Gesprekje over de (ondergang van de) Euro
Het Coronavirus heeft geleid tot de ondergang van de Euro. Hoogleraren Ewald Engelen en Arjo Klamer hebben dit in april 2020 aan zien komen, voorspeld zelfs, en nu twee jaar later is het een feit. Duitsland heeft een team uitgekozen, waarmee ze verder willen en dit Hansiaanse initiatief is de uiteindelijke doodslag geweest voor de gezamenlijke munt. Engelen vond het toch een kut-euro, dus hij is er niet rouwig onder, nu het zo ver is, en de Heer Klamer heeft altijd al gezegd dat het uiteindelijk Duitsland was die zou zeggen: "en nu is het genoeg," en zo geschiedde... VK 13 januari 2022.
Maar zo ver is het nog niet. Wie naar dit duo-interview kijkt op youtube ("Gesprek in context van de ommekeer van de filosofische school," geleid door Ad Verbrugge.) - Luidt de coronacrisis de ondergang van de euro in? - zal concluderen dat het einde voor de Euro nadert. Het is onvermijdelijk dat die "kut-euro" verdwijnt op korte termijn.
Dat die "kut-euro," er sowieso gekomen is, is natuurlijk al een schande. Het is allemaal een beetje kut. Engelen zegt het toch niet zonder emotie, en beweegt zijn armen als een heuse Italiaan, "wiens schuld het natuurlijk niet is, het probleem is dat de euro ontworpen uit een noord-Europese gedachte."
Zijn betoog is emotief, je zou bijna zeggen een academicus onwaardig, of strijdig met zijn professie waar je moet zien afstand te houden, wil je nog goed kunnen observeren.
Klamer begint met zijn stelling dat het project van begin af aan gedoemd was te mislukken, hij refereert nog even aan Lubbers (jaren 90 die ook wel zag dat het politieke draagvlak ontbrak voor een echt succes) en dat hij zelf met andere economen nog geprobeerd heeft om het project tegen te houden. Toen leek het even goed te gaan, maar het was groei door schuld en niet duurzaam.
Nu zie je dat er spanning is tegenover Italië - en zo zou je het debat kunnen opvatten als een onderbouwing voor de actualiteit zonder dat minister Hoekstra genoemd hoeft te worden, maar waar de heren achter staan.
Geld, zo vertelt Klamer, is een bindmiddel, maar zorgt soms ook als een splijtzwam, en we verschuilen ons achter culturele dogma's dat de Italianen lui zijn en de Nederlanders op hun centen letten, terwijl de waarheid is dat het euro-project geen basis heeft. Het moet dus afgelopen zijn met die kut-euro, al is Klamer wat hoffelijker en gaat niet mee met de ordinaire labeling van Engelen die zoals gezegd het hele project met een streek van de pen als kut kwalificeert. Met gespeelde boosheid wellicht.
De grote angst van deze laatste econoom is dat er een transfer-unie komt. Klamer voegt daar nog even het voorbeeld van de provincie Limburg aan toe waar destijds veel geld heen ging, "maar binnen Nederland is dat nog acceptabel." Deze verwantschap met de Italianen is er echter gewoon niet.
Het democratische tekort - toch nog een beetje een filosofisch punt al is het meer iets juridisch of bestuurskundig - is de grote boosdoener. Zonder dit tekort aan democratie waren we niet zo ver gekomen en hadden we deze discussie niet, want dan zou het project van verdere politieke integratie wel afgeblazen worden. Europa mag niet door een stelletje technocraten bestuurd gaan worden, en we zitten, in het vocabulaire van Ewald - al helemaal niet te wachten op een soort IMF binnen Europa die wel even orde op zaken gaat stellen (wat in feite in Griekenland is gebeurd).
Het is een cultuurprobleem. Juist Engelen en niet Klamer werkt dit het beste uit: het laat zien dat er allerlei polderstructuren in Nederland en Duitsland zijn gekomen (en geweest) om loonmatiging te bereiken, terwijl de Italiaanse bedrijven - stuk voor stuk van wereldklasse - een dergelijke structuur ontbreken. Italië worstelt dus met het juk van de Euro, en heeft in het verleden het probleem van onvoldoende loonmatiging afgekocht met devaluaties, maar die zijn nu niet meer mogelijk. Het is al 20 jaar een drama in Italië. De transfers daar van noord naar zuid zijn "ook ongelooflijk," de schuld is gigantisch gedaald, maar door de krimp van de economie is het percentage schuld alleen maar toegenomen! Kortom, "Italië heeft last van de euro en moet eruit, ze moeten van die kut-euro af.*"
Dan gaat het gesprek nog wel verder, en na 50 minuten stelt de filosoof " dat we moeten afronden," zonder dat er een enkel conclusie is getrokken.
Retorisch is dit een bijzonder discussie denk ik achteraf. Want de aanleiding is natuurlijk op de tweede plaats de nabije of gaande crisis door het corona-virus, maar de echte aanleiding is natuurlijk de uitspraak van Wopke Hoekstra over de Italianen (en Spanje) en de coronabonds. Die uitspraak wordt doodgezwegen. Het retorische zit er vooral in dat twee Nederlanders, het probleem van Italië verkopen aan een Nederlands publiek: Italië moet van die kut-euro af. Dat is toch wel bijzonder.
Ergens in het debat vertelt Klamer over zijn ervaring in Zweden, dat hij geen Zweedse kroon in handen heeft gehad, "alles ging elektronisch," Maar wie een kleine stap verder denkt, zie dat er een heel ander probleem aan de oppervlakte verschijnt, en dat is de Euro binnen het bedrijfsleven en de Euro als Europees overheidsprobleem. Binnen het bedrijfsleven is er nauwelijks een probleem en sterker nog, heeft die euro tot een gigantische markt geleid. De euro als munt is in die 20 jaar tot een van de grootste wereldreserves opgeklommen. Even een detail dat toch maar vergeten wordt, in dit gespeelde debat. Maar ook voor investeerders is er een probleem minder. Alle boekhoudingen van bedrijven in het hele Euro-gebied zijn, over de afgelopen 20 jaar met elkaar te vergelijken. Je kan dus nu als Nederlander beleggen in Spaanse, Finse of Nederlandse bedrijven op de beurs zonder de haast onmogelijke exercitie om valuta's met elkaar te vergelijken. voorbeeld: om hetzelfde te doen met Zweedse bedrijfscijfers moet je van 10 jaar winstcijfers ook de wisselkoers van tien jaar berekenen en deze gezamenlijk converteren naar euros. Een heel werk, heel wat meer dan zoals Arjo zegt, "even pinnen in Zweden."
...
Met elk moment dat de crisis voortduurt in Europa en de Euro blijft, des te moeilijker wordt de posities van bovenstaande heren die hun gelijk willen halen. We zijn straks weer een jaar verder en wederom overleeft de euro, alle "academische" discussies ten spijt. Misschien overleeft die Euro wel veel langer dan veel economen en analisten hopen. De twee hebben - in het jargon van Taleb - in ieder geval niets te verliezen met deze discussie. De val van de Euro zou een miljarden-debacle worden, maar deze twee figuren merken daar niets van, die blijven een royaal overheidsinkomen toucheren.
En nu lees ik in de media het argument van een Portugese politicus, die zegt: als jullie zoveel problemen met de EU en die Euro hebben, waarom stappen jullie er dan niet uit?
Graag zie ik in de volgende discussie wat meer filosofische dialectiek, mensen die inhoudelijk een andere visie hebben. Zet eens twee grote geesten tegenover elkaar, want volgens mij is er nog wel een ander probleem dat er speelt, waar hier niet over gesproken wordt...
--
2020/04/de-euro-valt-en-wat-dan
* - Op het internet circuleert een diepere analyse van dit probleem, waar Engelen ongetwijfeld aan refereert: Lost in deflation: Why Italy’s woes are a warning to the whole Eurozone, van Servaas Storm:
After 1992, Italy did more than most other Eurozone members to satisfy EMU conditions in terms of self-imposed fiscal
consolidation, structural reform and real wage restraint—and the country was undeniably successful in bringing down inflation, moderating wages, running primary fiscal surpluses, reducing unemployment and raising the profit share. But its adherence to the EMU rulebook asphyxiated Italy’s domestic demand and exports—and resulted not just in economic
stagnation and a generalized productivity slowdown, but in relative and absolute decline in many major dimensions of economic activity. Italy’s chronic shortage of demand has clear sources: (a) perpetual fiscal austerity; (b) permanent real wage restraint; and (c) a lack of technological competitiveness which, in combination with an overvalued euro, weakens the
ability of Italian firms to maintain their global market shares in the face of increasing competition of low-wage countries. These three causes lower capacity utilization, reduce firm profitability and hurt investment, innovation and diversification. The EMU rulebook thus locks the Italian economy into economic decline and impoverishment. The analysis points to
the need to end austerity and devise public investment and industrial policies to improve Italy’s ‘technological competitiveness’ and stop the structural divergence between the Italian economy and France/Germany. The issue is not just to revive demand in the short run (which is easy), but to create a self-reinforcing process of investment-led and innovation-driven process of long-run growth (which is difficult).
-- vandaag 5 mei oordeelt het Duiste Constitutionele Hof dat de ECB-opkopen illegaal zijn. "Nieuwe twijfels over de stabiliteit eurozone."
Maar zo ver is het nog niet. Wie naar dit duo-interview kijkt op youtube ("Gesprek in context van de ommekeer van de filosofische school," geleid door Ad Verbrugge.) - Luidt de coronacrisis de ondergang van de euro in? - zal concluderen dat het einde voor de Euro nadert. Het is onvermijdelijk dat die "kut-euro" verdwijnt op korte termijn.
Dat die "kut-euro," er sowieso gekomen is, is natuurlijk al een schande. Het is allemaal een beetje kut. Engelen zegt het toch niet zonder emotie, en beweegt zijn armen als een heuse Italiaan, "wiens schuld het natuurlijk niet is, het probleem is dat de euro ontworpen uit een noord-Europese gedachte."
Zijn betoog is emotief, je zou bijna zeggen een academicus onwaardig, of strijdig met zijn professie waar je moet zien afstand te houden, wil je nog goed kunnen observeren.
Klamer begint met zijn stelling dat het project van begin af aan gedoemd was te mislukken, hij refereert nog even aan Lubbers (jaren 90 die ook wel zag dat het politieke draagvlak ontbrak voor een echt succes) en dat hij zelf met andere economen nog geprobeerd heeft om het project tegen te houden. Toen leek het even goed te gaan, maar het was groei door schuld en niet duurzaam.
Nu zie je dat er spanning is tegenover Italië - en zo zou je het debat kunnen opvatten als een onderbouwing voor de actualiteit zonder dat minister Hoekstra genoemd hoeft te worden, maar waar de heren achter staan.
Geld, zo vertelt Klamer, is een bindmiddel, maar zorgt soms ook als een splijtzwam, en we verschuilen ons achter culturele dogma's dat de Italianen lui zijn en de Nederlanders op hun centen letten, terwijl de waarheid is dat het euro-project geen basis heeft. Het moet dus afgelopen zijn met die kut-euro, al is Klamer wat hoffelijker en gaat niet mee met de ordinaire labeling van Engelen die zoals gezegd het hele project met een streek van de pen als kut kwalificeert. Met gespeelde boosheid wellicht.
De grote angst van deze laatste econoom is dat er een transfer-unie komt. Klamer voegt daar nog even het voorbeeld van de provincie Limburg aan toe waar destijds veel geld heen ging, "maar binnen Nederland is dat nog acceptabel." Deze verwantschap met de Italianen is er echter gewoon niet.
Het democratische tekort - toch nog een beetje een filosofisch punt al is het meer iets juridisch of bestuurskundig - is de grote boosdoener. Zonder dit tekort aan democratie waren we niet zo ver gekomen en hadden we deze discussie niet, want dan zou het project van verdere politieke integratie wel afgeblazen worden. Europa mag niet door een stelletje technocraten bestuurd gaan worden, en we zitten, in het vocabulaire van Ewald - al helemaal niet te wachten op een soort IMF binnen Europa die wel even orde op zaken gaat stellen (wat in feite in Griekenland is gebeurd).
Het is een cultuurprobleem. Juist Engelen en niet Klamer werkt dit het beste uit: het laat zien dat er allerlei polderstructuren in Nederland en Duitsland zijn gekomen (en geweest) om loonmatiging te bereiken, terwijl de Italiaanse bedrijven - stuk voor stuk van wereldklasse - een dergelijke structuur ontbreken. Italië worstelt dus met het juk van de Euro, en heeft in het verleden het probleem van onvoldoende loonmatiging afgekocht met devaluaties, maar die zijn nu niet meer mogelijk. Het is al 20 jaar een drama in Italië. De transfers daar van noord naar zuid zijn "ook ongelooflijk," de schuld is gigantisch gedaald, maar door de krimp van de economie is het percentage schuld alleen maar toegenomen! Kortom, "Italië heeft last van de euro en moet eruit, ze moeten van die kut-euro af.*"
Dan gaat het gesprek nog wel verder, en na 50 minuten stelt de filosoof " dat we moeten afronden," zonder dat er een enkel conclusie is getrokken.
Retorisch is dit een bijzonder discussie denk ik achteraf. Want de aanleiding is natuurlijk op de tweede plaats de nabije of gaande crisis door het corona-virus, maar de echte aanleiding is natuurlijk de uitspraak van Wopke Hoekstra over de Italianen (en Spanje) en de coronabonds. Die uitspraak wordt doodgezwegen. Het retorische zit er vooral in dat twee Nederlanders, het probleem van Italië verkopen aan een Nederlands publiek: Italië moet van die kut-euro af. Dat is toch wel bijzonder.
Ergens in het debat vertelt Klamer over zijn ervaring in Zweden, dat hij geen Zweedse kroon in handen heeft gehad, "alles ging elektronisch," Maar wie een kleine stap verder denkt, zie dat er een heel ander probleem aan de oppervlakte verschijnt, en dat is de Euro binnen het bedrijfsleven en de Euro als Europees overheidsprobleem. Binnen het bedrijfsleven is er nauwelijks een probleem en sterker nog, heeft die euro tot een gigantische markt geleid. De euro als munt is in die 20 jaar tot een van de grootste wereldreserves opgeklommen. Even een detail dat toch maar vergeten wordt, in dit gespeelde debat. Maar ook voor investeerders is er een probleem minder. Alle boekhoudingen van bedrijven in het hele Euro-gebied zijn, over de afgelopen 20 jaar met elkaar te vergelijken. Je kan dus nu als Nederlander beleggen in Spaanse, Finse of Nederlandse bedrijven op de beurs zonder de haast onmogelijke exercitie om valuta's met elkaar te vergelijken. voorbeeld: om hetzelfde te doen met Zweedse bedrijfscijfers moet je van 10 jaar winstcijfers ook de wisselkoers van tien jaar berekenen en deze gezamenlijk converteren naar euros. Een heel werk, heel wat meer dan zoals Arjo zegt, "even pinnen in Zweden."
...
Met elk moment dat de crisis voortduurt in Europa en de Euro blijft, des te moeilijker wordt de posities van bovenstaande heren die hun gelijk willen halen. We zijn straks weer een jaar verder en wederom overleeft de euro, alle "academische" discussies ten spijt. Misschien overleeft die Euro wel veel langer dan veel economen en analisten hopen. De twee hebben - in het jargon van Taleb - in ieder geval niets te verliezen met deze discussie. De val van de Euro zou een miljarden-debacle worden, maar deze twee figuren merken daar niets van, die blijven een royaal overheidsinkomen toucheren.
En nu lees ik in de media het argument van een Portugese politicus, die zegt: als jullie zoveel problemen met de EU en die Euro hebben, waarom stappen jullie er dan niet uit?
Graag zie ik in de volgende discussie wat meer filosofische dialectiek, mensen die inhoudelijk een andere visie hebben. Zet eens twee grote geesten tegenover elkaar, want volgens mij is er nog wel een ander probleem dat er speelt, waar hier niet over gesproken wordt...
--
2020/04/de-euro-valt-en-wat-dan
* - Op het internet circuleert een diepere analyse van dit probleem, waar Engelen ongetwijfeld aan refereert: Lost in deflation: Why Italy’s woes are a warning to the whole Eurozone, van Servaas Storm:
After 1992, Italy did more than most other Eurozone members to satisfy EMU conditions in terms of self-imposed fiscal
consolidation, structural reform and real wage restraint—and the country was undeniably successful in bringing down inflation, moderating wages, running primary fiscal surpluses, reducing unemployment and raising the profit share. But its adherence to the EMU rulebook asphyxiated Italy’s domestic demand and exports—and resulted not just in economic
stagnation and a generalized productivity slowdown, but in relative and absolute decline in many major dimensions of economic activity. Italy’s chronic shortage of demand has clear sources: (a) perpetual fiscal austerity; (b) permanent real wage restraint; and (c) a lack of technological competitiveness which, in combination with an overvalued euro, weakens the
ability of Italian firms to maintain their global market shares in the face of increasing competition of low-wage countries. These three causes lower capacity utilization, reduce firm profitability and hurt investment, innovation and diversification. The EMU rulebook thus locks the Italian economy into economic decline and impoverishment. The analysis points to
the need to end austerity and devise public investment and industrial policies to improve Italy’s ‘technological competitiveness’ and stop the structural divergence between the Italian economy and France/Germany. The issue is not just to revive demand in the short run (which is easy), but to create a self-reinforcing process of investment-led and innovation-driven process of long-run growth (which is difficult).
-- vandaag 5 mei oordeelt het Duiste Constitutionele Hof dat de ECB-opkopen illegaal zijn. "Nieuwe twijfels over de stabiliteit eurozone."
Reacties