Volwassenen onder elkaar
Ik stond niet geheel onbevooroordeeld tegenover dit boek van Yanis Varoufakis, Volwassenen onder elkaar (uit 2017). Je verliest een spel en gaat dan uit de school klappen wat ze je allemaal hebben aangedaan, zo dacht ik aanvankelijk.
Maar ik moet zeggen dat het verhaal me wel geïntrigeerd heeft. Denk ik nu anders over Europa en de EU? Dat geloof ik niet. Ja die machtsspelen die vinden plaats en ik had niet anders verwacht of gezien. En dit is misschien wel het enige punt waar ik die Varoufakis naïef vind in zijn boek: Hoe dacht hij nu precies dat de wereld er in het echt uit zou zien? Hij is en was academicus en was - zo vertelt hij - niet lid van Syzira toen Tsipras hem vroeg om minister te worden. Geen politiek dier dus, maar wel aangeschoten wild aan het eind van het verhaal.
Het boek begint met een geruststellende inleiding over Griekenland, over de tijd voor de winst en opkomst van Syriza op het toneel. Varoufakis beschrijft het verhaal als een echt Grieks toneelstuk, en doorspekt zijn tekst met allerlei literaire verwijzingen, naar Homerus natuurlijk (er is geen beter voorteken dan vechten voor ons land (Illias) en over de list van Penelope om haar pretendenten van zich af te schudden door steeds weer haar breiwerk af te breken) of de mythe van Oedipus, T.S. Eliot (Als het niet boven je hoofd groeit, hoe weet je dan hoe lang je bent?) maar ook naar Samuel Becket (endgame), of even een verwijzing naar Shakespeare en dan weer naar Hannah Arendts.
Deze context is toch wel wat het boek voornamelijk haar waarde geeft, de eruditie straalt er van af. EN dat zijn niet alleen de literaire verwijzingen, maar ook de (economische) anekdotes, zoals van die twee Ieren die een vat Whiskey gaan verkopen, maar eenmaal op weg naar de markt realiseert een van hen zich dat hij nog wat geld in zijn zak heeft. Hij zegt: als ik jou mijn geld geef, mag ik dan een slok uit het vat nemen? De transactie vindt plaats en de afloop laat zich raden. Later komt deze metafoor voor monetaire financieren terug.
In die inleiding zet hij een abstract kader neer dat gaat over insiders en outsiders. Varoufakis is duidelijk de outsider. Zo'n theoretisch kader geeft wel wat houvast, maar later gebruikt hij dit totaal niet meer wanneer de spanning echt oploopt.
Die inleiding is goed voor iedereen die niet helemaal het verhaal meer kent. Zelf merk ik dat ik zowel de opkomst van Syriza als de weg ervoor wel een beetje gevolgd heb, maar toch ook niet zo goed om alles in het boek direct te begrijpen. Ook Varoufakis "ken" ik vanuit het nieuws en in dit boek komt hij uiteindelijk toch sympathieker over dan destijds in de politiek. Hij schrijft een geloofwaardig verhaal. De essentie uit de inleiding is gelijk ook de inzet van Varoufakis wanneer hij minister wordt: het land is leeggeroofd door de slechte deals met de EU en om nog meer assets te verkopen tegen afbraakprijzen is zinloos. En wederom een literaire verwijzing: Een failliet land dat het moet opnemen tegen de Goliath van Europa.
Het tweede deel gaat over het proces van Syriza dat een mandaat heeft gekregen van de Griekse bevolking om niet zomaar met alles van de Troika in te stemmen. De kaarten liggen dus goed zou je zeggen. Wat me opvalt is dat hij redelijk neutraal spreekt over de situatie in Griekenland, dat betekent dat niet alleen de fouten en streken van de Troika aan bod komen maar ook de ellendige "oligarchische" cultuur in Griekenland met o.a. haar probleem van belastingontduiking.
In dat tweede deel beschrijft hij chronologisch de reis naar het einde van de nacht waarin toch alles fout loopt. Iedereen weet wat er van terecht is gekomen en dat Syriza - ondanks - een referendum zich toch overgeeft aan de macht van de EU en troika en een niet alleen onmenselijk, maar vooral ook economisch zinloos plan accepteert.
Qua economische exercitie is het een goed boek, zonder dat het heel diep gaat leer je toch de gedachtegang van de econoom (ik was vroeger econometrist, en ik zie wel dat jullie modellen niet kloppen. bijzonder grappig is zijn toets van het troika-model door een afwijkend percentage in te voeren, waarmee het failliet van het model bewezen is). En dat is dus het wrange van deze hele exercitie, Varoufakis heeft gelijk. Ook zijn zet om direct te communiceren dat Griekenland in feite failliet is, is (speltheoretisch) slim. Tenminste - en hier zit de angel, hij heeft gelijk als je Griekenland als een bilaterale exercitie opvat. Maar er is ook een grote geheel.
Griekenland kan niet meer bezuinigen en de Duitse ideologie doet het land niet goed.
Dan komt de persoonlijke invalshoek van het boek. Hier is Varoufakis veel minder neutraal. Ook in zijn woordgebruik is te merken dat hij in zijn professionele leven niet eerder een verlies heeft geleden waar hij bij het schrijven nog onder lijdt. We zien onze Dijsselbloem en ik herken het beeld van een typische stugge Nederlandse onderhandelaar die de loopjongen is van de grotere jongens en weinig kan afwijken van het officiële script zonder dat hij van zijn stuk wordt afgebracht. De echte leiding blijkt heel ergens anders te zitten, namelijk bij Thomas Wieser. De vete met de Duitse minister van Financiën is ook heerlijk om te lezen, Schäuble, waarover ik leer dat Varoufakis hem als wetenschapper prijst en al zijn werk kent, maar worstelt met zijn tactiek.
Er treedt dus in het tweede deel een stijlbreuk op, omdat de wetenschapper en academicus die een neutraal taalgebruik inwisselt voor een emotioneel doorspekt betoog met allerlei normatieve uitlatingen; hij is boos, het is een laffe streek, of het is "achterbaks." De reden dat Dijsselbloem dus wil dat Varoufakis uit de onderhandelingen gezet wordt, is m.i. niet zozeer omdat hij een outsider is, maar omdat hij emotioneel is. En niet te managen. Het begin van het einde kondigt zich voor de minister van Financiën aan wanneer zijn partner in crime ervoor kiest om met Merkel een oplossing te bereiken om het lastige duo (Schauble en Varoufakis) heen.
Maar ik ben te weinig op de hoogte van politiek en kan niet inschatten waar hij precies de fout ik gaat in het proces. Maar qua stijl en productiviteit heb ik wel een duidelijk idee gekregen na het lezen.
Varoufakis is niet alleen een outsider. Hij is een zeer kundig econoom / academicus, maar hij mist zelfkennis. Er zijn diverse scenes waar dat duidelijk wordt, waar ik er een uit heb gepakt. Dat is die waarin hij met de troika onderhandelt en dan als eerste erachter komt dat zijn medespeler een voorstel opstelt dat - zo vindt een journalist uit - geschreven is en afkomst is van iemand van de troika en niet van de grieken zelf. Het tweede detail is dat wanneer dit voorstel besloten moet worden Varoufakis te laat reageert. Hij had niet gezien dat de beslisdatum bij opstelling al onmogelijk was om te halen. "Een gemene truc," zo schrijft hij dan weer emotioneel. Maar dan is het toch wel duidelijk dat hij totaal niet opgewassen is tegen het establishment, dat niet alleen op inhoud vecht maar ook op de vorm. Net als advocaten dat doen. Hoeveel rechtszaken worden er niet gewonnen op vormfouten? En, hij had zijn team beter moeten samenstellen, dat er mensen zijn - niet alleen die hij kon vertrouwen, maar die ook complementair aan zijn eigen productieve rol waren.
Daar is Varoufakis bijzonder naïef. Geweest. Tegen Tsipras gebruik hij wederom de referentie van David en Goliath en zegt, denk je dat je met die katapult kan dreigen? Het gaat om de in de media betwiste zet om het bluffen (over een GRexit) dat dan wel Tsipras dan wel Varoufakis zelf zou hebben gebruikt zonder een echt plan B te hebben. In het boek ben ik het inhoudelijk wel eens geworden met de schrijver. het enige wat ik anders zie is dat hij zich gewoon vergist heeft in zijn gevecht met honderden stakeholders in een arena die hij veel te theoretisch binnenkwam, te vergelijken met een Griekse Filosoof in een Romeinse arena. Hij geeft in het boek weinig biografische details. Ja, hij vertelt opmerkelijk over het verhaal van zijn vader Yiorgos en zijn moeder Eleni van wie hij een recalcitrante mentaliteit heeft overgenomen. Maar hij vertelt niet hoe hij in de wetenschappelijk wereld carrière heeft gemaakt. Hij zegt, "daar gaat het vechten om argumenten," maar daar geloof ik niets van. De academische wereld is zo nodig nog meer rivaliserend dan de politieke arena waar haat en nijd heerst. Die leemte in het verhaal zorg er voor mij voor dat ik een deel maar geloofwaardig vind. Varoufakis is - blijkens toch de literaire verwijzingen - te veel een scholar die dacht het gevecht wel even te winnen op basis van kennis en feiten... (Hier moet ik even denken aan een totaal andere minister van financiën, waarin deze stelt dat "gelijk hebben niet hetzelfde is als gelijk krijgen"). Daarvoor heeft Varoufakis m.i. ook te weinig een netwerk. Hij kent wel veel mensen, maar echte relaties zijn het meestal niet. Of, om zijn jargon te gebruiken; insiders reageren toch altijd weer onvoorspelbaar voor deze outsider, of willen geen risico lopen met deze outsider."
Als laatste zou voor de economische lezer een paar diagrammen geholpen hebben. Zo moest ik even nakijken wanneer de banken in Griekenland nu op hun lows stonden (jan 2015, vlak voor de Tspiras overwinning) en een jaar later, begin 2016. Sindsdien lopen de koersen weer op. Een tijdslijn zou mooi geweest zijn, maar past niet bij de gekozen een literaire triller-achtige stijl.
En voor de econoom, hoe komt deze politieke praktijk ervaring ten goede aan zijn academische vorming? Dat lezen we ongetwijfeld in een nieuw boek van zijn hand.
--
2015/07/speltheorie-in-de-praktijk-eu
2019/02/de-economie-volgens-varoufakis
Maar ik moet zeggen dat het verhaal me wel geïntrigeerd heeft. Denk ik nu anders over Europa en de EU? Dat geloof ik niet. Ja die machtsspelen die vinden plaats en ik had niet anders verwacht of gezien. En dit is misschien wel het enige punt waar ik die Varoufakis naïef vind in zijn boek: Hoe dacht hij nu precies dat de wereld er in het echt uit zou zien? Hij is en was academicus en was - zo vertelt hij - niet lid van Syzira toen Tsipras hem vroeg om minister te worden. Geen politiek dier dus, maar wel aangeschoten wild aan het eind van het verhaal.
Het boek begint met een geruststellende inleiding over Griekenland, over de tijd voor de winst en opkomst van Syriza op het toneel. Varoufakis beschrijft het verhaal als een echt Grieks toneelstuk, en doorspekt zijn tekst met allerlei literaire verwijzingen, naar Homerus natuurlijk (er is geen beter voorteken dan vechten voor ons land (Illias) en over de list van Penelope om haar pretendenten van zich af te schudden door steeds weer haar breiwerk af te breken) of de mythe van Oedipus, T.S. Eliot (Als het niet boven je hoofd groeit, hoe weet je dan hoe lang je bent?) maar ook naar Samuel Becket (endgame), of even een verwijzing naar Shakespeare en dan weer naar Hannah Arendts.
Deze context is toch wel wat het boek voornamelijk haar waarde geeft, de eruditie straalt er van af. EN dat zijn niet alleen de literaire verwijzingen, maar ook de (economische) anekdotes, zoals van die twee Ieren die een vat Whiskey gaan verkopen, maar eenmaal op weg naar de markt realiseert een van hen zich dat hij nog wat geld in zijn zak heeft. Hij zegt: als ik jou mijn geld geef, mag ik dan een slok uit het vat nemen? De transactie vindt plaats en de afloop laat zich raden. Later komt deze metafoor voor monetaire financieren terug.
In die inleiding zet hij een abstract kader neer dat gaat over insiders en outsiders. Varoufakis is duidelijk de outsider. Zo'n theoretisch kader geeft wel wat houvast, maar later gebruikt hij dit totaal niet meer wanneer de spanning echt oploopt.Die inleiding is goed voor iedereen die niet helemaal het verhaal meer kent. Zelf merk ik dat ik zowel de opkomst van Syriza als de weg ervoor wel een beetje gevolgd heb, maar toch ook niet zo goed om alles in het boek direct te begrijpen. Ook Varoufakis "ken" ik vanuit het nieuws en in dit boek komt hij uiteindelijk toch sympathieker over dan destijds in de politiek. Hij schrijft een geloofwaardig verhaal. De essentie uit de inleiding is gelijk ook de inzet van Varoufakis wanneer hij minister wordt: het land is leeggeroofd door de slechte deals met de EU en om nog meer assets te verkopen tegen afbraakprijzen is zinloos. En wederom een literaire verwijzing: Een failliet land dat het moet opnemen tegen de Goliath van Europa.
Het tweede deel gaat over het proces van Syriza dat een mandaat heeft gekregen van de Griekse bevolking om niet zomaar met alles van de Troika in te stemmen. De kaarten liggen dus goed zou je zeggen. Wat me opvalt is dat hij redelijk neutraal spreekt over de situatie in Griekenland, dat betekent dat niet alleen de fouten en streken van de Troika aan bod komen maar ook de ellendige "oligarchische" cultuur in Griekenland met o.a. haar probleem van belastingontduiking.
In dat tweede deel beschrijft hij chronologisch de reis naar het einde van de nacht waarin toch alles fout loopt. Iedereen weet wat er van terecht is gekomen en dat Syriza - ondanks - een referendum zich toch overgeeft aan de macht van de EU en troika en een niet alleen onmenselijk, maar vooral ook economisch zinloos plan accepteert.
Qua economische exercitie is het een goed boek, zonder dat het heel diep gaat leer je toch de gedachtegang van de econoom (ik was vroeger econometrist, en ik zie wel dat jullie modellen niet kloppen. bijzonder grappig is zijn toets van het troika-model door een afwijkend percentage in te voeren, waarmee het failliet van het model bewezen is). En dat is dus het wrange van deze hele exercitie, Varoufakis heeft gelijk. Ook zijn zet om direct te communiceren dat Griekenland in feite failliet is, is (speltheoretisch) slim. Tenminste - en hier zit de angel, hij heeft gelijk als je Griekenland als een bilaterale exercitie opvat. Maar er is ook een grote geheel.
Griekenland kan niet meer bezuinigen en de Duitse ideologie doet het land niet goed.
Dan komt de persoonlijke invalshoek van het boek. Hier is Varoufakis veel minder neutraal. Ook in zijn woordgebruik is te merken dat hij in zijn professionele leven niet eerder een verlies heeft geleden waar hij bij het schrijven nog onder lijdt. We zien onze Dijsselbloem en ik herken het beeld van een typische stugge Nederlandse onderhandelaar die de loopjongen is van de grotere jongens en weinig kan afwijken van het officiële script zonder dat hij van zijn stuk wordt afgebracht. De echte leiding blijkt heel ergens anders te zitten, namelijk bij Thomas Wieser. De vete met de Duitse minister van Financiën is ook heerlijk om te lezen, Schäuble, waarover ik leer dat Varoufakis hem als wetenschapper prijst en al zijn werk kent, maar worstelt met zijn tactiek.
Er treedt dus in het tweede deel een stijlbreuk op, omdat de wetenschapper en academicus die een neutraal taalgebruik inwisselt voor een emotioneel doorspekt betoog met allerlei normatieve uitlatingen; hij is boos, het is een laffe streek, of het is "achterbaks." De reden dat Dijsselbloem dus wil dat Varoufakis uit de onderhandelingen gezet wordt, is m.i. niet zozeer omdat hij een outsider is, maar omdat hij emotioneel is. En niet te managen. Het begin van het einde kondigt zich voor de minister van Financiën aan wanneer zijn partner in crime ervoor kiest om met Merkel een oplossing te bereiken om het lastige duo (Schauble en Varoufakis) heen.
Maar ik ben te weinig op de hoogte van politiek en kan niet inschatten waar hij precies de fout ik gaat in het proces. Maar qua stijl en productiviteit heb ik wel een duidelijk idee gekregen na het lezen.
Varoufakis is niet alleen een outsider. Hij is een zeer kundig econoom / academicus, maar hij mist zelfkennis. Er zijn diverse scenes waar dat duidelijk wordt, waar ik er een uit heb gepakt. Dat is die waarin hij met de troika onderhandelt en dan als eerste erachter komt dat zijn medespeler een voorstel opstelt dat - zo vindt een journalist uit - geschreven is en afkomst is van iemand van de troika en niet van de grieken zelf. Het tweede detail is dat wanneer dit voorstel besloten moet worden Varoufakis te laat reageert. Hij had niet gezien dat de beslisdatum bij opstelling al onmogelijk was om te halen. "Een gemene truc," zo schrijft hij dan weer emotioneel. Maar dan is het toch wel duidelijk dat hij totaal niet opgewassen is tegen het establishment, dat niet alleen op inhoud vecht maar ook op de vorm. Net als advocaten dat doen. Hoeveel rechtszaken worden er niet gewonnen op vormfouten? En, hij had zijn team beter moeten samenstellen, dat er mensen zijn - niet alleen die hij kon vertrouwen, maar die ook complementair aan zijn eigen productieve rol waren.
Daar is Varoufakis bijzonder naïef. Geweest. Tegen Tsipras gebruik hij wederom de referentie van David en Goliath en zegt, denk je dat je met die katapult kan dreigen? Het gaat om de in de media betwiste zet om het bluffen (over een GRexit) dat dan wel Tsipras dan wel Varoufakis zelf zou hebben gebruikt zonder een echt plan B te hebben. In het boek ben ik het inhoudelijk wel eens geworden met de schrijver. het enige wat ik anders zie is dat hij zich gewoon vergist heeft in zijn gevecht met honderden stakeholders in een arena die hij veel te theoretisch binnenkwam, te vergelijken met een Griekse Filosoof in een Romeinse arena. Hij geeft in het boek weinig biografische details. Ja, hij vertelt opmerkelijk over het verhaal van zijn vader Yiorgos en zijn moeder Eleni van wie hij een recalcitrante mentaliteit heeft overgenomen. Maar hij vertelt niet hoe hij in de wetenschappelijk wereld carrière heeft gemaakt. Hij zegt, "daar gaat het vechten om argumenten," maar daar geloof ik niets van. De academische wereld is zo nodig nog meer rivaliserend dan de politieke arena waar haat en nijd heerst. Die leemte in het verhaal zorg er voor mij voor dat ik een deel maar geloofwaardig vind. Varoufakis is - blijkens toch de literaire verwijzingen - te veel een scholar die dacht het gevecht wel even te winnen op basis van kennis en feiten... (Hier moet ik even denken aan een totaal andere minister van financiën, waarin deze stelt dat "gelijk hebben niet hetzelfde is als gelijk krijgen"). Daarvoor heeft Varoufakis m.i. ook te weinig een netwerk. Hij kent wel veel mensen, maar echte relaties zijn het meestal niet. Of, om zijn jargon te gebruiken; insiders reageren toch altijd weer onvoorspelbaar voor deze outsider, of willen geen risico lopen met deze outsider."
Als laatste zou voor de economische lezer een paar diagrammen geholpen hebben. Zo moest ik even nakijken wanneer de banken in Griekenland nu op hun lows stonden (jan 2015, vlak voor de Tspiras overwinning) en een jaar later, begin 2016. Sindsdien lopen de koersen weer op. Een tijdslijn zou mooi geweest zijn, maar past niet bij de gekozen een literaire triller-achtige stijl.
En voor de econoom, hoe komt deze politieke praktijk ervaring ten goede aan zijn academische vorming? Dat lezen we ongetwijfeld in een nieuw boek van zijn hand.
--
2015/07/speltheorie-in-de-praktijk-eu
2019/02/de-economie-volgens-varoufakis
Reacties