Crashed. Hoe een decennium lange crises de wereld veranderde
Adam Tooze is historicus, en schreef dit werk - Crashed (2018) - over de financiële crisis, dat verder gaat dan menig boek van economen over hetzelfde thema. Dat komt, omdat de historicus meer denkt aan politiek dan aan economie, en we meer Larry Summers en Geithner aan het woord zien dan Bernanke en Yellen.
De Stelling van Tooze is dat de financiële crisis voortkomt uit een decennialang opbouw van problemen. [Daarin is hij niet uniek, maar het detail van zijn "bewijs" is wel grondig].
Het verhaal begint (Deel i - gathering storm) met de dot.com crisis en nog belangrijker 9/11, De aanslag op 11 september zoals dat bij ons heet. Deze crisis kostte (in 2009 prijzen) 9,000 mrd$ en de vastgoed-crash die volgde was van iets kleinere omvang, 7,100 mrd$.
Dit - vooral 9/11 - leidde tot grote politiek aanpassingen, tot een dramatische monetaire en fiscale reactie. De War on terror, gecombineerd met een republikeinse belastingverlaging deed het begrotingstekort ontploffen. De aanvankelijk voor 9/11 waren de geschatte begrotingsoverschotten tot 6,000 mrd in 2011, deze voorspelling moest in de prullenbak en leidden tot meer dan datzelfde verlies (7,000). E.e.a. werd verstevigd door de nieuwe crisis in 2008.
Greenspan verlaagt vervolgens de rente tot dichtbij nulprocent. De tienjaars rente daalt fors van 6% in 2001, tot ca. 1 in 2013. De "Atlantische Alliantie" zorgt in 2003 voor extreme problemen in Europa. Europa moet meedoen met de oorlog in Irak, tegen wil en dank in.
In "Of paradise and power, America and Europe in the new world order", schrijft Robert Kagan, adviseur van Clinton over het verschil tussen de VS en Europa en dat de eerste eerder oorlog voert dan de laatste. Amerikanen hebben een lagere tolerantie voor onzekerheid. De bekende
uitspraak Amerikanen komen van Mars en Europeanen komen van Venus komt hieruit voort.
Jurgen Habermas en Jacques Derrida komen met een weerwoord: het ontbreken van een Europese defensie strategie breekt ons op.
Er ontstaat een gat tussen Anglo-Europese landen en andere Europese landen.
In de Clinton-administratie spreekt men intussen over een twin-defecit: zowel begrotingstekort als een tekort op de lopende rekening. De Chinees-Amerikaanse relatie komt onder druk door de grote schuld en de onmogelijkheid om hierdoor de rente te verhogen, als een nieuwe soort van koude oorlog. Larry Summers moet voorzichtig manoeuvreren.
De republieken nemen de macht over in het congres van 2006. Dick Cheny duidt de overwinning: "we weten sinds Reagan al dat begrotingstekorten er niet toe doen. Dus winnen we de verkiezingen."
Ook al vochten Rubin (Clinton) tegen de begrotingstekorten, met republikeinen in de aantocht is het onmogelijk om iets aan het tekort te doen. De vooruitzichten voor de dollar ogen niet goed, gegeven covers op de economist en andere week- of dagbladen. Maar toch kwam het niet zo ver: geen dollar daling en geen China-crisis. Wat wel gebeurde (deel ii - the global crisis) was het instorten van de vastgoedmarkt die de aanleiding was tot een crisis aan beide kanten van de Atlantische oceaan. Alle banken stonden open voor het risico. De situatie was er slechter aan toe dan in 1929. Bernanke laat zijn kaarten zien, op 18 september 2008: "als we dit niet doen, hebben we misschien geen economie op maandag." Lehman.
Dat banken aan beide kant van de oceaan geraakt werden was niet nieuw, of onbekend. Maar een resultaat van ongelimiteerde private financiering voor als eerste in de offshore wereld van de eurodollar. De bankbalansen in de VS waren relatief minder groot dan die van hun Europese tegenspelers. Band of America 1460 mrd, Deutsche Bank 2100 mrd.
Wat Tooze ook laat zien is dat de primaire drijfkracht van de financiële innovatie niet de aandelen betrof, noch valuta of commodities, maar vast rentende waarden. Obligaties dus. Dat werd het honk van de hypotheek securitisatie business. De bondmarkt is in 2012 het dubbele qua omvang dan de aandelenmarkt 40 triljoen tov ca. 20.
Dus in essentie: de dot.com schok was de trigger, Greenspans rentedaling leidde tot hypotheek(re)financiering en securitisatie, en de ratio van residentiële aankopen vs herfinancieren van hypotheken ging omlaag, ten bate dus van het herfinancieren van hypotheken.
Fannie May en Freddie Mac domineerden het spel tot 2004. Vanaf dat moment kwam de private sector pas goed op gang, van subprime tot non-conforming-loans namen het over, leidend tot de burst van 2007-2008.
Maar, het was geen Amerikaans gebeuren. Veel kapitaal stroomde binnen vanuit Europa (UK LCFI's en European LCFIs). De private schuld in de eurozone verdubbelde van 2002 tot 2007. In perspectief was de VS huizenbubble zeker niet de grootste, maar eerder die van Spanje en Ierland (gemeten aan de relatieve prijsstijging t.o.v. de kredietgroei als percentage van het BBP).
Een apart deel (iii) gaat in op de eurozone. Griekenland (extend & pretend), het probleem van de schuld, de wereld nul zwaartekracht (rente op nul), de destructieve spiraal van austerity en het Whatever it takes van Draghi.
Het laatste deel (iv) gaat in op de naschokken: seculiere stagnatie (zie boven), de vrees voor tapering, de crisis van Oekraïne, #thisisacoup (Oekraïne), de populistische dreiging, Trump (dit hoofdstuk gaat vooral in op de opkomst van de populariteit van Trump, waar de rol van Hillary als verdediger van Wall Street, met haar presentaties voor Goldman Sach, geen goede gedaan hebben) en - het laatste hoofdstuk, hoe het verder zal gaan; the shape of things to come.
En hoe gaat het verder? In dat laatste hoofdstuk over "de naschokken" gaat Tooze in op China en wat er in 2015 gebeurde. Dat leek toen uit te draaien op een nieuwe crash.
In januari 2017 werd China nog geroemd om haar nieuwe rol als pijler van de globalisatie. Acht jaar eerder wenste de Gouverneur van de PBcC nog te spreken over een nieuw Bretton Woods, zodat China haar rol kon meespelen in de globalisering, maar in 2017 was zo'n zware eis niet meer nodig, de groeicijfers van de Chinese economie waren voldoende voor de toehoorders om nu te luisteren.
In 2013 was er een Emerging market crisis (o.a. Brazilië en Zuid Afrika) en terwijl in 2015 Griekenland en de Oekraïne nog vochten voor hun voortbestaan, gebeurde er iets waar niemand in eerste instantie op lette. Een beurscrash in China in juni gaf een 30% waardedaling. Door toeschieten van de autoriteiten met gigantische aankopen van Yuans werd de crisis in toom gehoudencontained. In augustus kwam er een devaluatie van de munt en in september viel de markt tot nieuwe lows. Het dieptepunt kwam in januari 2016. Drie jaar eerder droomden de Chinezen nog van hun globale rol, met de Chinese droom, nu lag die droom aan duigen. Miljoenen chinezen hadden hun geld toevertrouwd aan de beurs en in 2015 werd bij het IMF nog bedacht om de yuan mee te laten wegen in de SDR. Tot die tijd bewoog de yuan maar in één richting: omhoog. Maar toen de munt werd vrijgelaten begon de daling aanstonds. De Chinese industrie had een enorm groot overcapaciteit opgebouwd, en de vastgoedsector werd overgewaardeerd. De beurs werd kunstmatig omhoog gedreven en er ontstond een schaduwbanksysteem die veel op die van 2007-2008 leek. Het geld stroomde China uit (derde kwartaal verliet even veel Yuans, 250 duizend mrd als er in het topjaar 2014 nog binnenstroomde). Wisten zij iets wat de rest van de wereld nog niet zag?
De yuan was jarenlang ondergewaardeerd! En de crisis in China leek op een ordinaire EM-crisis.
Er bleek een gigantische dollar-carry-trade aan de gang te zijn geweest, wetende dat de Yuan altijd duurder wordt en de dollar zal dalen in waarde gegeven de hoeveelheid schuld. Maar die trades liepen verkeerd af. Mede hierdoor kwam de FED in een moeilijke positie omdat het verhogen van de rente dat goed zou zijn voor de economie in de VS fataal zou worden voor China. [zitten we daar niet nog steeds?]
En hier wordt duidelijk dat voor echt begrip van de crisis economie niet voldoende is. Het is politiek. Een van de veelgebruikte bronnen in het boek (Brad Setser) schreef destijds in 2008 al een column over Fannie May, "Too chinese to fail," dat China en Rusland de grootste obligatiehouders waren van deze overheids-gesteunde bedrijven.
De historicus sluit zijn betoog van meer dan 600 pagina's af met een aantal retorische vragen waar geschiedenis de kern vormt: hoe komen grote machts-onevenwichtigheden tot stand die opeens tot uitbarsting komen (1914) zonder dat we er echt erg in hebben. Hoe scheef ontwikkelen zich economieën die later in een globale crisis uitmonden. De parallel dus tussen 1914 en 2008...
...
De lijst aan referenties is indrukwekkend. Onderstaand zijn enkel de boekreferenties, en niet eens de volledige lijst.
--
Adults, Varoufakis
Krugman's visie op het "verloren decennium":
Vanuit een economisch perspectief, schrijft columnist Paul Krugman in The New York Times, kan het afgelopen decennium het beste de boeken ingaan als Het Grote Niets. Het eerste decennium van de 21ste eeuw heeft ons niets opgeleverd. De werkloosheid is vrijwel even hoog als tien jaar geleden. Het inkomen van de Familie Doorsnee is, gecorrigeerd voor inflatie, zelfs gedaald. Voor huiseigenaren geldt ook: stilstand. Dat wil zeggen stilstand als ze zich in de gelukkige omstandigheid bevinden dat ze hun huis tien jaar geleden hebben gekocht. Wat betreft de beurskoersen: de indices bevinden zich grofweg op hetzelfde niveau als tien jaar geleden. En dan was er nog een heel scala aan schandalen. Krugman noemt Enron en WorldCom, maar had zijn rijtje makkelijke kunnen uitbreiden, ook met Nederlandse voorbeelden als Ahold, WorldOnline en Shell. Met terugwerkende kracht blijkt het kapitalistische triomfantalisme volkomen misplaatst geweest. Des te erger - en dan komt Krugman op zijn vast thema - dat politici en zakenlieden doorgaan alsof er niets is gebeurd. "Het Grote Niets - het decennium waarin we niets hebben bereikt en niets hebben geleerd." https://www.welingelichtekringen.nl/economie/23811/krugman-een-decennium-van-stilstand.html
De Stelling van Tooze is dat de financiële crisis voortkomt uit een decennialang opbouw van problemen. [Daarin is hij niet uniek, maar het detail van zijn "bewijs" is wel grondig].
Het verhaal begint (Deel i - gathering storm) met de dot.com crisis en nog belangrijker 9/11, De aanslag op 11 september zoals dat bij ons heet. Deze crisis kostte (in 2009 prijzen) 9,000 mrd$ en de vastgoed-crash die volgde was van iets kleinere omvang, 7,100 mrd$.
Dit - vooral 9/11 - leidde tot grote politiek aanpassingen, tot een dramatische monetaire en fiscale reactie. De War on terror, gecombineerd met een republikeinse belastingverlaging deed het begrotingstekort ontploffen. De aanvankelijk voor 9/11 waren de geschatte begrotingsoverschotten tot 6,000 mrd in 2011, deze voorspelling moest in de prullenbak en leidden tot meer dan datzelfde verlies (7,000). E.e.a. werd verstevigd door de nieuwe crisis in 2008.
Greenspan verlaagt vervolgens de rente tot dichtbij nulprocent. De tienjaars rente daalt fors van 6% in 2001, tot ca. 1 in 2013. De "Atlantische Alliantie" zorgt in 2003 voor extreme problemen in Europa. Europa moet meedoen met de oorlog in Irak, tegen wil en dank in.
In "Of paradise and power, America and Europe in the new world order", schrijft Robert Kagan, adviseur van Clinton over het verschil tussen de VS en Europa en dat de eerste eerder oorlog voert dan de laatste. Amerikanen hebben een lagere tolerantie voor onzekerheid. De bekende
uitspraak Amerikanen komen van Mars en Europeanen komen van Venus komt hieruit voort.
Jurgen Habermas en Jacques Derrida komen met een weerwoord: het ontbreken van een Europese defensie strategie breekt ons op.
Er ontstaat een gat tussen Anglo-Europese landen en andere Europese landen.
In de Clinton-administratie spreekt men intussen over een twin-defecit: zowel begrotingstekort als een tekort op de lopende rekening. De Chinees-Amerikaanse relatie komt onder druk door de grote schuld en de onmogelijkheid om hierdoor de rente te verhogen, als een nieuwe soort van koude oorlog. Larry Summers moet voorzichtig manoeuvreren.
De republieken nemen de macht over in het congres van 2006. Dick Cheny duidt de overwinning: "we weten sinds Reagan al dat begrotingstekorten er niet toe doen. Dus winnen we de verkiezingen."
Ook al vochten Rubin (Clinton) tegen de begrotingstekorten, met republikeinen in de aantocht is het onmogelijk om iets aan het tekort te doen. De vooruitzichten voor de dollar ogen niet goed, gegeven covers op de economist en andere week- of dagbladen. Maar toch kwam het niet zo ver: geen dollar daling en geen China-crisis. Wat wel gebeurde (deel ii - the global crisis) was het instorten van de vastgoedmarkt die de aanleiding was tot een crisis aan beide kanten van de Atlantische oceaan. Alle banken stonden open voor het risico. De situatie was er slechter aan toe dan in 1929. Bernanke laat zijn kaarten zien, op 18 september 2008: "als we dit niet doen, hebben we misschien geen economie op maandag." Lehman.
Dat banken aan beide kant van de oceaan geraakt werden was niet nieuw, of onbekend. Maar een resultaat van ongelimiteerde private financiering voor als eerste in de offshore wereld van de eurodollar. De bankbalansen in de VS waren relatief minder groot dan die van hun Europese tegenspelers. Band of America 1460 mrd, Deutsche Bank 2100 mrd.
Wat Tooze ook laat zien is dat de primaire drijfkracht van de financiële innovatie niet de aandelen betrof, noch valuta of commodities, maar vast rentende waarden. Obligaties dus. Dat werd het honk van de hypotheek securitisatie business. De bondmarkt is in 2012 het dubbele qua omvang dan de aandelenmarkt 40 triljoen tov ca. 20.
Dus in essentie: de dot.com schok was de trigger, Greenspans rentedaling leidde tot hypotheek(re)financiering en securitisatie, en de ratio van residentiële aankopen vs herfinancieren van hypotheken ging omlaag, ten bate dus van het herfinancieren van hypotheken.
Fannie May en Freddie Mac domineerden het spel tot 2004. Vanaf dat moment kwam de private sector pas goed op gang, van subprime tot non-conforming-loans namen het over, leidend tot de burst van 2007-2008.
Maar, het was geen Amerikaans gebeuren. Veel kapitaal stroomde binnen vanuit Europa (UK LCFI's en European LCFIs). De private schuld in de eurozone verdubbelde van 2002 tot 2007. In perspectief was de VS huizenbubble zeker niet de grootste, maar eerder die van Spanje en Ierland (gemeten aan de relatieve prijsstijging t.o.v. de kredietgroei als percentage van het BBP).
Kijkend naar de kapitaalstromen dan was dit het plaatje in die tijd voorafgaand aan de crisis, de essentie van het gevaar:
Echter in Europa dacht men toen nog dat het (de crisis) puur een Amerikaans fenomeen was. Peer Steinbrueck (SPD) "de crisis is puur Amerikaans en Duitsland werd vooralsnog gespaard." 16 september 2008. Sarkozy stelt nog op 25 september: "the idea that market are always right has finished. Laissez faire is fininshed" In Italië: Guilio Tremonti (minister van financiën onder Berlusconi) het Italiaanse banking systeem was veilig: "it did not speak english."
De aproval-rate voor Obama als (potentiële)president steeg, en die van Bush zakte in elkaar. Diverse bankinstellingen moesten gered worden. Het interbancaire circuit loopt vast, men leent niet meer aan elkaar uit (2008 / 2009). De reacties om het vuur te blussen zijn gigantisch, zowel in de VS als in Europa. Er was echter geen enkel globaal instituut groot genoeg (zoals bijvoorbeeld het IMF) om hier een partij in te spelen. De enige partij die de macht en kracht en positie had was de FED. De FED gaf leningen uit, ook aan Europese banken.
De zwakkere banken hadden geen dollars liquide en kregen van de FED swaps uitgekeerd. De uitstaande SWAPs stegen in omvang van 50 mrd voor de crisis tot ca. 600 mrd in 2008. Langzaam nam dit niveau weer af, na de crisis. Op 29 september moet de TARP maatregel door het congres, en Willem Buiter merkt op dat deze bill van Paulson lijkt te zijn geschreven door een militair.
Maar wanneer later (Deel iii) Europa zelf in een crisis terechtkomt (2010, 2011) en Geitner in Polen aan de zitting van oa. de ECB meedoet wordt hij met argwaan bekeken. Bij terugkomst van Europa, publiceert de New York Times een flatteuze kopie van de jaren negentig toen
Time Magazine in 1999 het tijdsbeeld vast had gelegd: the committee that saved the world; Rubin, Greenspan & Summers. De ideologie was dat de markt het beste weergaf wat er in de wereld gebeurde en het tomen van het beest was zinloos. Laat de markt gerust haar werk doen, dan komt het vanzelf goed. Het was een operatie van militaire proporties. Maar in Europa was men niet klaar om militair op te treden in de bankensector. Stiglitz in Freefall 2010: er moet een dergelijke economische macht komen net als die van Colin Powel in 1990, wanneer een economie zwak is, met duidelijke kracht toeslaan om de economie te helpen, misschien de Krugman-Stiglitz-doctrine.
Time Magazine in 1999 het tijdsbeeld vast had gelegd: the committee that saved the world; Rubin, Greenspan & Summers. De ideologie was dat de markt het beste weergaf wat er in de wereld gebeurde en het tomen van het beest was zinloos. Laat de markt gerust haar werk doen, dan komt het vanzelf goed. Het was een operatie van militaire proporties. Maar in Europa was men niet klaar om militair op te treden in de bankensector. Stiglitz in Freefall 2010: er moet een dergelijke economische macht komen net als die van Colin Powel in 1990, wanneer een economie zwak is, met duidelijke kracht toeslaan om de economie te helpen, misschien de Krugman-Stiglitz-doctrine.
Steven Bannon legt in de verkiezing van 2008 waar de protesten vandaan komen (The Tea Party, de opkomst van Palin) dat deze regelrecht van de (liberale elite) crisis afkomstig zijn. Er ontstaat een grote divergentie in de jaren na de crisis waar de productiviteit stijgt (80% hoger dan start in 1975), terwijl het gemiddelde salaris voor dezelfde periode niet meer stijgt dan 39,2% (voor vrouwen 33,2%) en het medianen uurloon stijg slechts tot 10,7% (Deel iv, American Gothic, te zien als de seculiere stagnatie).
Een apart deel (iii) gaat in op de eurozone. Griekenland (extend & pretend), het probleem van de schuld, de wereld nul zwaartekracht (rente op nul), de destructieve spiraal van austerity en het Whatever it takes van Draghi.
Het laatste deel (iv) gaat in op de naschokken: seculiere stagnatie (zie boven), de vrees voor tapering, de crisis van Oekraïne, #thisisacoup (Oekraïne), de populistische dreiging, Trump (dit hoofdstuk gaat vooral in op de opkomst van de populariteit van Trump, waar de rol van Hillary als verdediger van Wall Street, met haar presentaties voor Goldman Sach, geen goede gedaan hebben) en - het laatste hoofdstuk, hoe het verder zal gaan; the shape of things to come.
En hoe gaat het verder? In dat laatste hoofdstuk over "de naschokken" gaat Tooze in op China en wat er in 2015 gebeurde. Dat leek toen uit te draaien op een nieuwe crash.
In januari 2017 werd China nog geroemd om haar nieuwe rol als pijler van de globalisatie. Acht jaar eerder wenste de Gouverneur van de PBcC nog te spreken over een nieuw Bretton Woods, zodat China haar rol kon meespelen in de globalisering, maar in 2017 was zo'n zware eis niet meer nodig, de groeicijfers van de Chinese economie waren voldoende voor de toehoorders om nu te luisteren.
In 2013 was er een Emerging market crisis (o.a. Brazilië en Zuid Afrika) en terwijl in 2015 Griekenland en de Oekraïne nog vochten voor hun voortbestaan, gebeurde er iets waar niemand in eerste instantie op lette. Een beurscrash in China in juni gaf een 30% waardedaling. Door toeschieten van de autoriteiten met gigantische aankopen van Yuans werd de crisis in toom gehouden
De yuan was jarenlang ondergewaardeerd! En de crisis in China leek op een ordinaire EM-crisis.
Er bleek een gigantische dollar-carry-trade aan de gang te zijn geweest, wetende dat de Yuan altijd duurder wordt en de dollar zal dalen in waarde gegeven de hoeveelheid schuld. Maar die trades liepen verkeerd af. Mede hierdoor kwam de FED in een moeilijke positie omdat het verhogen van de rente dat goed zou zijn voor de economie in de VS fataal zou worden voor China. [zitten we daar niet nog steeds?]
En hier wordt duidelijk dat voor echt begrip van de crisis economie niet voldoende is. Het is politiek. Een van de veelgebruikte bronnen in het boek (Brad Setser) schreef destijds in 2008 al een column over Fannie May, "Too chinese to fail," dat China en Rusland de grootste obligatiehouders waren van deze overheids-gesteunde bedrijven.
De historicus sluit zijn betoog van meer dan 600 pagina's af met een aantal retorische vragen waar geschiedenis de kern vormt: hoe komen grote machts-onevenwichtigheden tot stand die opeens tot uitbarsting komen (1914) zonder dat we er echt erg in hebben. Hoe scheef ontwikkelen zich economieën die later in een globale crisis uitmonden. De parallel dus tussen 1914 en 2008...
...
De lijst aan referenties is indrukwekkend. Onderstaand zijn enkel de boekreferenties, en niet eens de volledige lijst.
--
Adults, Varoufakis
| After the Great Complacence Financial Crisis and the Politics of Reform, Ewald Engelen, Ismail Ertürk, Julie Froud, Sukhdev Johal, e.a... |
| After the music stopped, Blinder |
| Alter Egos Hillary Clinton, Barack Obama, and the Twilight Struggle Over American Power Mark Landler |
| An Engine Not a Camera, MacKenzie |
| Austerity Blyth |
| Beyond the Crash Overcoming the First Crisis of Globalization, Gordon Brown |
| Bought and Paid For The Unholy Alliance Between Barack Obama and Wall Street Charles Gasparino |
| Bull By the Horns, Bair Sheila |
| Buying Time The Delayed Crisis of Democratic Capitalism, Wolfgang Streeck, Patrick Camiller, David Fernbach |
| Capital Rules The Construction of Global Finance, Rawi Abdelal |
| Capitalizing on Crisis The Political Origins of the Rise of Finance, Greta R. Krippner |
| Confidence Men Wall Street, Washington, and the Education of a President, Ron Suskind |
| Crash of the Titans Greed, Hubris, the Fall of Merrill Lynch, and the Near Collapse of Bank of America, Greg Farrell |
| Darm Money, JaneMayer |
| End this depression now, Krugman* |
| Europe since 1989 A History, Philipp Ther, Charlotte Hughes Kreutzmüller |
| Europe's Orphan The Future of the Euro and the Politics of Debt, Martin Sandbu |
| Exorbitant Privilege The Rise and Fall of the Dollar and the Future of the International Monetary System, Barry Eichengreen |
| Fed Power How Finance Wins, Lawrence R. Jacobs, Desmond King, Bob Reed |
| Fool's Gold How the Bold Dream of a Small Tribe at J.P. Morgan Was Corrupted by Wall Street Greed and Unleashed a Catastrophe, Gillian Tett |
| Game Over, The Inside Story of the Greek Crisis, George Papaconstantinou |
| Hall of Mirrors, Eichengreen |
| In FED We Trust Ben Bernanke's War on the Great Panic, David Wessel |
| It's Even Worse Than It Looks. How the American Constitutional System Collided with the New Politics of Extremism, Thomas E. Mann, Norman J. Ornstein |
| Keynes the return of the master, Robert Skidelsky |
| Meltdown. The End of the Age of Greed, Paul Mason |
| Money Well Spent, The Truth Behind the Trillion Dollar Stimulus, the Biggest Economic Recovery Plan in History, Michael Grabell |
| Off Balance, Paul Blustein |
| On the Brink, Inside the Race to Stop the Collapse of the Global Financial System, Henry M. Paulson |
| Priests of Prosperity How Central Bankers Transformed the Postcommunist World, Juliet Johnson |
| Red Capitalism The Fragile Financial Foundation of China's Extraordinary Rise, Carl Walter, Fraser Howie |
| Ship of Fools, O'Toole |
| Street Fighters The Last 72 Hours of Bear Stearns, the Toughest Firm on Wall Street, Kate Kelly |
| Subprime Nation American Power, Global Capital, and the Housing Bubble, Herman Schwartz |
| The Alchemists Three Central Bankers and a World on Fire, Neil Irwin |
| The Chastening Inside The Crisis That Rocked The Global Financial System And Humbled The Imf, Paul Blustein |
| The Courage to Act A Memoir of a Crisis and Its Aftermath, Ben S. Bernanke |
| The Dark Side, Mayer |
| The Death of Gentlemanly Capitalism The Rise And Fall of London's Investment Banks, Philip Augar |
| The Dollar Trap,Eswar Prasad |
| The Escape Artists How Obama's Team Fumbled the Recovery, Noam Scheiber |
| The Fed and Lehman Brothers Setting the Record Straight on a Financial Disaster, Laurence M. Ball |
| The Greed Merchants. How the Investment Banks Played the Free Market Game, Philip Augar |
| The Lost Continent The BBC's Europe Editor on Europe's Darkest Hour Since World War Two, Gavin Hewitt |
| The Meltdown Years The Unfolding of the Global Economic Crisis, Wolfgang Munchau |
| The Paradox of German Power, Hans Kundnani |
| The sources of social power, Michael Mann |
| The Transformation of Mortgage Finance and the Industrial Roots of the Mortgage Meltdown |
| This time is different, Reinhart |
| Which
European Union, Sergio Fabbrini |
Vanuit een economisch perspectief, schrijft columnist Paul Krugman in The New York Times, kan het afgelopen decennium het beste de boeken ingaan als Het Grote Niets. Het eerste decennium van de 21ste eeuw heeft ons niets opgeleverd. De werkloosheid is vrijwel even hoog als tien jaar geleden. Het inkomen van de Familie Doorsnee is, gecorrigeerd voor inflatie, zelfs gedaald. Voor huiseigenaren geldt ook: stilstand. Dat wil zeggen stilstand als ze zich in de gelukkige omstandigheid bevinden dat ze hun huis tien jaar geleden hebben gekocht. Wat betreft de beurskoersen: de indices bevinden zich grofweg op hetzelfde niveau als tien jaar geleden. En dan was er nog een heel scala aan schandalen. Krugman noemt Enron en WorldCom, maar had zijn rijtje makkelijke kunnen uitbreiden, ook met Nederlandse voorbeelden als Ahold, WorldOnline en Shell. Met terugwerkende kracht blijkt het kapitalistische triomfantalisme volkomen misplaatst geweest. Des te erger - en dan komt Krugman op zijn vast thema - dat politici en zakenlieden doorgaan alsof er niets is gebeurd. "Het Grote Niets - het decennium waarin we niets hebben bereikt en niets hebben geleerd." https://www.welingelichtekringen.nl/economie/23811/krugman-een-decennium-van-stilstand.html
Reacties