ze het grotere geheel. En zelfs de Walbiri in de Australische woestijn kent twee type gemeenschappen: ons-Walbiris en de anderen minder gelukkigen de niet-Walbiris. Dit is echter geen pure arrogantie, maar reflecteert een kenmerk van alle gemeenschappen.

Gemeenschappen hebben duidelijke kenmerken en menen zichzelf superieur boven anderen.
Gemeenschappen geloven in hun eigen superioriteit. Amerikanen prijzen hun liefde voor individualisme, terwijl de Chinezen trots zijn op hun groepsmentaliteit. En de andere kant hiervan is dat buitenstaanders als minderwaardig worden gezien.

Menselijke gemeenschappen zijn uniek in het managen van de assimilatie van in grote getallen van buitenstaanders. Desondanks de afkeer van alles wat dus vreemd is, is het des te opmerkelijk dat onze samenlevingen zo goed buitenlanders of vreemden kunnen integreren. Daarvoor moet er wel wat gebeuren. Buitenlanders moeten "nuttig" zijn. Immigranten daarentegen verliezen iets van hun eigen identiteit. Flexibiliteit is nodig van de insiders om buitenlanders op te nemen, en dat kan wanneer ze zelf hun dominante positie kunnen blijven houden.

Moderne maatschappijen zijn niet permanent, maar de noodzaak voor gemeenschappen is wel permanent. Samenlevingen zijn eindig, en bestaan zo'n 200 tot 500 jaar. Voorbeelden zijn (het uiteenvallen van) de Sovjet Unie en Joegoslavië. En de globalisering leert dat we niet een mondiale samenleving zullen worden, maar dat samenlevingen opposities moeten hebben waartegen ze zich kunnen verzetten. Pas wanneer er buitenaards leven verschijnt zal de wereldbevolking zich als een volk tonen. Tot die tijd blijft het een verzameling van volken die zichzelf beter vinden en tegen anderen verzetten... (bron: blinkist)

Meer weten, lees over het Dunbar nummer. Ook Harari schrijft in zijn boek Homo Deus over dit fenomeen van menselijke organisatie.

--
2019/04/de-perfecte-zwerm


Reacties

Populaire posts van deze blog

Typisch Spaans: Balay

Economie - Teveel wiskunde, te weinig geschiedenis?

Begraven of cremeren?