The Anarchy (William Dalrymple)

Het boek (ca. 500 pagina's) begint met een overzicht van Dramatis Personae die zijn onder te verdelen in: the English, the French,  Mughals, Nawabs, Rohillas, Sultan Mysore en Marathas.
De inleiding opent met de etymologie van het woord Loot, buit, of als werkwoord, plunderen. De oorsprong? India, van uit de tijd dat de Engelsen zich begonnen te settelen...
Het boek bevat 9 hoofdstukken: 1. 1599, 2. An offer het could not refuse, 3. sweeping with the broom of plunder, 4. A prince of little capacity, 5. bloodshed and confusion, 6. racked by famine, 7. the desolation of Delhi
8. the impeachment of warren hastings, 9. the corpse of India.

The Anarchy verwijst naar de situatie in India, waar de Engelsen het land koloniseerden, maar niet als natie dat het leger gebruikt, maar door een enkel bedrijf: de East India Company. Dit bedrijf, de EIC gebruikte de verdeeldheid - de anarchy - in het land om het bestuur uiteindelijk over te nemen. Ik las de samenvatting op blinkist, die grotendeels deze indeling volgt:

Tegen de achttiende eeuw, was de EIC getransformeerd van een handelsconcern tot een military entiteit gebouwd op exploitatie. Het bedrijf werd opgericht in 1599 als een joint stock company, een innovatie uit die tijd om in de gildecultuur individuele bedrijven hun koopkracht te kunnen vergroten. Van Elizabeth I kreeg het bedrijf een vrijbrief (charter) met een handelsmonopolie voor India.
De missie van het bedrijf was om handel te voeren met de Mughals (empire), die de dominante macht waren in het land. De rijkdom van de Mughals deed de Europeanen verbleken. het moderne "Mogul" heeft daar zijn oorsprong. Thomas Roe was de eerste missionaris die permissie kreeg van Jahangir (Mughal) om vestigingen te bouwen. Na succesvolle handel groeide Bombay uit tot een machtige commerciële stad (60000 inw). Het platte land van India was veel minder stabiel en de Mughal regio trok diverse migranten, zoals de Marathas (boeren guerrilla vechters), Afghaanse warlords, en de schatkist van de Mughals werd zo geplunderd.
Hun macht raakte in chaos en de EIC en de Franse parallel, profiteerden van de chaos door meer vestigingen te bouwen.
Toen deze hier eindelijk in opstand tegen kwamen werden ze door Franse sepoys verslagen in een slag aan de Aydar rivier in 1745. De Britse en Franse handelsconcerns veranderde in militaire entiteiten. En India werd getransformeerd tot de rijkste kolonie die de wereld ooit gekend had.

Tegen 1750 was het bedrijf de meest geavanceerde kapitalistische organisatie in de wereld, dat 1/8 van de Britse import leverde. Het was Robert Clive die het bedrijf tot een overzeese politieke macht zou transformeren, door het toenemende anarchistisch Mughalse rijk te usurperen
Clive was als kind een violent bully (pestkop) en zijn vader had hem naar het buitenland gestuurd om hem in Engeland uit de problemen te houden. In India ontwikkelde hij een afkeer voor het land, dat zijn hele leven bleef domineren. In het Engels-Franse conflict in het land ontwikkelde hij zichzelf als een vasthoudende, creatieve militaire tacticus.
In 1745 zag het bedrijf de Franse troepen in het land als een bedreiging en  maakte Clive als vice gouverneur van Madras, de vesting en hoofdstad  van de regionale handel. En hij werd het hoofd van het leger.
In de tussen tijd probeerde de Indiase rivalen in het lucratieve Bengal controle te vinden. Siraj ud-Daula werd daar de nieuwe gouverneur (Nawab) van Bengalen. Hij werd gezien als sadist en megalomaan. Siraj vertrouwen het bedrijf niet. Aan de andere kant van het land kwam Shah Alam de troonopvolger van de Mughals, op weg om zijn macht te consolideren. De ene Siraj was vreselijk, de ander (Salam) was nobel. Maar beiden (machthebbers) kwamen te laat. Omdat Clive Bengalen al opgeslokt had.

De overwinning van de strijd om Plassey zorgt dat het bedrijf voor het eerst politieke macht krijgt.
Siray troepen kwamen met 70 duizend soldaten in Calcutta en "looted" deze stad, en de EIC leed catastrofale verliezen, als ook voor de officiers die hun privé vermogen in het bedrijf hadden gestoken. Clive die als opkomend militair de macht nam verklaarde Siray de oorlog in naam van het bedrijf. Het was voor het eerst dat een bedrijf een Indiase prins de oorlog verklaarde. Siray was ook een geallieerde van de Fransen. Clive werkte samen met de Jagat Seth en ging de strijd aan met Siray in de strijd om Plassey. Met de overwinning kreeg het bedrijf zo toegang tot nieuwe (land)rechten en de controle over een mint. Een lucratieve periode van looting en asset-stripping volgde op deze overwinning.

Na Plassey werd het platte land geplunderd. De nieuwe overeenkomst tussen EIC en de puppet Nawab (mir Jafar) was er een van een verstandshuwelijk. In 1760 keerde Clive huiswaard met een fortuin dat men in die tijd alleen had gezien bij de Spaanse Cortes die Amerika had geplunderd..
Warren Hastings zorgde ervoor dat het land niet in Chaos zou eindigen wanneer  de macht van Najaf zou eindigen. Vanuit het platte land kwam Shah Alam naar Mughal terug en kreeg de steun van Jafar aanhangers.. Hij was de echte troonopvolger en symbool in India, maar een bedreiging voor het bedrijf en voor Jafar die hem probeerde gevangene te nemen maar dat mislukte (1761). Mir Qasam (de schoonzoon van Jafar) zetelde zich in de EIC, Het zorgde dat Bengal zich herstelde, maar was minder coulant richting het gedrag van de EIC. De nawabs en het bedrijf EIC kwamen in oorlog met elkaar.

De strijd om Buxar zorgde dat drie indiaanse machten verloren en het bedrijf onderwierp het hele land. Clive wist dat Shah Alam hersteld moest worden van zijn troon, en maakte een deal met hem dat het bedrijf de noordelijke regie in handen kreeg en Bengalen zouden regeren voor de volgende 200 jaar.
India werd een immense plantage waar alle winsten weggesluisd werden naar London. Er bleef niets over voor de middenklasse ambachten in het land en iedereen die niet onder de marktprijs wilde werken werd zwaar gestraft. Voor de aandeelhouders van het bedrijf was dit erg lucratief, de aandelen verdubbelden in waarde. Maar voor de mensen in Bengalen was het een catastrofe. en het slechtste moest nog komen.

Afgeleid door economische onrust en machtsstrubbelingen, bleek het bedrijf niet voorbereid voor de ernstigste militaire uitdaging in decennia. Dit begon met een droogte waardoor de prijs van rijst explodeerde. Een hongersnood was het resultaat. Het bedrijf deed niets om te helpen, in plaats daarvan verhoogde het de belastingen. 1,2 miljoen Bengalen stierven de hongersnood.
De notie van de ellende bereikte London en de publieke opinie van het bedrijf stortte in. In de Europese crisis van 1772 stortte het aandeel in. De managers van het bedrijf waren genoodzaakt een lening van de Bank of England (BoE) te vragen voor 1,5 mrd pond. Het bedrijf was too big too fail. Bovendien hadden ca. 40% van de PM aandelen in het bedrijf. Warren Hastings kwam bij het bedrijf in India aan de macht, met Philip Francis als tweede man. Dit leidde tot persoonlijke rivaliteiten in de machtscentrum, want Francis vertrouwde Hastings niet, want deze laatste was pro-India terwijl de eerste het land verafschuwde.

Vele andere regionale machthebbers (zoals de Matharas en Mysore sultans) wenden de machtvacuum aan de top van het bedrijf aan om hun macht uit te breiden. Een slag in Pollilur waar de Fransen aan de coalitie meedenen zorgde voor een grote nederlaag van het bedrijf. Desondanks kwam Hastings (miltair en diplomatiek) terug, en tekende de Treaty of Salbai. Een grotere kans van de tegenstanders om het bedrijf te verslaan kwam er niet meer.

Shah Alam wanhopige poging om op zijn troon terug te keren door zich met de Marathas te scharen leidde op een ramp uit. Dit is een beschrijving van de Indiase regionale confrontatie die uiteindelijk leidde tot de neergang van Shah Alam, "de laatste Mughalse leeuw."

In 1776 kwam de Amerikaanse revolutie die de Kroon wakker schudde om hun legaat in India niet te verliezen. Cornwallis keerde naar India. Hij zorgde voor een pro-hindoe wetgeving () die de macht van het bedrijf in tact zou laten. De laatste strijd kwam van Mysore (sultan) hetgeen leidde tot een nieuwe anglo-mysore-oorlog. Deze overwon het bedrijf en nam het gebied onder curatele.

Om de Mughal support van Shah Alam te verkrijgen moesten de Fransen en de Marathas verslagen worden. Dat gebeurde rond 1800. Het bedrijf had inmiddels een leger van 155 duizend soldaten, en met de Indiase kredieten konden ze de Marathas die na het vele oorlog-voeren failliet werden verslaan. De Shah verkoos de steun van de Engelsen boven die van de Fransen, hetgeen zijn laatste diplomatieke overlevingsactie was. In de slag om Dehli in 1803 overwonnen de Britten. en zorgde ervoor dat India nog 144 jaar Brits zou blijven.

Philip Francis lanceerde een laster campagne tegen zijn vijand Hastings, faalde en dit leidde tot de neergang van het bedrijf. Warren Hastings werd in 1788 in Engeland beschuldigd van de "verkrachting van India." Deze impeachment procedure was echter het resultaat van de smaadcampagne van Francis. die er lang voor gelobbyd had in het parlement. Na een zevenjarige rechtsprocedure werd Hastings onschuldig bevonden, maar had al zijn energie opgemaakt war hij niet meer van herstelde. Tot de nationalisatie van het bedrijf in 1858 nam de regering steeds strakker de touwtjes in handen.
Het publiek begon zich meer en meer af te vragen hoe India door een corporate board bestuurd kon worden en in 1813 werd de monopolie positie van het bedrijf afgeschaft. De vraag was of het bedrijf nog moest voortbestaan. In 1857 kwam een finale outrage waar het privé leger van het bedrijf duizenden mensen als suspected rebellen langs de Ganges rivier vermoorde. Twee jaar later stemde het parlement in met een motie om het leger van het bedrijf te ontmantelen. De gebieden van het bedrijf kwamen aan de troon toe te behoren. Queen Victoria werd heerser over India.

...

Dit is een boek waarvan iedereen toch op zijn minst de samenvatting mag kennen. De illustraties voor in het boek, laten zien hoe diverse de verschillende culturen van het land waren in die tijd en wellicht nu nog terug te vinden zijn.

--
2019/04/wereldrijk-hoe-de-britten-de-moderne...